Żółcień chinolinowa E104 – co to jest, funkcje, szkodliwość żółtego barwnika

Co to jest żółcień chinolinowa?

Żółcień chinolinowa to nieazowy, chinoftalonowy barwnik spożywczy. Istnieje co najmniej 28 synonimów określających jego nazwę, a do najczęściej używanych należą:

• żółcień kwasowa 3,
• żółcień chinolinowa WS,
• żółcień spożywcza 13,
• D. & C. żółcień nr 10.

Pochodzenie żółcieni chinolinowej jest syntetyczne. Jest to związek organiczny wytwarzany laboratoryjnie na drodze sulfonowania i nie jest naturalnym barwnikiem spożywczym. Żółcień chinolinowa ma postać żółtego proszku lub granulek bez zapachu. Dobrze rozpuszcza się w wodzie, dużo gorzej w alkoholu i jest nierozpuszczalna w olejach. Ten żółty barwnik jest generalnie trwały w kontakcie ze światłem i wysoką temperaturą. Jest jednak niestabilny i zmienia kolor w obecności związków o działaniu utleniającym lub redukującym jak niektóre cukry, kwasy i sole.

Funkcje żółcieni chinolinowej – barwnik E104

Żółcień chinolinowa jest używana jako barwnik żywności. W składzie produktów spożywczych jest oznaczana symbolem E104. W napojach jej maksymalne stężenie może wynosić 200 mg na litr, a w produktach stałych – 500 mg na kilogram. Najwięcej żółcieni chinolinowej może się znajdować w dekoracjach, posypkach, lukrach i pomadach do ciast i tortów, a także w gotowych sosach.

W czym jest żółcień chinolinowa?

• W napojach gazowanych i niegazowanych, izotonicznych, dla sportowców.
• W napojach alkoholowych o żółtym kolorze.
• W słodyczach, np. żelkach, galaretkach, cukierkach.
• W posypkach i polewach do ciast, tortów, drażetek.

Znajdziemy ponadto barwnik E104 w lodach, deserach mlecznych, dżemach i marmoladach, czy musztardzie.

Analiza produktów dostępnych na rynku europejskim pokazała, że zawartość barwnika chinolinowego w napojach bezalkoholowych jest zbliżona do maksymalnej wartości dopuszczalnej 100 mg/l.

Żółcień chinolinowa w lekach występuje w tabletkach do ssania na ból gardła oraz syropach.

Dzienne spożycie żółcieni chinolinowej

Raport Europejskiego Urzędu ds. bezpieczeństwa Żywności (EFSA) z 2009 roku przedstawia dzienne spożycie żółcieni chinolinowej z żywnością wśród dzieci i osób dorosłych. Wśród dorosłych o przeciętnym spożyciu napojów, które są głównym źródłem barwnika chinolinowego w diecie, średnia ilość przyjmowanego E104 wynosi 0,5 mg na kilogram masy ciała, natomiast u osób pijących napoje regularnie – 1,2 mg/kg m.c. W przypadku dzieci poniżej 10. roku życia średnie spożycie żółcieni chinolinowej wynosi 0,45–2,0 mg/kg m.c.

Dzieci pijące kolorowe napoje regularnie dostarczają sobie od 1,1 do 4,1 mg żółtego barwnika/kg m.c. dziennie. Najwięcej żółcieni chinolinowej dostarcza się, pijąc kolorowe napoje i jedząc gotowe ciastka, wafelki i inne wyroby cukiernicze.

W 2009 roku EFSA obniżyła ADI (dopuszczalne dzienne spożycie – ilość substancji, którą można zjadać codziennie przez całe życie bez uszczerbku na zdrowiu) z 10 mg/kg m.c. dziennie do 0,5 mg/kg m.c. dziennie. Analiza spożycia pokazuje, że przeciętnie jest ono większe niż ADI.

Szkodliwość żółcieni chinolinowej

Analiza dostępnych badań naukowych przeprowadzona w 2009 roku przez panel ekspertów EFSA wykazała, że barwnik żółcień chinolinowa nie wykazuje cech genotoksyczności ani mutagenności. Nie stwierdzono także, aby żółcień chinolinowa wykazywała jakikolwiek potencjał rakotwórczy. W przypadku podawania szczurom ogromnych dawek żółcieni chinolinowej (od 1000 do 2500 mg/kg m.c.) stwierdzono u nich spadek masy ciała oraz zmiany masy narządów wewnętrznych.

Żółcień chinolinowa może wywoływać reakcje alergiczne u osób wrażliwych. Po podaniu barwnika może pojawiać się pokrzywka i zaczerwienienie skóry. Najczęściej uczulenie na żółcień chinolinową pojawia się u osób wrażliwych na inne barwniki spożywcze. Działanie żółcieni chinolinowej w ciąży nie zostało przebadane.

Badanie z 2007 roku przeprowadzone na Uniwersytecie Southampton, w którym dzieciom podawano napoje z mieszaniną różnych barwników w tym żółcieni chinolinowej, udowodniło, że przyjmowanie przez dzieci barwników wpływa na ich zachowanie, powodując nadpobudliwość, problemy z koncentracją, nadmierne rozgadanie i wiercenie się, impulsywność i niepokój. Na podstawie rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1333/2008 obecnie producenci stosujący żółcień chinolinową mają obowiązek umieszczać w liście składników sformułowanie „E104 – może mieć szkodliwy wpływ na aktywność i skupienie uwagi u dzieci”.