Witamina B6 – rola w organizmie, niedobór, nadmiar, suplementacja

Rola witaminy B6 w organizmie

Witamina B6 wchłania się w końcowym odcinku jelita cienkiego. Jej zapasy ustrojowe wynoszą przeciętnie 40- 250 mg i są zlokalizowane głównie w tkance mięśniowej. Biologiczne wykorzystanie spożytej wraz z pokarmem witaminy B6 jest możliwe dzięki obecności enzymów obecnych w krążących we krwi erytrocytów. Posiadają one zdolność wypierania witamin z połączeń z innymi związkami. Witamina B6 jest niezbędna do prawidłowej pracy wielu enzymów uczestniczących w przemianach metabolicznych naszego organizmu. Przede wszystkim uczestniczy w przemianach aminokwasów, metabolizmie neuroprzekaźników i innych witamin, przez co przyczynia się do prawidłowego funkcjonowania systemu nerwowego. Witamina B6 bierze udział w syntezie prekursorów sfingolipidów, które stanowią istotny składnik błony komórkowej neuronów. Jej niedobory mogą powodować przyspieszone starzenie się neuronów i obniżone stężenie niektórych przekaźników nerwowych. Witamina B6 uczestniczy również w metabolizmie węglowodanów. Zapewnia prawidłową przemianę glikogenu do glukozy w stanach obniżonego poziomu cukru we krwi i odpowiada za prawidłową syntezę glikogenu w trakcie powstawania jego zapasów w mięśniach i wątrobie. Witamina B6 jest także odpowiedzialna za prawidłowe funkcjonowanie układu krwiotwórczego poprzez swój udział w syntezie hemu. Bierze udział w produkcji hormonów steroidowych i uczestniczy w fizjologicznej odpowiedzi odpornościowej organizmu na czynniki wywołujący zakażenie.

Zobacz też: Nervoton – co to za lek i jak działa?

Występowanie witaminy B6 w żywności

Witamina B6 występuje w większości produktów spożywczych. Nie istnieje charakterystyczny pokarm, będący wyjątkowo bogatym źródłem witaminy B6, aczkolwiek jej duże ilości znajdują się w mięsie i rybach. Witamina B6 występuje również w produktach pochodzenia roślinnego, w związku z czym osoby praktykujące dietę wegetariańską nie są bardziej niż reszta populacji narażone na wystąpienie jej niedoborów. Spośród produktów roślinnych należy wymienić rośliny strączkowe, warzywa liściaste i pełne ziarna zbóż. Ponieważ witamina B6 jest bardzo wrażliwa na przemiał zbóż, produkty zbożowe wyprodukowane z pełnego ziarna, takie jak chleb wieloziarnisty czy makaron żytni są bogatymi źródłami witaminy B6. Straty w wyniku przemiału pełnych ziaren zbóż mogą sięgać nawet 90 %. Unikanie białego pieczywa i jasnego makaronu jest zatem wskazane nie tylko z powodu dużej zawartości cukrów prostych w tych produktach, jak również z powodu mniejszej zawartości witamin. Warzywa i owoce podlegające procesowi mrożenia są również uboższe w witaminę B6 w porównaniu ze świeżymi produktami. W związku z tym warto pamiętać, że najzdrowsze są produkty świeże, które zostały poddane minimalnej obróbce technologicznej i termicznej.

Sprawdź również: Dlaczego jiaogulan nazywany jest ziołem długowieczności?

Przyczyny i skutki niedoboru witaminy B6

Witamina B6 powszechnie występuje w produktach zarówno pochodzenia zwierzęcego jak i roślinnego. Do grupy osób narażonych na jej niedobory zalicza się alkoholików, kobiety w ciąży i osoby w wieku podeszłym. U kobiet w ciąży i osób starszych, zwłaszcza tych powyżej 75 roku życia, obserwuje się większe zapotrzebowanie na witaminę B6, w związku z czym częściej spotyka się u nich biochemiczne niedobory i ich kliniczne manifestacje. Powstający w dużych ilościach w organizmie alkoholików metabolit alkoholu, aldehyd octowy, przyczynia się do nasilonego rozkładu tej witaminy. Dodatkowo, niedobory witaminy B6 mogą rozwinąć się u małych dzieci karmionych wyłącznie produktami przetworzonymi przemysłowo, które zawierają mniejsze ilości witamin. Zazwyczaj niedobory witaminy B6 nie są izolowane i dotyczą całej grupy witamin B.

Najczęściej hipowitaminoza B manifestuje się w postaci zmian skórnych. Zaliczamy do nich zapalenie kącików ust, potocznie zwane zajadami, zapalenie jamy ustnej i języka. Stany zapalne skóry i błon śluzowych bardzo łatwo wyleczyć przez wprowadzenie do diety większej ilości produktów zbożowych gruboziarnistych oraz surowych warzyw i owoców, bądź też suplementacją małymi dawkami witaminy B6. Do innych powikłań związanych z hipowitaminozą B zaliczamy objawy ze strony ośrodkowego układu nerwowego, drgawki konwulsyjne i zmiany w zapisie elektroencefalograficznym. Przy niedoborach witaminy B6 może również rozwinąć się niedokrwistość niedobarwliwa mikrocytarna, depresja i stan neuropatii obwodowej.

Zapotrzebowanie na witaminę B6

Zapotrzebowanie na witaminę B6 zależy od kilku czynników. Przede wszystkim należy pamiętać o wspomnianych już grupach, w których zapotrzebowanie na nią jest większe w porównaniu z resztą populacji. Należą do nich kobiety w ciąży, dzieci i osoby starsze. Po drugie, zapotrzebowanie na witaminę B6 jest zależne od spożycia białka. Im więcej białka dostarczamy w codziennej diecie, tym większa powinna być podaż witaminy B6. Kolejnym ważnym aspektem wpływającym na bioprzyswajalność jest regularnie stosowanie niektórych leków, które mogą wpłynąć na wchłanianie i metabolizm tej witaminy. Przeciętne zalecane spożycie witaminy B6 mieści się w granicy 1-2 mg na dzień.

Skutki nadmiaru witaminy B6

Regularne spożywanie dużych dawek witaminy B6 prowadzi do wykształcenia się objawów związanych z hiperwitaminozą. Ponieważ nadmiar witaminy B6 jest wydalany z moczem, sytuacje te są rzadko spotykane i jedynie dawki sięgające dziennych gramowych ilości mogą doprowadzić do zaburzeń w funkcjonowaniu naszego organizmu. Objawy związane z przyjmowaniem zbyt dużych ilości witaminy B6 są dotyczą głównie nieprawidłowego funkcjonowania systemu nerwowego. Zaliczamy do nich neuropatie, nadmierną senność i inne zaburzenia neurologiczne. Metabolizm witaminy B6 jest ściśle związany z kwasem foliowym dlatego suplementacja tą witaminą zwiększa również zapotrzebowanie na kwas foliowy. Przy niewystarczającym spożyciu kwasu foliowego z równoczesną duża podażą witaminy B6 mogą rozwinąć się objawy związane z jego niedoborem.

Suplementacja witaminą B6

Suplementacja witaminą B6 jest polecana we wszystkich stanach klinicznych związanych z przewlekłym bólem. Podobnie w chorobach układu nerwowego, w depresji, obniżeniu nastroju zalecana jest jej dodatkowa podaż, jeśli nie może być ona dostarczona wraz z pokarmem. W stanach zapalnych skóry i innych zmianach dermatologicznych spowodowanych hipowitaminozą B6, takich jak łuszczenie się naskórka, zapalenie kącików ust, języka i spojówek, również poleca się jej suplementację.