Sól to przyprawa najczęściej używana podczas przygotowywania posiłków. Mimo że jest ona źródłem niezbędnego do zachowania życia pierwiastka, czyli sodu, jej nadmiar w organizmie niesie za sobą poważne konsekwencje dla zdrowia. Do skutków nadmiaru soli w diecie zalicza się m.in. nadciśnienie tętnicze, zatrzymanie wody w organizmie oraz wzrost wagi.
Skutki nadmiaru soli w diecie
Sól – rola sodu w organizmie
Sól to, z chemicznego punktu widzenia, chlorek sodu. Przyprawa ta jest więc źródłem ważnych pierwiastków potrzebnych do sprawnego funkcjonowaniu ustroju. Kluczową rolę odgrywa tutaj sód. Jest składnikiem mineralnym występującym w organizmie głównie w płynach pozakomórkowych, w tym w osoczu krwi. Do funkcji, jakie pełni, możemy zaliczyć:
- utrzymywanie równowagi kwasowo-zasadowej – jest pierwiastkiem zasadotwórczym;
- uczestnictwo w transporcie aktywnych składników pokarmowych, takich jak witaminy czy aminokwasy;
- utrzymywanie sprawności nerwów i mięśni;
- zabezpieczanie organizmu przed nadmierną utratą wody – sód zatrzymuje wodę w ustroju;
- regulowanie ciśnienia osmotycznego w płynach ustrojowych.
Sód jest pierwiastkiem kluczowym dla zachowania życia. Jego niedobór prowadzi do szybkiego odwodnienia. Współcześnie częściej jednak mamy do czynienia z problemem nadmiaru sodu w diecie. Sól jest bowiem powszechnie stosowana w procesach technologicznych i stanowi składnik wielu produktów spożywczych.
Nadmiar soli a zatrzymanie wody w organizmie
Sód jest minerałem zatrzymującym wodę w organizmie. Zaledwie 8 gramów tego pierwiastka zatrzymuje 1 litr wody. Jest to mechanizm bardzo istotny z punktu widzenia zachowania życia. Nie pozwala bowiem na szybkie odwodnienie organizmu.
Przekroczenie w codziennej diecie zalecanych dawek sodu prowadzi jednak do poważnych zaburzeń pracy układu sercowo-naczyniowego. Przede wszystkim podnosi ciśnienie tętnicze krwi. Dlatego też nadmierne spożycie soli uznawane jest za podstawowy czynnik ryzyka rozwoju nadciśnienia. Warto tutaj pamiętać, że choroby układu sercowo-naczyniowego to przyczyna ponad połowy zgonów Polaków.
Zatrzymanie i nadmiar wody w organizmie, które jest przyczyną obrzęków, również wiąże się z wysoką konsumpcją produktów bogatych w sód. Problem obrzęków szczególnie często dotyczy kobiet, które są na nie narażone w związku z wahaniami hormonalnymi towarzyszącymi cyklowi. Jeśli panie dodatkowo konsumują dużą ilość soli, spożywając równocześnie niewiele płynów, problem nadmiaru wody w organizmie będzie jeszcze bardziej uciążliwy. Ograniczenie ilości sodu w diecie pomoże więc nie tylko obniżyć ryzyko nadciśnienia i innych chorób układu sercowo-naczyniowego, ale również korzystnie wpłynie na gospodarkę wodną organizmu, a przez to także na sylwetkę.
Skutki nadmiaru sodu w diecie
Zbyt wysokie spożycie soli prowadzi nie tylko do wzrostu poziomu ciśnienia tętniczego i nasilenia obrzęków. Jest także poważnym czynnikiem ryzyka innych chorób i problemów zdrowotnych, takich jak:
- udar mózgu;
- włóknienie mięśnia sercowego;
- zwiększenie masy lewej komory serca;
- nowotwór żołądka;
- zakażenie Helicobacter pylori;
- osteoporoza;
- kamica nerkowa.
Nadmiar soli w diecie może także sprzyjać rozwojowi nadwagi i otyłości. Dużą ostrożność powinny zachować osoby starsze, gdyż są one szczególnie narażone na występowanie niekorzystnych konsekwencji nadmiernej ilości sodu w diecie. Do grupy wysokiego ryzyka należą także kobiety po okresie menopauzy.
