Krwawienie z odstawienia i jego brak – co to znaczy?

Czym jest krwawienie z odstawienia?

Krwawienie z odstawienia to naturalna reakcja organizmu po zakończeniu 21-dniowego cyklu przyjmowania tabletek dwuskładnikowych. Ze względu na fakt, że pigułki wpływają także na ograniczenie przyrostu grubości błony śluzowej macicy, mniejsza jej ilość ulega złuszczeniu, więc krwawienie takie jest zwykle mniej obfite, krótsze i mniej bolesne niż fizjologiczna miesiączka.

Podczas pierwszych miesięcy stosowania doustnej antykoncepcji zdarza się, że krwawienie z odstawienia wcale nie występuje. Mimo to należy rozpocząć kolejne opakowanie tabletek w wyznaczonym terminie, czyli po 7 dniach przerwy. Wiele kobiet jest wówczas przekonanych, że zaszły w ciążę, co zwykle, jeśli stosują tabletki według zaleceń, nie jest prawdą. Jednorazowy brak krwawienia nie świadczy o zapłodnieniu.

Czym krwawienie z odstawienia różni się od miesiączki? Jest zwykle mniej obfite, krótsze i mniej bolesne niż fizjologiczna miesiączka. Czasem jest to wyłącznie plamienie z pochwy, które nie wymaga nawet zastosowania tamponów czy podpasek.

Czytaj również: Krwawienie owulacyjne – plamienie podczas owulacji

Dlaczego tabletki dają objawy krwawienia z odstawienia?

Działanie antykoncepcyjne tabletek hormonalnych jest uwarunkowane zawartymi w nich hormonami płciowymi – gestagenami. Wyróżniamy dwa rodzaje tabletek:

• jednoskładnikowe,
• dwuskładnikowe.

Te pierwsze zawierają wyłącznie gestageny, natomiast w drugich są one zrównoważone innymi hormonami płciowymi – estrogenami.

Antykoncepcja dwuskładnikowa lepiej naśladuje naturalny cykl miesiączkowy. Pierwszy raz tabletkę przyjmuje się 1. dnia krwawienia lub dla prostszych, późniejszych obliczeń w 1. niedzielę od początku krwawienia.

Opakowanie zawiera 21 tabletek stosowanych raz dziennie, po czym następuje 7-dniowa przerwa na tzw. krwawienie z odstawienia, czyli jest ono zupełnie przewidywalne co do terminu. Kolejne opakowanie rozpoczyna się następnego dnia po 7-dniowej przerwie.

Antykoncepcja jednoskładnikowa jest oparta głównie na gestagenach, ewentualnie z minimalną ilością estrogenów (tzw. mini pill). Przyjmuje się ją codziennie przez 28 dni, po czym następnego dnia rozpoczyna się kolejne opakowanie.

Jednak podstawową niedogodnością jest albo całkowity brak okresu przy stosowaniu takich tabletek antykoncepcyjnych, albo ich zupełna nieprzewidywalność pod względem terminu krwawienia w trakcie cyklu ich przyjmowania. Mimo że plamienia czy krwawienia z pochwy są w większości przypadków skąpe, mogą być one uciążliwe dla kobiety.

Przeczytaj: Plamienie podczas brania tabletek antykoncepcyjnych – kiedy do lekarza?

Brak krwawienia z odstawienia – dlaczego się zdarza?

Pamiętajmy, że początek przyjmowania tabletek antykoncepcyjnych wiąże się zawsze z przestawieniem organizmu na nowe uwarunkowania hormonalne. Niezależnie od tego, czy stosuje się tabletki hormonalne jedno- czy dwuskładnikowe, w ciągu pierwszych cykli ich przyjmowania możliwe są skąpe i bardziej obfite krwawienia i plamienia z pochwy. Mogą to być plamienia pomiędzy miesiączkami, tak zwane śródcykliczne, przed i po okresie, czyli w tym przypadku oczekiwane krwawienia z odstawienia.

Aby ułatwić organizmowi przystosowanie się do nowego cyklu, najistotniejsze jest jak najbardziej regularne (o tej samej godzinie) przyjmowanie tabletek. Występowaniu krwawień sprzyja zwłaszcza palenie papierosów i stosowanie niektórych leków, np. rozrzedzających krew.

Oczywiście, jeśli po kilku miesiącach stosowania tabletek, zwłaszcza tych dwuskładnikowych (przy stosowaniu jednoskładnikowych krwawienia są rzadkie i skąpe, ale nieregularne), nie doszło do uregulowania cykli i krwawień z odstawienia, należy koniecznie zgłosić się do lekarza ginekologa.

Brak okresu przy tabletkach antykoncepcyjnych lub ewentualne obfite krwawienie może być wywołane nadmiernym pogrubieniem błony śluzowej macicy wskutek jej zbyt intensywnej odpowiedzi na stymulację hormonalną tabletek, co można zaobserwować podczas badania USG. Lekarz może wówczas zmienić dawkę stosowanego preparatu lub zalecić zupełnie inny.

