Nadżerka szyjki macicy – przyczyny, objawy, leczenie

Czym jest nadżerka na szyjce macicy?

Prawdziwa nadżerka szyjki macicy jest ubytkiem w jej błonie śluzowej, który wynika m.in. z urazu lub przewlekłego stanu zapalnego w obrębie szyjki macicy.

Potocznie nadżerką nazywane jest też występowanie całkowicie prawidłowego nabłonka z kanału szyjki, wywiniętego na jej tarczę (ektopia). Często niepotrzebnie zmiany te poddawane są zabiegom krioterapii czy termoablacji, celem ich usunięcia. Jedynie nadżerka prawdziwa wymaga dalszej diagnostyki i leczenia.

Przyczyny nadżerki szyjki macicy

Prawdziwa nadżerka szyjki macicy spowodowana jest najczęściej stanem zapalnym, rzadziej urazem szyjki. Nadżerkę widać gołym okiem w trakcie badania we wziernikach (wziernik zakłada się do pochwy m.in. w przypadku pobierania wymazu cytologicznego).

Nadżerka szyjki macicy nie jest tym samym, co nowotwór szyjki macicy, ale może się w niego przekształcić. Stąd konieczność obserwacji lub wdrożenia leczenia.

Przyczyny nadżerki szyjki macicy to:

• infekcja grzybicza,
• infekcja wirusowa,
• infekcja bakteryjna (infekcjom sprzyja niewłaściwa higiena intymna),
• uraz szyjki macicy,
• mechaniczne podrażnienie, uraz (np. w trakcie współżycia),
• zaburzenia hormonalne.

Urazom szyjki i otarciom, a tym samym nadżerce sprzyjają: zaburzenia hormonalne, które powodują wysuszanie śluzówki narządów płciowych, przyjmowanie doustnej antykoncepcji, stan obniżonego stężenia estrogenów (hipoestrogenizm), menopauza.

Każda kobieta może zmniejszyć ryzyko wystąpienia nadżerki, a zwłaszcza jej zaawansowanej postaci. Najważniejszym czynnikiem jest regularna kontrola u ginekologa i zgłaszanie się na obowiązkowe badania cytologiczne. Tylko profilaktyka jest w stanie ustrzec przed powstaniem zaawansowanych postaci nadżerek.

Oczywiście także dbałość o higienę intymną, posiadanie stałego partnera seksualnego oraz stosowanie mechanicznych metod zabezpieczenia (najlepiej prezerwatyw) zapobiegają wystąpieniu nadżerki.

Nadżerka – objawy nadżerki szyjki macicy

Nadżerka w większości przypadków jest zupełnie bezobjawowa, nie daje żadnych symptomów. Rozpoznawana jest dopiero podczas badania ginekologicznego we wziernikach. Nadżerka wygląda jak zaczerwienienie przypominające skaleczenie, uszkodzenie nabłonka, przeważnie okrągłego kształtu.

Nadżerka rzekoma (czyli występowanie prawidłowego nabłonka gruczołowego z kanału szyjki na jej tarczy w badaniu we wziernikach) jest występowaniem żywoczerwonego nabłonka wokół ujścia zewnętrznego szyjki macicy.

Takie „wędrowanie nabłonka” nazywamy ektopią nabłonka z kanału szyjki (ektopowym, nieprawidłowym położeniem). Zmiana ta nie wymaga leczenia i zwykle ustępuje samoistnie (nabłonek „wraca” na swoje miejsce) w okresie przekwitania.

Ponieważ nadżerka długo nie daje żadnych objawów, istotne jest wykonywanie regularnych badań ginekologicznych oraz wymazów cytologicznych. W przeciwnym razie rozpoznanie zostanie postawione w późnym stadium zaawansowania. Zarówno rokowanie jest wtedy gorsze, jak i leczenie dłuższe i często bardziej inwazyjne.

Jedynym, lecz niespecyficznym objawem nadżerki może być jednak pojawienie się obfitej śluzowej wydzieliny. Nabłonek nadżerki wydziela dużo śluzu, a towarzyszący stan zapalny wzmaga te objawy.

Do rzadszych objawów nadżerki na szyjce macicy należą:

• plamienie po stosunku,
• plamienie po badaniu ginekologicznym,
• pieczenie i świąd,
• upławy,
• plamienia międzymiesiączkowe,
• bóle podbrzusza,
• bolesne stosunki płciowe.

