Adenomioza – przyczyny, objawy, leczenie

Endometrioza a adenomioza

W celu jasnego zrozumienia różnic pomiędzy patologicznymi stanami jakimi są adenomioza i endometrioza, przedstawiono poniżej historyczny już podział endometriozy. Przez wiele lat endometriozę dzielono na:

• endometriozę płciową wewnętrzną, w której endometrium nieprawidłowo zagnieżdża się w błonie mięśniowej macicy (myometrium),
• endometriozę płciową zewnętrzną, w której ogniska patologicznego endometrium lokalizują się w tkankach narządów płciowych poza mięśniówką macicy,
• endometriozę poza narządami płciowymi.

Okazało się jednak, iż endometrioza wewnętrzna znacznie różni się od postaci zewnętrznej. Wykryte różnice między tymi postaciami to sposób leczenia, objawy, patogeneza. W świetle nowych dowodów naukowych zdecydowano, aby endometriozę płciową wewnętrzną traktować jak zupełnie inną jednostkę chorobową. W celu podkreślenia jej odrębności nazywa się ją obecnie adenomiozą.

Podstawą rozpoznania adenomiozy jest badanie histopatologiczne. Ocenia się wtedy pod mikroskopem oddziaływanie na siebie dwóch komponent tkankowych, których obecność jest konieczna do stwierdzenia adenomiozy. Chodzi tutaj o zależność pomiędzy komponentem mięśniowym a endometrialnym.

Przeczytaj też: Wkładka wewnątrzmaciczna a stosowanie tamponów i kubeczka menstruacyjnego

Adenomioza – podział

Adenomiozę dzieli się na:

• adenomiozę narządów płciowych (adenomioza mięśnia macicy, jajowodów, pochwy, przymacicznego układu łączno-tkankowego – czyli więzadeł i przegród: pęcherzowo-pochwowej i odbytniczo-pochwowej);
• adenomiozę poza narządami płciowymi (pęcherza moczowego, jelit, moczowodów).

Na podstawie obrazu makroskopowego i sposobu zajęcia tkanek wyróżnia się cztery postaci adenomiozy:

• postać rozlana,
• postać wieloogniskowa,
• postać jednoogniskowa,
• postać ograniczona do guza – tzw. adenomyoma, który przypomina wyglądem mięśniaka macicy.

W zależności od głębokości naciekania wyróżnia się trzy postaci tej choroby: powierzchowną, głęboką oraz podsurowiczą.

Zobacz również: Nimfomania – na czym polega?

Adenomioza – przyczyny

Przyczyna występowania adenomiozy nie jest do końca znana. Naukowcy wciąż spierają się ze sobą na łamach czasopism i doszukują się wciąż nowych czynników wpływających na patogenezę adenomiozy. Jednakże istnieje obecnie parę powszechnie akceptowanych teorii powstania i rozwoju adenomiozy u pacjentek.

Najbardziej znaną z nich jest teoria urazu mechanicznego i stanu zapalnego. Macica zdrowej kobiety posiada barierę (mechaniczną, immunologiczną) pomiędzy endometrium a myometrium. Dzięki temu gruczoły błony śluzowej macicy są powstrzymywane od wrastania w mięśnie. Warstwa podstawna endometrium jest oddzielona tym samym od myometrium.

Muszą zajść specjalne warunki, aby elementy gruczołowe zagnieździły się w mięśniu macicy. Takie specjalne warunki mogą wystąpić, gdy ściana macicy doznaje urazu. Wykryto, iż takie zabiegi jak łyżeczkowanie jamy macicy, cięcie cesarskie, terminacja ciąży mogą być czynnikami ryzyka adenomiozy. Ponadto bariera między endometrium a myometrium może zostać naruszona podczas fizjologicznych porodów.

Kolejną teorią powstania adenomiozy jest teoria metaplazji komórkowej. Uważa się, że niezróżnicowane komórki przewodów Wolffa, Müllera (struktur mających znaczenie w prawidłowym rozwoju embrionalnym układu rozrodczego) mogą dać początek rozwojowi adenomiozy.

Nie należy też zapominać o potencjalnym wpływie hormonów w patogenezie adenomiozy. Takie substancje jak prolaktyna, FSH i LH (hormony tropowe przysadki), estrogeny mogą mieć potencjalny wpływ na powstawanie ognisk adenomiozy.

