Infekcje intymne a probiotyki

Probiotyk (pałeczki kwasy mlekowego) a pH pochwy

Probiotyki ginekologiczne to żywe mikroorganizmy (bakterie lub drożdże), które, dostarczane w odpowiednim stężeniu, wywierają pozytywny wpływ na zdrowie gospodarza poprzez regulację mikroflory organizmu. Aby probiotyk został wprowadzony na rynek, musi spełnić ściśle określone kryteria, takie jak np.: potwierdzone bezpieczeństwo stosowania, skuteczność potwierdzona w badaniach klinicznych czy właściwa identyfikacja szczepu.

Do najbardziej znanych probiotyków należą pałeczki kwasu mlekowego (Lactobacillus). Odgrywają one w organizmie kobiety ważną rolę. Są najważniejszym mikroorganizmem wchodzącym w skład flory fizjologicznej pochwy (stanowią ok. 96 proc. biocenozy pochwy u zdrowej kobiety).

Lactobacillus odpowiadają za utrzymanie kwaśnego pH pochwy (3,8–4,2) będącego barierą ochronną przed patogenami chorobotwóczymi (większość z nich nie ma możliwości skutecznego rozwoju w niskim pH). Skutkiem niedoboru pałeczek kwasu mlekowego jest rozwój infekcji intymnych, przede wszystkim bakteryjnego zapalenia pochwy (bakteryjnej waginozy). Obniżenie stężenia Lactobacillus w pochwie może być rezultatem: antybiotykoterapii – antybiotyki (zwłaszcza te o szerokim spektrum, jak np. cefalosporyny czy penicyliny) prowadzą do wyniszczenia nie tylko patogenów odpowiedzialnych za rozwój choroby, ale także do wyjałowienia organizmu z flory fizjologicznej, stresu, ciąży i połogu, zaburzeń hormonalnych czy radioterapii lub chemioterapii. Wśród przyczyn należy wymienić także używanie zbyt silnych płynów do higieny intymnej.

Przeczytaj: Grzybica pochwy, objawy i leczenie drożdżycy

Probiotyk ginekologiczny – jak działa?

Skuteczną metodą odbudowy flory fizjologicznej pochwy jest stosowanie probiotyku ginekologicznego zawierającego pałeczki kwasu mlekowego. Rolą probiotyków jest przywrócenie prawidłowego pH pochwy. Ponadto wydzielają one substancje hamujące wzrost i rozwój mikroorganizmów chorobotwórczych (tzw. bakteriocyny). Regulują także pracę układu odpornościowego (immunologicznego).

Warto podkreślić, że najwyższą skutecznością cechują się preparaty zawierające 2 lub 3 szczepy pałeczek kwasu mlekowego (Lactobacillus fermentum 57A, Lactobacillus plantarum 57B , Lactobacillus gasseri 57C ), które uzupełniają swoje działanie, przez co skład preparatu lepiej naśladuje prawidłową florę fizjologiczną pochwy.

Infekcje intymne – kiedy stosować probiotyki?

Probiotyki ginekologiczne mogą być stosowane zarówno w profilaktyce infekcji intymnych, jak i wspomagająco (w leczeniu zakażeń pochwy już rozwiniętych). Cieszą się także popularnością wśród pacjentek, które przebyły już infekcje lub mają skłonność do ich nawrotów. Szczególnymi wskazaniami do stosowania probiotyków są stany podwyższonego ryzyka infekcji intymnych. Zaleca się je pacjentkom po ukończeniu antybiotykoterapii (w jej trakcie odradza się stosowanie probiotyków – jest to nieefektywne, ponieważ leki przeciwbakteryjne zabijają pałeczki Lactobacillus; wyjątek stanowi leczenie metronidazolem i kotrimoksazolem). Stosowane są również w trakcie antykoncepcji hormonalnej, podczas ciąży czy połogu.

Probiotyki sprawdzą się także w okresie przekwitania (menopauzy), ponieważ zmiany hormonalne w tym okresie sprzyjają częstszym infekcjom. Należy je przyjmować również przed i po operacjach ginekologicznych, po wyleczeniu infekcji intymnej (w celu odbudowania prawidłowej flory fizjologicznej pochwy i profilaktyki nawrotu), czy w sytuacji częstych zakażeń bakteryjnych i grzybiczych pochwy (kandydoza, grzybica, drożdżyca).

Probiotyki ginekologiczne powinny stosować również kobiety z niedoborami odporności, cukrzycą, korzystające z publicznych basenów i kąpielisk (wskazane jest stosowanie tamponów z probiotykiem), a także panie, które często zmieniają partnerów seksualnych.

Najlepszy probiotyk – dopochwowy czy doustny?

Na rynku dostępne są probiotyki ginekologiczne w różnych formach (globulki i żele dopochwowe, tabletki doustne, tampony i podpaski z probiotykiem). Wybór drogi podania powinien być uzależniony od celu stosowania probiotyku (zapobieganie infekcjom intymnym czy wspomaganie leczenia choroby), a także od preferencji pacjentki. Te powszechnie dostępne dzielą się na probiotyki doustne i dopochwowe.

Do wspomagania leczenia infekcji intymnych oraz zahamowania rozwoju zakażeń pochwy w początkowym stadium najlepiej nadają się probiotyki działające miejscowo (dopochwowe) – efekt pojawia się bowiem w tym przypadku szybko. W celach profilaktycznych dobrze sprawdzają się zarówno probiotyki dopochwowe, jak i probiotyki doustne (działające z opóźnieniem, ale długotrwale). Pacjentkom korzystającym z basenów czy kąpielisk publicznych i kobietom podczas menstruacji zaleca się stosowanie tamponów czy podpasek z dobrym probiotykiem.

Probiotyk dla kobiet z estrogenem

Na rynku dostępne są także preparaty stanowiące połączenie probiotyku z estrogenem. Estrogen wspomaga działanie probiotyku i, poprzez przyspieszenie regeneracji nabłonka pochwy, usprawnia jej rekolonizację przez prawidłową florę bakteryjną. Dodatkowo preparaty te mają korzystny wpływ na zapobieganie zakażeniom układu moczowego.

Zgodnie z rekomendacjami Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego wskazaniami do stosowania probiotyku z estrogenem są: bakteryjne zapalenie pochwy, nawracające grzybicze zapalenia pochwy, okres po przebytym leczeniu przeciwzapalnym, zanikowe zapalenie śluzówki pochwy u kobiet w okresie klimakterium, profilaktyka zakażeń układu moczowego u kobiet obciążonych czynnikami ryzyka.

Probiotyki – czy są bezpieczne?

Probiotyki ginekologiczne rzadko wywołują działania niepożądane. Skutkami ubocznymi ich stosowania mogą być: swędzenie, pieczenie i lekki ból okolic intymnych oraz zwiększenie wydzieliny z pochwy. Ich stosowanie jest bezpieczne, dlatego wśród przeciwwskazań wymienia się jedynie uczulenie na substancje zawarte w preparatach (takie jak np. mannitol, skrobia, stearynian magnezu, sacharoza).

Preparaty zawierające probiotyk z estrogenem nie powinny być stosowane u dziewcząt, które są w trakcie dojrzewania płciowego.