Atrofia pochwy – co to jest, przyczyny, objawy, leczenie atroficznego zapalenia pochwy

Co to jest atrofia pochwy?

Atrofia pochwy, czyli atroficzne zapalenie pochwy, to dolegliwość, w przebiegu której dochodzi do zaniku nabłonka błony śluzowej pochwy. W przeważającej liczbie przypadków przyczyną zmian atroficznych w obrębie narządów rodnych jest niedobór estrogenów. Tego typu spadki stężeń hormonów u dojrzałych kobiet są stanem fizjologicznym pogłębiającym się wraz z biegiem lat, dlatego najczęściej mówi się o atrofii pochwy w okresie menopauzy.

Atroficzny zanik pochwy może występować nawet u co drugiej kobiety w okresie przekwitania. Zmiany w pochwie polegające na zaniku nabłonka, choć stanowią powszechny problem, nie powinny być bagatelizowane, zwłaszcza że objawy starczego zapalenia pochwy są bardzo dokuczliwe i niekorzystnie wpływają na codzienny komfort życia pacjentki. Odpowiednio przeprowadzona diagnostyka i leczenie atrofii pochwy i atrofii szyjki macicy pozwalają wyeliminować suchość pochwy, uciążliwe swędzenie warg sromowych, a tym samym, przywrócić pełną sprawność seksualną.

Przeczytaj więcej na temat: Niski progesteron – leczenie, objawy, skutki

Atrofia pochwy – przyczyny zmian zanikowych nabłonka

Wśród przyczyn atrofii pochwy do najważniejszych można zaliczyć zaburzenia hormonalne. W okresie menopauzy dochodzi do spadku poziomu estrogenów, progesteronu i androgenów. Hormony te, a w głównej mierze estrogeny, wpływają na prawidłowy stopień nawilżenia pochwy. Warunkują także jędrność, prawidłowe ukrwienie oraz proliferację nabłonka pochwy.

Estrogeny są produkowane przez jajniki. Wpływają one na cały organizm kobiecy, a zwłaszcza na układ moczowo-płciowy. W miarę upływu czasu oraz dokonujących się zmian związanych z klimakterium, jajniki zmniejszają produkcję hormonalną i dochodzi do spadku stężenia estrogenów w organizmie kobiety.

Niedobór estrogenów u kobiet w młodym wieku występuje najczęściej po operacji usunięcia macicy z przydatkami (tzw. chirurgiczna menopauza). Zmiany w poziomach hormonów mogą odpowiadać także za atrofię pochwy po porodzie (także u karmiących piersią), po odstawieniu tabletek antykoncepcyjnych czy w czasie leczenia endometriozy.

Przyczyną zaniku nabłonka pochwy mogą być także czynniki zewnętrzne w postaci palenia papierosów bądź nadmiernej ekspozycji na stres.

To też może Cię zainteresować: Uderzenia gorąca w młodym wieku – przyczyny

Atroficzne zapalenie pochwy w okresie menopauzy

Manopauza to czas wielu zmian w organizmie kobiety. Dochodzi do obniżenia poziomu niektórych hormonów, m.in. spada produkcja estrogenów. Pojawiają się zaburzenia miesiączkowania oraz szereg dolegliwości ogólnych, takich jak nocne poty, uderzenia gorąca, spadek libido, migrena oraz zawroty głowy. Wiek, w jakim kobiety wchodzą w okres klimakterium, to najczęściej 50 lat. Jeśli po ostatnim krwawieniu miesięcznym nie wystąpi krwawienie przez następne 12 miesięcy, uznaje się, że kobieta weszła w fazę menopauzy.

Zaburzenia syntezy hormonów, głównie wspomniany hipoestrogenizm, czyli niski poziom estrogenów, powodować może zmiany zanikowe układu moczowo-płciowego. Atrofia szyjki macicy i pochwy wiąże się najczęściej z brakiem odpowiedniego nawilżenia. Czynniki te znacznie zwiększają ryzyko wystąpienia infekcji intymnych. Atrofia z zapaleniem grzybiczym czy bakteryjnym potęguje nieprzyjemne objawy, do których dołączają upławy.

Atrofia pochwy – objawy zaniku śluzówki pochwy

W atroficznym zapaleniu pochwy objawy są zazwyczaj następujące :

• spadek napięcia i utrata elastyczności ścian pochwy,
• bladość śluzówki pochwy,
• suchość pochwy i warg sromowych,
• swędzenie pochwy i sromu,
• ból podczas stosunku,
• zwężenie przedsionka pochwy,
• wygładzenie fałdów pochwy,
• utrata owłosienia łonowego.

W wyniku spadku syntezy estrogenów, nabłonek pochwy staje się coraz cieńszy, pochwa zwęża się oraz skraca. Atrofia pochwy i sromu charakteryzuje się również zwiększoną podatnością nabłonka na uszkodzenia mechaniczne. Hipoestrogenizm powoduje osłabienie procesów immunologicznych, które prowadzą do częstszych infekcji intymnych.