Zjawisko hipernatremii, czyli nadmiaru sodu, nie musi być warunkowane tylko wysokim spożyciem soli. Może także wynikać z występowania poważnych chorób, takich jak przewlekłe kłębuszkowe zapalenie nerek, niewydolność nerek czy nadczynność kory nadnerczy.
Co zawiera najwięcej soli?
Aby obniżyć ryzyko nadciśnienia, nowotworu żołądka czy ograniczyć zatrzymanie wody w organizmie, należy zmniejszyć spożycie pokarmów będących źródłem sodu. Warto pamiętać, że nie należy równocześnie całkowicie usuwać ich z diety ze względy na istotną rolę tego pierwiastka dla prawidłowego funkcjonowania ustroju. Światowa Organizacja Zdrowia zaleca, by spożycie soli nie przekraczało 5 gramów na dobę. Jest to ilość odpowiadająca łyżeczce od herbaty. Dotyczy to zarówno soli dodawanej jako przyprawa oraz tej zawartej w gotowych produktach.
Szczególnie wysoką jej zawartością odznacza się żywność przetworzona, taka jak:
- chipsy;
- paluszki;
- hamburgery, pizze, tortille, czyli pokarmy typu fast food;
- konserwy mięsne, rybne, warzywne;
- wędliny i inne przetwory mięsne typu pasztety, kiełbasy.
Aby ograniczyć spożycie sodu, należy także zrezygnować z wód wysokozmineralizowanych i, oczywiście, dodawać mniejsze jej ilości do przyrządzanych potraw.
Wypowiedź lekarza na temat skutków nadmiaru soli w diecie
Zdaniem eksperta
Według zaleceń przedstawionych przez Światową Organizację Zdrowia wynika, że dzienne spożycie sodu ze wszystkich źródeł powinno być ograniczone do, mniej więcej, 2 gramów sodu, czyli 5 gramów soli. Należy pamiętać, że dotyczy to zarówno zawartości soli w gotowych produktach spożywczych, czyli wędlinie, pieczywie, serach, przetworach, daniach w proszku, itd., jak i solenia potraw, które sami przygotowujemy.
Statystyki pokazują, że Polacy spożywają trzykrotnie więcej soli, niż wynosi zalecana dawka WHO. Średnie spożycie wynosi 13 gramów i należy do najwyższych w Europie. Przyczyną rosnącego spożycia soli są słone przekąski, coraz popularniejsze produkty gotowe – konserwy, kiszonki, marynaty, wędliny, sery, zupy w proszku i dania gotowe. Powszechnie stosowane są bardzo słone kostki rosołowe – maggi i sos sojowy.
Nadmiar soli w diecie jest bezsporną przyczyną nadciśnienia tętniczego – czynnika chorób sercowo-naczyniowych. Zwiększona podaż sodu powoduje również zwiększenie wydalania wapnia z moczem, co może prowadzić do powstania kamieni nerkowych oraz wzrostu ryzyka wystąpienia raka żołądka.
Marzena Rojek
Dietetyk
Dietetyk, specjalista ds. zdrowia publicznego. Absolwentka Śląskiego Uniwersytetu Medycznego. Członek Polskiego Towarzystwa Dietetyki. Posiada ponad dziesięcioletnie doświadczenie w pracy z pacjentami indywidualnymi, także cierpiącymi na zaburzenia odżywiania. Prowadzi szkolenia oraz warsztaty kulinarne z zakresu prawidłowego odżywiania dla dorosłych, dzieci i młodzieży, zajmuje się przygotowywaniem i realizacją programów profilaktyki zdrowotnej. Pracuje jako nauczyciel i wykładowca. Autorka wydanej w 2018 roku książki „Polskie superfoods”. Prezentuje racjonalne podejście do prawidłowego odżywiania, oparte na aktualnej wiedzy z tego zakresu. Sprzeciwia się radykalnym dietom „cud” i stara się przekonywać, że zdrowy styl życia może być łatwy i przyjemny. Prywatnie szczęśliwa mama, pasjonatka długich spacerów i rowerowych wycieczek. Wolne chwile spędza w kuchni, gdzie doskonali i testuje przepisy dietetyczne.
Komentarze i opinie (0)