Przyczyny raka piersi - najważniejsze czynniki ryzyka raka piersi

Najważniejsze czynniki ryzyka raka piersi

Rak piersi a płeć

Płeć żeńska jest największym czynnikiem ryzyka rozwoju raka piersi. Coraz więcej kobiet cierpi z powodu tego nowotworu, co sprawia, że jest on najczęstszym problemem onkologicznym i dotyczy ponad 20% chorujących kobiet. W przeciwieństwie do nich, tylko u około 1% mężczyzn zmagających się z chorobą nowotworową rozpoznaje się raka piersi. Przyczyną tych różnic jest przede wszystkim:

• większa produkcja estrogenów,
• duża wrażliwość niedojrzałych komórek piersi na estrogeny i inne hormony,
• gruczołowa budowa piersi u kobiet.

Rak piersi a rasa

Wśród kobiet rasy białej, rak piersi rozwija się częściej, jednak to u Afroamerykanek jego przebieg jest bardziej agresywny.

Rak piersi a wiek

Kolejnym, bardzo ważnym czynnikiem odpowiedzialnym za rozwój raka piersi jest wiek. Podobnie jak w przypadku innych chorób, ryzyko pojawienia się tego nowotworu wzrasta wraz z wiekiem. Przyczyną jest większa możliwość uszkodzeń genetycznych (mutacji), których starszy organizm nie jest w stanie naprawić.

Czynniki genetyczne rozwoju raka piersi

Większe ryzyko rozwoju raka piersi dotyczy kobiet, które wśród swoich bliskich krewnych mają osoby, u których rozpoznano nowotwór sutka. Ryzyko jest wyższe, jeśli rak piersi występuje u:

• matki,
• siostry,
• córki.

Ponadto, zdiagnozowanie raka sutka u kobiety, zwiększa ryzyko ponownego rozwoju nowotworu w tej samej lub innej piersi aż 3-4 razy.

Genetyczne przyczyny raka piersi

Rak gruczołu sutkowego może rozwijać się dziedzicznie i stanowi około 10% przypadków tej choroby. Większość dziedzicznych przypadków raka piersi wiąże się z nieprawidłowymi genami BRCA1 i BRCA2 .

Geny te są odpowiedzialne za naprawę uszkodzenia komórek piersi podczas ich wzrostu. Posiadanie nieprawidłowego genu BRCA1 lub BRCA2 nie oznacza, że rak piersi zostanie zdiagnozowany, jednak mutacja zwiększa prawdopodobieństwo rozwinięcia się nowotworu piersi o 50-80%, a jajnika o około 40%.

Kto jest szczególnie narażony na rozwój raka piersi?

Jeśli jeden członek rodziny posiada zmutowany gen raka piersi, nie oznacza to, że wszyscy w rodzinie zachorują na ten nowotwór, ale predyspozycje genetyczne zwiększają prawdopodobieństwo rozwoju raka sutka , zwłaszcza gdy:

• bliscy krewni chorują na raka piersi;
• u jednego członka rodziny występuje zarówno rak piersi jak i rak jajnika ;
• w rodzinie obecne są nowotwory innych gruczołów, między innymi: raka trzustki , raka jelita grubego , raka tarczycy ;
• wśród członków rodziny wystąpił przypadek obustronnego raka piersi;
• mężczyzna w rodzinie miał raka piersi.

Mutacja genów BRCA1 i BRCA2 - zwiększone ryzyko innych nowotworów

Kobiety z nieprawidłowym genem BRCA1 lub BRCA2 mają zwiększone ryzyko zachorowania również na raka:

• jajnika,
• okrężnicy,
• trzustki,
• tarczycy,
• czerniaka.

U mężczyzn obecność mutacji w tych genach zwiększa ryzyko rozwoju raka prostaty.

Nie tylko geny BRCA1 i BRCA2 odpowiedzialne za rozwój raka piersi

Istnieją również inne czynniki genetyczne związane z rozwojem raka piersi. Nieprawidłowości w innych genach niż BRCA1 i BRCA2 są dużo rzadsze. Zalicza się do nich między innymi:

• wadliwy gen ATM,
• mutacja genu p53,
• nieprawidłowości w genie CHEK2,
• zaburzenia funkcjonowania genu PTEN,
• mutacja w genie CDH1.

