Brak okresu – jakie są przyczyny braku miesiączki?

Jakie są najczęstsze przyczyny braku okresu?

Pierwszym odruchem u kobiety w wieku rozrodczym, aktywnej seksualnie, u której nie pojawia się okres, powinno być wykonanie testu ciążowego. Fizjologiczną przyczyną braku miesiączki może być bowiem w tym przypadku ciąża.

Brak okresu u kobiety w wieku 45–55 lat może świadczyć o tym, że (fizjologicznie) weszła ona w okres menopauzy. Celem sprawdzenia, czy to klimakterium, można wykonać test menopauzalny dostępny w aptekach.

Stosunkowo częstymi przyczynami spóźniania się okresu, które nie mają związku z chorobą, są: reakcja na stres, przemęczenie oraz przeciążenie obowiązkami. Bywa, że obserwuje się rozregulowanie cyklu miesiączkowego u studentek w trakcie sesji egzaminacyjnej. Taki czynnościowy brak miesiączki jest zwykle stanem przejściowym, a cykle miesiączkowe powracają do normy po wyeliminowaniu czynników stresogennych oraz po regeneracji organizmu.

Nieregularny okres może pojawić się u kobiet stosujących restrykcyjne diety odchudzające lub w czasie głodówek. Na brak miesiączki narażone są przede wszystkim panie, u których zdiagnozowano bulimię lub anoreksję.

Przeczytaj też: Brak okresu przy tabletkach – o czym może świadczyć

Brak pierwszej miesiączki

Pierwsza miesiączka powinna pojawić się u kobiety przed ukończeniem 18. roku życia. Jeżeli do tego nie dochodzi, konieczne jest znalezienie przyczyny pierwotnego braku miesiączki.

Wśród potencjalnych przyczyn wyróżniamy:

• zaburzenia odżywiania;
• zbyt intensywną aktywność fizyczną;
• zbyt niską masę ciała (dziewczęta, które stosują bardzo restrykcyjne diety, przesadzają z aktywnością fizyczną, mogą doprowadzić do tego, że organizm, pozbawiony rezerw energetycznych, nie będzie miał zapewnionej prawidłowej równowagi hormonalnej i nie rozpocznie menstruacji).

Przeczytaj też: Czy można mieć okres w ciąży?

Rzadziej stwierdzanymi przyczynami braku okresu są:

• wady rozwojowe narządów płciowych, np. brak wykształconej macicy lub pochwy, zarośnięcie szyjki macicy lub błony dziewiczej, zespół feminizujących jąder;
• wady chromosomalne (np. zespół Turnera);
• zaburzenia hormonalne (np. niedoczynność tarczycy lub nadczynność tarczycy, wrodzony przerost nadnerczy);
• choroby nowotworowe.

Wtórny brak okresu – zanik miesiączki

Wtórny brak miesiączki oznacza sytuacje, kiedy młoda kobieta zaczęła miesiączkować prawidłowo, a na skutek np. zaburzeń hormonalnych, przestała obserwować u siebie krwawienia miesiączkowe. Sytuację taką można określić jako zanik miesiączki.

Do przyczyn patologicznego (wtórnego) braku miesiączki zaliczamy przede wszystkim zaburzenia hormonalne, takie jak:

• zespół policystycznych jajników (spadek stężenia FSH oraz wzrost stężenia LH);
• hiperprolaktynemia – może być spowodowana m.in. przez patologie przysadki mózgowej (np. gruczolaki, poporodową martwicę przysadki), ale obserwuje się ją także w pierwotnej niedoczynności tarczycy czy w przebiegu niewydolności nerek;
• niedobór LH i FSH w przebiegu niedoczynności przysadki mózgowej;
• zaburzenia czynności hormonalnej tarczycy (zarówno niedoczynność, jak i nadczynność);
• zespół Cushinga;
• choroba Addisona.

Czytaj również: Torbiel jądra – przyczyny, objawy, leczenie. Czy torbiel jądra jest groźna?

Brak okresu – inne przyczyny

Jedną z przyczyn braku miesiączki u dojrzałych kobiet może być przedwczesne wygasanie czynności jajników. Mówimy o nim, gdy do braku miesiączkowania i innych objawów menopauzy dochodzi przed 40. rokiem życia.

Przyczynami przedwczesnego wygasania czynności jajników mogą być:

• choroby autoimmunologiczne (m.in. cukrzyca typu 1, reumatoidalne zapalenie stawów, toczeń rumieniowaty układowy);
• czynniki genetyczne;
• czynniki infekcyjne;
• przebyta radioterapia bądź chemioterapia;
• nieprawidłowy styl życia (np. palenie dużej ilości papierosów).

Rzadziej przyczynami braku miesiączki są:

• patologie narządu rodnego (np. guzy macicy czy jajników, zarośnięcie jamy macicy po łyżeczkowaniu, stany zapalne narządu rodnego);
• zaburzenia odżywiania (np. anoreksja lub też stosowanie zbyt restrykcyjnych diet);
• nadmierna aktywność fizyczna – wyniszczony organizm nie jest w stanie produkować m.in. hormonów niezbędnych do utrzymywania prawidłowych cykli miesiączkowych);
• niedokrwistość (anemia).

Brak okresu – co robić?

Spóźniająca się miesiączka dla kobiet jest często źródłem dużego stresu i obaw przed chorobą, jednak w znacznej części przypadków okazuje się, że przyczynę braku okresu stanowi fizjologia bądź też przejściowe zaburzenie czynnościowe. Kobieta w wieku rozrodczym, która jest aktywna seksualnie, nawet jeśli stosuje antykoncepcję, powinna wykonać test ciążowy w celu wykluczenia bądź potwierdzenia ciąży. Kobieta w wieku 45–55 lat może spodziewać się wygaszania miesiączek w związku z przekwitaniem, aby to potwierdzić, może wykonać (dostępny w aptekach) test menopauzalny.

Nawet jeśli możemy przypuszczać, że przyczyną braku miesiączki są procesy fizjologiczne lub zaburzenia czynnościowe, a objaw przedłuża się, wskazana jest konsultacja z ginekologiem. Lekarz, przy pomocy badania ginekologicznego i ewentualnych badań dodatkowych (USG narządu rodnego, badania stężeń hormonów itd.), będzie w stanie określić przyczynę braku okresu i, w razie rozpoznania patologii, zaproponować odpowiednie leczenie.