Badanie czystości pochwy i stopnie czystości pochwy

Objawy infekcji intymnej a flora bakteryjna pochwy

Stany zapalne pochwy i sromu to bardzo częste patologie w obrębie narządu rodnego, stąd duża powszechność badania oceniającego stan czystości pochwy. Najczęstsze dolegliwości intymne, które powinny nasuwać podejrzenie rozwijającej się infekcji to:

• świąd okolic intymnych
• pieczenie okolic intymnych
• obfite upławy, których charakter, a zatem zabarwienie, konsystencja, zapach często pozwalają na identyfikację czynnika etiologicznego
• badanie kontrolne toczącego się stanu zapalnego

Badanie czystości pochwy jest niedrogim badaniem, bezbolesnym, a wynik podawany jest w tzw. klasach czystości pochwy.

Sprawdź też: Co oznacza nieprzyjemny zapach z pochwy?

Znaczenie flory bakteryjnej pochwy

W warunkach fizjologicznych drogi rodne kobiety do wysokości szyjki macicy powinny pozostać jałowe. W utrzymaniu prawidłowej biocenozy tego środowiska pomagają bakterie, które kolonizują to środowisko. Najważniejszym składnikiem prawidłowej flory bakteryjnej są pałeczki kwasu mlekowego z rodzaju Lactobaillus, które pomagają w utrzymaniu prawidłowego pH pochwy w granicach 3,5-4,2.

Dzięki zasiedlaniu przez pałeczki tej okolicy niemożliwa jest kolonizacja środowiska przez chorobotwórcze szczepy. Pałeczki kwasu mlekowego mają ponadto zdolność to produkcji nadtlenku wodoru, który zapobiega przedostawaniu się bakterii beztlenowych. Na stan czystości pochwy wpływają także czynniki zewnętrzne, chociażby stan gospodarki hormonalnej organizmu, odpowiednia higiena okolic intymnych, współżycie seksualne czy długotrwała antybiotykoterapia.

Kiedy wykonać badanie oceny czystości pochwy?

Do badania nie jest wymagane specjalne przygotowanie aczkolwiek są pewne zasady, które należy przestrzegać:

• nie zaleca się oceny czystości pochwy podczas antybiotykoterapii;
• należy zachować wstrzemięźliwość płciową na czas 48 godzin poprzedzających badanie;
• przed pobraniem materiału do badania nie jest wskazane badanie ginekologiczne;
• na kilka dni przed badaniem należy zrezygnować z zabiegów irygacji pochwy;
• badanie oceniające czystość pochwy można wykonać w dowolnym dniu cyklu, wykluczając dni przypadające na miesiączkę.

Jak się wykonuje badanie oceny czystości pochwy?

Materiał pobiera się po uprzednim założeniu jałowego wziernika, z tylnego sklepienia pochwy. Używany jest do tego celu specjalny drucik, który nazywany jest ezą. Koniec jest wygięty na kształt pętli. W przypadku braku dostępności ezy, można użyć niewielkiego gazika, zwanego tupferem.

Oprócz tylnego sklepienia pochwy miejscem, z którego należy pobrać materiał do badania czystości pochwy to ujścia gruczołów Bartholina, ujście cewki moczowej czy przedsionek pochwy. Następnie wykonywany jest rozmaz na szkiełku podstawowym i barwienie metodą Grama. Można wykonać jednocześnie paskowy test oceniający pH badanego środowiska. Niektóre patogeny chorobotwórcze tj. dwoinka rzeżączki wymagają pobrania materiału na odpowiednie podłoże hodowlane, które przyczyni się do ich wzrostu i umożliwi identyfikację.

Stopnie czystości pochwy

Do oceny biocenozy pochwy wykorzystywane są różne skale, z których najbardziej popularną jest skala wg. Kuczyńskiej. Brane są pod uwagę : obecność i liczba pałeczek kwasu mlekowego, obecność patogennych szczepów chorobotwórczych oraz obecność leukocytów w rozmazie.

• stopień I – w rozmazie z pochwy obecne są liczne pałeczki kwasu mlekowego – wynik prawidłowy;
• stopień II – w obrazie mikroskopowym obecne pałeczki kwasu mlekowego oraz nieliczne bakterie i białe krwinki;
• stopień III – pałeczki kwasu mlekowego występują w znikomej ilości, w przeciwieństwie do licznych bakterii i białych krwinek;
• stopień IV – w rozmazie brak jest pałeczek kwasu mlekowego, natomiast w dużej ilości występują chorobotwórcze bakterie i inne patogeny oraz białe krwinki; w dużych ilościach występują szkodliwe bakterie i białe krwinki; oprócz nich wykrywa się grzyby, na przykład drożdżaki lub pierwotniaki (rzęsistek pochwowy).

Biocenoza pochwy

Inną powszechnie stosowaną skalą do oceny biocenozy pochwy, a dokładniej do identyfikacji stanu zapalnego. Aby mówić o infekcji intymnej należy spełnić 3 z 4 kryteriów wg Amsela.

• wydzielina z pochwy o szaro-białawym zabarwieniu,
• obecność w obrazie mikroskopowym komórek jeżowych, czyli tzw. „clue cells”,
• odczyn pH pochwy> 4,5,
• nieprzyjemny, rybi zapach z pochwy.

Aby oszacować proporcjonalny udział bakterii zidentyfikowanych w preparacie stosuje się skalę Nugenta. Wynik podaje się w dziesięciopunktowej skali, w które 0-4 pkt to stan prawidłowy, a powyżej 6 można rozpoznać bakteryjną waginozę.

Niektórzy lekarze do oceny czystości pochwy wykorzystują sześciostopniową skalę wg według Jiroveca-Petera-Maleka. Na podstawie charakterystycznych cech stwierdzanych w obrazi mikroskopowym wyróżniono:

• I i II stopień – stan prawidłowy,
• III stopień – bakteryjne zapalenie pochwy,
• IV i V stopień – rzeżączkowe zapalenie pochwy,
• VI stopień – grzybicze zapalenie pochwy.