Ciąża i karmienie a rak piersi

Mówiąc o przyczynach rozwoju raka piersi nie sposób pominąć aspektu położniczego. Wykazano bowiem, że kobiety, które nie rodziły w ogóle, lub też urodziły pierwsze dziecko po 30 roku życia mają większe ryzyko zachorowania na raka piersi w porównaniu do kobiet, które urodziły przed 30 rokiem życia. Dzieje się tak, gdyż niedojrzałe komórki gruczołowe piersi są bardzo wrażliwe na estrogeny, a osiągają one pełną dojrzałość dopiero po pierwszej donoszonej ciąży.

Ponadto, ze względu na ciążę zmniejsza się ilość cykli menstruacyjnych w życiu kobiety. Dlatego właśnie ciąża uważana jest za czynnik ochronny raka piersi. Również karmienie piersią zmniejsza ryzyko rozwoju tego nowotworu, szczególnie u kobiet, które karmią ponad rok.

Wczesne rozpoczęcie miesiączkowania i późna menopauza

Termin pierwszej miesiączki i ostatniej ma również wpływ na prawdopodobieństwo rozwoju raka piersi, gdyż im dłużej kobieta miesiączkuje, tym większe jest jej narażenie na działanie estrogenów i progesteronu.

Kobiety, które zaczęły miesiączkować wcześnie (poniżej 12 roku życia), jak również te, które przechodzą menopauzę dopiero po 55 r.ż., mają większe ryzyko zachorowania na raka sutka w późniejszym życiu.

Wpływ hormonów na rozwój raka sutka

Hormonalna terapia zastępcza

Hormonalna terapia zastępcza (HTZ) , która polega na uzupełnianiu niedoboru estrogenów również może stanowić przyczyną rozwinięcia się u pacjentki raka piersi. Stosowana jest ona najczęściej w celu złagodzenia objawów menopauzy, jak również leczenia osteoporozy. Obecnie lekarze starają się jednak ograniczać stosowanie HTZ ze względu na działanie niepożądane w postaci choroby nowotworowej sutka.

Nadwaga i otyłość

Nadwaga i otyłość zdefiniowane jako BMI powyżej 25 są znaczącym czynnikiem ryzyka rozwoju raka piersi w stosunku do kobiet utrzymujących prawidłową masę ciała, zwłaszcza po menopauzie. To ryzyko jest zwiększone, ponieważ estrogeny są wytwarzane przez komórki tkanki tłuszczowej, także im więcej jest tych komórek, tym więcej estrogenów, co w konsekwencji może prowadzić do rozwoju i wzrostu raka sutka.

Co ciekawe, lokalizacja nadmiaru tkanki tłuszczowej również ma znaczenie – wykazano, że u pacjentek z otyłością brzuszną istnieje większe prawdopodobieństwo rozwoju nowotworu, niż u tych, które nadmiar tkanki tłuszczowej znajduje się w okolicy bioder i ud.

Styl życia a ryzyko raka piersi

Spożywanie alkoholu oraz palenie papierosów to czynniki, które mogą prowadzić do rozwoju nowotworu sutka. Ponadto wykazano, że regularna aktywność fizyczna zmniejsza ryzyko rozwoju raka piersi. Osoby, które ćwiczą są szczuplejsze, a co za tym idzie mają mniej tkanki tłuszczowej i w konsekwencji niższy poziom estrogenów.

Dieta a rak piersi

Dieta jest częściowo odpowiedzialna za rozwój około 30-40% nowotworów różnych narządów. Nie ma pokarmów, które mogą uchronić przed rozwojem raka piersi, ale są takie, które wzmacniając układ odpornościowy zmniejszają ryzyko pojawienia się tego nowotworu do minimum. Wykazano, że składniki odżywcze pochodzące z warzyw, owoców, produktów pełnoziarnistych i roślin strączkowych są najzdrowsze.

Rak piersi występuje rzadziej, w krajach, gdzie podstawą diety są warzywa i niewielka ilość tłuszczu, dlatego należy ograniczać jego ilość w codziennym jadłospisie, gdyż dieta o wysokiej zawartości tłuszczu prowadzi do otyłości, która jest czynnikiem ryzyka rozwoju raka sutka.

Ponadto należy unikać żywności skażonej pestycydami, gdyż powodują one zmiany w komórkach, które mogą być przyczyną rozwoju procesu nowotworowego.