Czytaj również: Wrastający paznokieć – przyczyny, objawy, leczenie, klamra, domowe sposoby

Adenomioza – objawy

Niektóre pacjentki nawet nie zdają sobie sprawy z patologicznych procesów, które mają miejsce w ich macicach. Nie odczuwają one żadnych dolegliwości. Jednakże istnieją też takie chore, których objawy są bardzo silnie zaznaczone i stanowią istotny problem zdrowotny.

Głównymi dolegliwościami w przebiegu adenomiozy są nieprawidłowe krwawienia z macicy oraz bolesność w obrębie miednicy. Ból może pojawiać się regularnie przed większością miesiączek. Innym rodzajem dolegliwości bólowych w przebiegu tej choroby jest wtórne bolesne miesiączkowanie. Trzecią możliwością jest ból stały w ciągu cyklu, który zaostrza się w okresie okołomiesiączkowym. Zaburzenia krwawienia miesiączkowego objawiają się pod dwoma postaciami:

• menorrhagia: obfite i przedłużone krwawienia miesięczne,
• metrorrhagia: krwawienia z macicy w nieregularnych odstępach czasu.

Krwawienie miesięczne może być wydłużone nawet do 8-14 dni, mogą pojawić się skrzepy w wydalinie miesiączkowej. Pacjentki mogą odczuwać skurcze w dole brzucha, pobolewania, zwiększone napięcie macicy.

W przypadku ognisk adenomiozy położonych poza narządami płciowymi pacjentkom mogą dokuczać objawy ze strony jelit czy też układu moczowego.

Z racji krwawień o nieprawidłowym przebiegu, wtórnie do adenomiozy, może wykształcić się stan niedokrwistości. Pacjentki są wtedy osłabione, blade, mają gorszą tolerancję wysiłku. Podczas badania ginekologicznego najczęściej lekarz jest w stanie wybadać twardą, powiększoną macicę. W okresie miesiączkowym jest ona czasami bolesna podczas palpacji.

Adenomioza – diagnostyka

Nie należy zapominać o tym, że brak odchyleń w badanu ginekologicznym nie wyklucza obecności adenomiozy. Lekarz powinien w takiej sytuacji kierować się całościowym obrazem klinicznym chorej. W razie podejrzenia adenomiozy powinno się wykonać badanie ultrasonograficzne, które pozwala na uwidocznienie zmian. Trzon macicy jest wtedy opisywany jako niejednolity.

Lepszym, lecz droższym badaniem, stosowanym w razie wątpliwości diagnostycznych, jest stosowanie rezonansu magnetycznego, który jest w stanie doskonale uwidocznić przebieg granicy między endometrium a myometrium.

Warto zaznaczyć, że ostateczna i najdoskonalsza ocena patologii macicy jest możliwa dopiero w preparacie pooperacyjnym. Dlatego też niektórzy lekarze sugerują, aby uzyskać materiał do badań histopatologicznych wcześniej. W tym celu pacjentka powinna zostać poddana zabiegowi histeroskopii wraz z pobraniem materiału biopsyjnego.

Adenomioza – leczenie

Zazwyczaj dolegliwości w przebiegu adenomiozy wycofują się same w momencie kiedy kobieta jest już po menopauzie. Szczyt występowania dolegliwości przypada na 35-55 rok życia. W wieku starczym objawy już nie powinny występować. Jednakże dolegliwości bólowe nie pozwalają kobietom na bierne czekanie. Poza tym krwawienia z macicy mogą doprowadzić do niedokrwistości. Każde krwawienie z macicy w wieku pomenopauzalnym wymaga ponadto kontroli u lekarza. Nieregularne krwawienia są również objawem raka trzonu macicy, który należy wykluczyć.

Gdy kobieta jest wieku rozrodczym i pragnie posiadać dzieci, stosuje się metody zachowawcze leczenia adenomiozy, takie jak wyłuszczenie ognisk chorobowych. Jedynym jednak sposobem pozbycia się adenomiozy jest zabieg usunięcia macicy – histerektomia. Możliwymi drogami usunięcia macicy w takiej sytuacji są droga pochwowa i przezbrzuszna. Coraz częściej wykonuje się laparoskopowe usunięcie macicy.

Istnieją również inne możliwości leczenia, które obejmują stosowanie substancji leczniczych, takich jak: progestageny, aGnRH czy danazol. Leki te mają za zadanie wytworzenie sztucznego stanu „polekowej menopauzy”.