Gdy pojawia się atrofia pochwy, dochodzi do wzrostu pH pochwy, które nasilają stany zapalne. U kobiet w okresie okołomenopauzalnym zwiększa się podatność na otarcia, nawracające zakażenia bakteriami i grzybami, procesy przedrakowe oraz choroby nowotworowe.

Atrofia pochwy a spadek libido i ból w tracie stosunku

Zmiany w śluzówce pochwy mogą być przyczyną spadku libido u kobiet. Dodatkowo kobiety uskarżają się na dyspareunię (odczuwanie bólu w trakcie stosunku). Często mogą wystąpić plamienia i krwawienia z dróg rodnych w trakcie stosunków płciowych. Należy pamiętać, że występowanie krwawień i plamień bez kontaktów seksualnych jest niepokojącym objawem i nie należy ich tłumaczyć procesem zanikowym pochwy i jak najszybciej skontaktować się z ginekologiem.

Atrofii pochwy mogą towarzyszyć objawy ze strony układu moczowego, takie jak nietrzymanie moczu, parcie na pęcherz, częstomocz, ból w trakcie oddawania moczu.

Objawy towarzyszące zmianom zanikowym śluzówki pochwy mogą być bardziej i wcześniej nasilone u szczupłych kobiet (one już wyjściowo mają obniżone stężenie estrogenów) oraz u kobiet palących papierosy.

W przypadku wystąpienia powyższych objawów atrofii pochwy warto udać się na badanie ginekologiczne do lekarza. Zdarza się jednak, że subiektywne odczucia pacjentki nie są adekwatne do badania ginekologicznego.

Atrofia pochwy – diagnostyka i leczenie

Badanie ginekologiczne stanowi podstawę diagnostyki atrofii pochwy. Lekarz ocenia wygląd wydzieliny z dróg rodnych, grubość śluzówki, a także barwę ścian pochwy. Badaniu może podlegać także pH pochwy.

Leczenie atroficznego zapalenia pochwy ma wymiar dwukierunkowy. Poza terapią hormonalną należy stosować preparaty nawilżające.

Estrogenoterapia jest metodą z wyboru w leczeniu atrofii pochwy. Estrogeny można stosować miejscowo (w postaci kremów, żeli, maści, globulek, pierścieni dopochwowych) lub ogólnoustrojowo.

Estrogeny oddziałują na nabłonek pochwy, poprawiają jego ukrwienie, likwidują suchość, świąd pochwy, pieczenie oraz zmniejszają ryzyko otarć i zapaleń. Wzmacniają również jej elastyczność. Ogólnoustrojowo estrogeny można stosować jako hormonalną terapię zastępczą w odpowiednich dawkach, dobranych indywidualnie przez lekarza.

Swoistymi lekami na atrofię pochwy bez recepty są różne środki nawilżające oraz lubrykanty. Są one szczególnie zalecane w przypadku łagodnych zmian zanikowych pochwy.

Dieta i ćwiczenia w profilaktyce atrofii pochwy, sromu i szyjki macicy

Jak zapobiegać zmianom zanikowym pochwy? Aby zapobiec temu wstydliwemu problemowi należy zmodyfikować styl życia. Wśród zmian prozdrowotnych, które korzystnie zapobiegają atrofii pochwy należy wymienić: zaprzestanie palenia tytoniu, unikanie stresów oraz regularne stosunki seksualne. Bardzo ważna jest aktywność seksualna, gdyż pobudza gruczoły do wydzielania, poprawia ukrwienie i nawilżenie pochwy.

W profilaktyce atrofii pochwy dieta powinna być bogata w produkty stanowiące źródło fitoestrogenów. Jak dowodzą specjaliści, może to zmniejszyć ryzyko wystąpienia zmian zanikowych, a także spowolnić już postępujący proces. Fitoestrogeny pochodzenia roślinnego przyczyniają się bowiem do zwiększonej poliferacji nabłonka pochwy, co jest szczególnie istotne w okresie menopauzalnym.

W zapobieganiu atrofii pochwy ćwiczenia także odgrywają pewną rolę. Kobietom zaleca się przede wszystkim wykonywanie ćwiczeń mięśni Kegla, które pozwalają zachować elastyczność pochwy, a jednocześnie pozytywnie wpływają na zdolność trzymania moczu.

Dodatkowo kobiety powinny w szczególności dbać o higienę. Warto zwrócić uwagę na: rodzaj bielizny (powinna być luźniejsza, przewiewna), środki do higieny intymnej (unikać drażniących, intensywnie pachnących), korzystanie z basenów (po kąpieli należy używać delikatnych środków myjących oraz dokładnie i delikatnie osuszać okolice intymne).