Powikłania po nadżerce na szyjce macicy

Zarówno nadżerka, jak i jej leczenie może mieć nieprzyjemne i groźne powikłania. Uważa się, że nadżerka jest stadium przednowotworowym i należy dążyć do jej wyleczenia we wczesnym stadium rozwoju.

Po raz kolejny należy podkreślić znaczenie regularnych badań u ginekologa, jako jedynej szansy na wczesne wykrycie nadżerki. Nie mniej ważne jest wykonywanie regularnej cytologii szyjki macicy. Profilaktyka jest w tym przypadku kluczowa do uniknięcia rozwoju raka szyjki macicy.

Rozpoznawalność tego nowotworu w Polsce na tle innych krajów Europy jest niestety niesatysfakcjonująca. Statystyki pokazują, że postawienie diagnozy ma miejsce zwykle wówczas, gdy nowotwór jest dużo bardziej zaawansowany. Zarówno rokowanie, jak i skuteczność leczenia jest wtedy dużo gorsza.

Także powikłania leczenia nadżerki w jej zaawansowanej postaci nie są pozbawione efektów ubocznych. Możliwym powikłaniem po kriokoagulacji czy fotokoagulacji może być niewydolność cieśniowo-szyjkowa w ciąży. Kobieta ciężarna po takim zabiegu może mieć problem z donoszeniem ciąży. Zabiegi na szyjce macicy są czynnikiem ryzyka porodu przedwczesnego.

Jak leczyć nadżerkę szyjki macicy?

Leczenie nadżerki zależy od stopnia jej zaawansowania. Zwykle wcześnie wykryta, wymaga w pierwszej kolejności farmakologicznego leczenia przeciwzapalnego – globulek dopochwowych leczących infekcję narządów płciowych.

Kobietom, które chcą mieć jeszcze dzieci, zalecane jest wyłącznie leczenie zachowawcze, obejmujące tylko farmakoterapię. Jak wspomniano powyżej, wszelkie zabiegi na szyjce macicy zmieniają jej anatomię i mogą być przyczyną porodu przedwczesnego.

Oczywiście w sytuacji, gdy sama farmakoterapia jest nieskuteczna lub nadżerka wykryta została w znacznym stopniu zaawansowania, leczenie będzie bardziej inwazyjne. Metodami inwazyjnego leczenia nadżerki są:

• elektrokoagulacja,
• kriokoagulacja,
• fotokoagulacja.

Elektrokoagulacja

Elektrokoagulacja, zwana potocznie „wypalanką”, jest jak na razie najczęściej stosowaną metodą inwazyjnego leczenia nadżerek. Polega na zniszczeniu chorobowo zmienionego miejsca za pomocą iskry elektrycznej. Zabieg wykonywany jest zwykle w krótkim znieczuleniu dożylnym (pacjentka jest nieświadoma).

Rana po zabiegu goi się dość długo, a gojeniu mogą towarzyszyć nieprzyjemne upławy. Dodatkowo metoda ta obarczona jest największym ryzykiem powstawania blizn i deformacji szyjki. Nie jest zalecana kobietom, które nie rodziły.

Kriokoagulacja

Kriokoagulacja zwana jest czasem wymrażaniem lub zamrażaniem nadżerki. Zniszczenie nadżerki następuje przy pomocy sprężonego azotu o bardzo niskiej temperaturze. Następuje martwica chorobowo zmienionej tkanki szyjki macicy.

Gojenie jest dość długie, podobnie jak w przypadku elektrokoagulacji i w trakcie regeneracji tkanek mogą także pojawiać się obfite upławy. Powikłania w postaci deformacji szyjki są jednak o wiele rzadsze.

Czytaj również: Chlamydioza – przyczyny, objawy, badanie, leczenie, powikłania chlamydii

Fotokoagulacja

Fotokoagulacja polega na niszczeniu zmienionego nabłonka za pomocą promieniowania podczerwonego. Emitowana wiązka laserowa powoduje nagłe odparowanie wody w komórkach nadżerki i ich obumarcie. Można bardzo precyzyjnie dobrać głębokość i rozległość działania wiązki laserowej, dlatego metoda ta uznawana jest za najbezpieczniejszą.

Uważa się, że w najmniejszym stopniu powoduje też deformację szyjki macicy, dlatego zaleca się ją zwłaszcza młodym kobietom. Zabieg leczenia nadżerki jest krótki, bezbolesny, a rana po leczeniu goi się najszybciej. Fotokoagulacja jest rekomendowaną inwazyjną metodą leczenia nadżerek w ciąży.