Kwas cytrynowy (E330) – właściwości, zastosowanie, szkodliwość

Kwas cytrynowy – właściwości i pochodzenie

Kwas cytrynowy jest kwasem organicznym pochodzenia naturalnego. Naturalnie występuje w większych ilościach w cytrynach, limonkach, malinach, jagodach, borówkach, kiwi czy ananasie. W niewielkim stężeniu można go znaleźć w bardzo wielu owocach i warzywach. Jest też stałym i niezbędnym elementem naszego metabolizmu – w komórkach uczestniczy w cyklu Krebsa (inaczej cyklu kwasu cytrynowego), który umożliwia uwolnienie energii ze składników pokarmu.

Sumaryczny wzór kwasu cytrynowego to C₆H₈O₇, a wzór półstrukturalny, który częściowo pokazuje kształt cząsteczki ma postać: HOOC-CH₂-C(OH)(COOH)-CH₂-COOH. Wynika z niego, że kwas cytrynowy posiada trzy grupy karboksylowe -COOH, które nadają związkom organicznym charakter kwasowy.

Kwas cytrynowy ma postać bezbarwnych kryształków, nie ma zapachu i posiada bardzo silny, kwaśny smak. Świetnie rozpuszcza się w wodzie, bardzo dobrze w etanolu. Od lat 20. XX wieku jest pozyskiwany metodą biotechnologiczną w tzw. fermentacji cytrynowej z wykorzystaniem pleśni Aspergillus niger, które hoduje się na pożywce cukrowej, najczęściej z melasy. Gotowy kwas oczyszcza się i krystalizuje z roztworu.

Zastosowanie E330 – kwasu cytrynowego

Co to jest E330? To właśnie kwas cytrynowy w handlu dostępny też pod nazwą „kwasek cytrynowy”. Znajduje zastosowanie głównie w produkcji żywności, kosmetyków i środków do czyszczenia. Funkcje kwasu cytrynowego w kosmetyce są różnorodne. Stosuje się go:

• do przedłużania trwałości produktów, ochrony skóry przed działaniem promieni UV i zanieczyszczeń powietrza (przeciwutleniacz),
• do wspomagania działania innych hydroksykwasów,
• w preparatach do peelingu, gdzie ma działanie złuszczające,
• w terapii przeciwfotostarzeniowej, gdzie zmniejsza szorstkość skóry, wyrównuje koloryt i rozświetla,
• przeciwbakteryjnie.

Kwasek cytrynowy idealnie nadaje się jako środek do odkamieniania czajników, pralek, zmywarek, ekspresów do kawy, armatury, toalet, a nawet do przetykania rur. Wystarczy zmieszać kwasek cytrynowy z wodą i uzyskaną pastę nałożyć kilka minut na zakamienione miejsce.

Kwas cytrynowy E330 jest używany w żywności jako przeciwutleniacz i regulator kwasowości.

Dodatek E330 w żywności – funkcje

Kwasek cytrynowy oznaczany symbolem E330 jest używany w domowych kuchniach jako przyprawa. Przemysł spożywczy stosuje go jako regulator kwasowości E330, czyli substancję utrzymującą lub nadającą odpowiednio kwaśny smak.

Kwas cytrynowy E330 jest też przeciwutleniaczem, który przedłuża trwałość produktów i zapobiega przedwczesnemu zepsuciu – chroni składniki żywności przed utlenianiem przejawiającym się np. spadkiem zawartości witamin w produkcie, jego brązowieniem czy jełczeniem tłuszczu. E330 ma też działanie chelatujące, co pomaga utrzymać odpowiednią teksturę produktu.

Kwas cytrynowy w żywności może znajdować się w bardzo wielu produktach: napojach bezalkoholowych, piwie, cydrze, winie, wyrobach cukierniczych, ciastkach, słodyczach, lodach, sorbetach, dżemach, żelkach, słodyczach, owocach z puszki, warzywach z puszki, mrożonych ziemniakach, konserwach, sosach, gotowych zupach, mrożonych rybach, serach, sosach serowych.

Według organizacji zajmujących się żywieniem kwasek cytrynowy jest bezpiecznym dodatkiem do żywności. Nie ustalono wartości ograniczających jego stosowanie.

Szkodliwość kwasu cytrynowego – jak E330 wpływa na zdrowie?

Obecność E330 w jedzeniu przez niektórych uważana jest za bardzo niepożądaną. Nie ma jednak podstaw, by tak sądzić. Wiele osób zastanawia się, czy E330 jest rakotwórczy. Otóż nie jest. Znając jego rolę w organizmie i myśląc logicznie, nie może być. Kwas cytrynowy występuje naturalnie w każdej komórce ludzkiego ciała, gdzie bierze udział w oddychaniu komórkowym – procesie, bez którego nie moglibyśmy żyć. Znajduje się bardzo blisko materiału genetycznego, więc gdyby miał potencjał rakotwórczy, to od początku życia każda komórka byłaby bezpośrednio narażona na rozpoczęcie procesu nowotworzenia. To się jednak nie dzieje. Całe zamieszanie związane z rzekomo rakotwórczym działaniem kwasu cytrynowego wzięło się z fatalnego błędu tłumaczenia artykułu, który ukazał się w latach 80. XX wieku.

Szkodliwość E330 może objawiać się jedynie w przypadku kontaktu z jego bardzo dużymi ilościami. Wtedy możliwe są podrażnienia skóry i uszkodzenie szkliwa zębów.

Czy kwasek cytrynowy jest zdrowy?

Okazuje się, że kwas cytrynowy nie tylko nie należy do szkodliwych dodatków do żywności, ale może wpływać pozytywnie na zdrowie, co pokazuje coraz więcej badań naukowych. Potencjalne korzyści ze stosowania kwasku cytrynowego to:

• działanie przeciwzapalne i antyoksydacyjne – może obniżać peroksydację lipidów, wskaźniki stanu zapalnego i neutralizować wolne rodniki;
• działanie odkwaszające – mimo kwaśnego smaku, może być donorem składników mineralnych o działaniu alkalizującym (cytryniany);
• zapobieganie koagulacji krwi;
• spowalnianie powiększania się kamieni nerkowych;
• ochrona skóry przed fotostarzeniem.