Na rynku dostępny jest szeroki wachlarz substancji, które można dobrać indywidualnie do potrzeb pacjentki. Z drugiej strony zdarza się, że krwawienie wcale nie jest efektem stosowania antykoncepcji, a objawem innych chorób ginekologicznych.

Przyczyny krwawienia z pochwy przy antykoncepcji

Część pań zgłasza się do ginekologa i twierdzi – biorę tabletki antykoncepcyjne i krwawię. Pamiętajmy, że niezależnie od tego, czy pacjentka stosuje antykoncepcję, czy nie, występują liczne przyczyny krwawień i plamień z pochwy, a związek czasowy z początkiem przyjmowania pigułek może być tylko zbiegiem okoliczności.

Po pierwsze, powody mogą być czysto ginekologiczne, takie jak polip, mięśniak macicy, nadżerka szyjki macicy czy zmiany nowotworowe. Jednak tego typu krwawienie może być także symptomem mniej lub bardziej poważnych chorób ogólnoustrojowych, związanych przede wszystkim z zaburzeniami krzepnięcia, takimi jak małopłytkowość czy nawet białaczka, a także chorób wątroby i nerek.

Jak już wspomniano, w sytuacji, kiedy po kilku miesiącach stosowania tabletek dwuskładnikowych nie dochodzi do unormowania krwawień, należy zgłosić się do ginekologa. Podobnie, jeśli po dłuższym ich przyjmowaniu i już ustabilizowaniu zaczną pojawiać się niepokojące krwawienia poza przerwą na krwawienie z odstawienia.

Zawsze można zgłosić się do lekarza rodzinnego i wykonać podstawowe badania krwi (takie jak morfologia), których wyniki mogą zasygnalizować, że coś niewłaściwego dzieje się w organizmie.

Czy przesuwanie terminów miesiączek jest bezpieczne?

Termin przesuwanie krwawienia (przesuwanie miesiączki) dotyczy kobiet stosujących antykoncepcję dwuskładnikową. Należy wówczas dobrać z dodatkowego opakowania wybraną ilość tabletek, czyli tyle, o ile dni chce się przesunąć krwawienie. Dla ułatwienia obliczeń zaleca się przyjmowanie tabletek o dodatkowe 7 czy 14 dni, tak by pozostać w harmonogramie tygodniowym. Można także połączyć od razu dwa opakowania pigułek pod rząd i pominąć krwawienie z odstawienia (jedno).

Należy jednak pamiętać, że takie rozwiązanie powinno się stosować wyłącznie od czasu do czasu, kiedy istnieje istotna potrzeba takiego rozwiązania i dla własnego bezpieczeństwa poinformować o tym lekarza ginekologa. Dochodzi bowiem wówczas do zaburzenia uregulowanego już cyklu hormonalnego. Powikłaniem może być brak miesiączki po odstawieniu tabletek.

Brak okresu po odstawieniu tabletek

Jak wygląda powrót do cykli fizjologicznych po stosowaniu doustnej antykoncepcji? Jeżeli pacjentka decyduje się zrezygnować z dalszego stosowania antykoncepcji hormonalnej ze względu na chęć zajścia w ciążę lub z jakiegokolwiek innego powodu, powinno się zakończyć opakowanie, po czym wystąpi ostatnie krwawienie z odstawienia.

Wówczas gospodarka hormonalna będzie musiała się na nowo ustabilizować z wykorzystaniem wyłącznie hormonów produkowanych przez sam organizm.

Pacjentki, którym szczególnie zależy na posiadaniu potomstwa, zastanawiają się, kiedy wróci płodność po odstawieniu tabletek antykoncepcyjnych. W trakcie stosowania pigułek przez stałą obecność syntetycznych hormonów płciowych dochodzi do zahamowania czynności przysadki mózgowej, która naturalnie pobudza wydzielanie hormonów płciowych.

Po odstawieniu tabletek przysadka zwykle natychmiast wraca do prawidłowego funkcjonowania, co oznacza pełną płodność. Niekiedy jednak, zwłaszcza po długotrwałym stosowaniu antykoncepcji hormonalnej, proces ten może zająć nawet kilka miesięcy. Wtedy też część kobiet zgłasza brak okresu po odstawieniu tabletek antykoncepcyjnych.

Efekt antykoncepcyjny jest całkowicie odwracalny po zaprzestaniu przyjmowania tabletek. Ciąża po antykoncepcji jest jak najbardziej możliwa. Organizm wymaga jednak czasu potrzebnego na osiągnięcie równowagi hormonalnej.

Kiedy po odstawieniu pigułek można starać się o dziecko? Ginekolodzy zalecają, aby starania o zajście w ciążę rozpocząć po 2–3 miesiącach od zaprzestania przyjmowania antykoncepcji hormonalnej (bez względu na jej formę – tabletki, plaster, tak zwana spirala).