Koszerne jedzenie – czyli jakie? Zasady koszerności w diecie

„Koszerne” – co to znaczy?

Żywność koszerną słusznie kojarzymy z kulturą żydowską, czy też religią – judaizmem. Koszerność (hebr. koszer – „nadający się”, „stosowny”) to pojęcie, za którym kryją się reguły obowiązujące w prawie żydowskim dotyczące spożywanych pokarmów.

Dietę koszerną stosują, a może raczej przestrzegają jej, wierzący Żydzi. Prawo Mojżeszowe zakłada podział pokarmów na dwie grupy:

• dozwolone (kaszer);
• zakazane, czyli nieczyste, trefne, „rozszarpane” (teref).

Prawo żydowskie określa również sposób produkcji, przygotowania i przechowywania pożywienia. Zasady koszerności znajdują swoje źródło w Torze i Talmudzie. Reguły te są ściśle przestrzegane przez ortodoksyjnych Żydów.

Czytaj również: Dieta śródziemnomorska – zasady, przepisy, jadłospis, efekty i opinie

Zasady koszerności w diecie

Zasady i rytuały, jakie należy spełnić, żeby przyrządzić posiłek zgodnie z religią żydowską, mogą wydawać się trudne zwłaszcza dla osób, które nie znają i nie obcują na co dzień z kulturą Żydów.

Chukim to zbiór przepisów, których dotrzymywanie jest bardzo ważne dla narodowości żydowskiej. Zasady dotyczą mięsa, owoców, warzyw, ale też leków.

W diecie koszernej potrawy dzieli się na trzy grupy:

• mięsne;
• mleczne;
• neutralne (parwe).

Najwięcej wymagań kuchni koszernej dotyczy mięsa zwierząt.

Czym się cechuje mięso koszerne?

Dozwolone jest spożywanie mięsa zwierząt czworonożnych, przeżuwających, które mają rozdzielone (całkowicie) kopyto: krów, kóz, owiec, saren. Żydzi nie mogą więc jeść mięsa ze świni, królika czy konia. Dozwolone jest włączenie do jadłospisu kilku odmian ptaków udomowionych, do których należą kura, kaczka, gęś. Mięso ptaków drapieżnych nie jest zgodne z zasadami koszerności. Żydzi nie jedzą też gadów, płazów i owadów (poza niektórymi gatunkami szarańczy). Lista produktów mięsnych nie jest jak widać zbyt długa.

Ważne jest także pozyskane i przygotowanie mięsa do spożycia. Zwierzę musi być przede wszystkim zdrowe. Ubój musi być humanitarny, dozwolony tylko na potrzebę konsumpcji. Mięso koszerne nie może zawierać krwi, dlatego też po uboju dodatkowo moczy się je w wodzie z solą. Nie dozwolone jest również spożywanie tłuszczu, który zgromadzony był wokół narządów, jak również nerwu kulszowego.

Czytaj również: Weganizm – zasady, co jeść, jadłospis, wady i zalety

Koszerne ryby i owoce morza

Ryby koszerne to te, które posiadają płetwy i łuski. Do grupy tej możemy więc zaliczyć ryby takie jak: dorsz, łosoś, śledź, szczupak, sardynka, karp, makrela, a także przetwory z tych ryb bez niekoszernych dodatków. Owoce morza, czyli krewetki, homary, kraby, ośmiornice czy inne rodzaje skorupiaków nie mogą znaleźć się w jadłospisie żydowskim.

Nabiał i jaja od zwierząt koszernych

Produkty mleczne są dozwolone w diecie Żydów ortodoksyjnych, ale nabiał musi pochodzić od zwierząt koszernych. Na dodatek należy oddzielać produkty mleczne od mięsa w jednym posiłku. Ciekawa jest zasada dotycząca odstępu między posiłkiem mlecznym a mięsnym – jeśli zjemy mięso, musimy odczekać 6 godzin zanim zjemy posiłek mleczny. Całkiem inaczej jest zaś gdy najpierw zjemy nabiał. Wystarczy po posiłku przepłukać usta wodą, zagryźć kromką chleba i można od razu zjeść mięso. Żydzi nie łączą też ryb z mięsem, ale z nabiałem owszem. Zasada rozdzielności dotyczy także zastawy stołowej – inne naczynia do posiłków mięsnych i mlecznych. Mięso nie może także znajdować się na stole jednocześnie z produktami mlecznymi.

W diecie koszernej można także spożywać jajka, tyle że od ptaków uznanych za koszerne. Ponadto nie mogą one posiadać znaku krwi.

Czytaj również: Dieta paleo – przepisy, jadłospis, zasady i efekty

Zboża koszerne

Według Żydów wszystkie zboża są koszerne, mogą więc być spożywanie przez ludność. Są one neutralne (parve), można je jeść i z mięsem i z nabiałem. Produkty zbożowe i pieczywo muszą mieć certyfikat koszerności. Wtedy mamy pewność, iż wszystkie odpowiednie wytyczne zostały spełnione, nawet te co do produkcji.

Koszerne warzywa i owoce

Owoce koszerne mogą pochodzić tylko z drzew starszych niż 3 lata, a rola może być uprawiana tylko przez 6 lat. Trzeba też sprawdzać, czy owoce i warzywa nie mają owadów i ich larw, gdyż wtedy produkty te stają niekoszerne. Winogrona zazwyczaj uznawane są za niekoszerne. Wino koszerne jest tylko wtedy, gdy cały proces produkcji nadzorowany jest przez Żydów.

Czytaj również: Zero waste – na czym polega i jak uniknąć marnowania jedzenia?

Orzechy, nasiona i oleje z roślin koszernych

Orzechy, nasiona i oleje z nich wytwarzane są zazwyczaj koszerne. Podczas przetwarzania tych produktów może jednak dojść do zanieczyszczenia sprzętu, gdyż jest on również stosowany przy produkcji innych wyrobów, np. mlecznych.

Lista produktów koszernych

Listę produktów dozwolonych do spożycia przez Żydów przeważnie udostępnia naczelny rabin w danym kraju. W Polsce również znajduje się taka lista. Produkty koszerne podzielone są na kategorie:

• alkohole (np. piwo niesmakowe i bez dodatków, wino białe i czerwone – tylko z certyfikatem na butelce);
• bakalie i orzechy (np. suszone owoce, mak, pestki dyni i słonecznika – tylko naturalne, suszone bez dodatku olejów, przypraw czy substancji nabłyszczających);
• bezmleczne i bezglutenowe dodatki do wypieków (np. soda), jogurty, makarony, lody, mąki, napoje, płatki śniadaniowe, przekąski, sery, słodycze);
• dżemy, miody, pasty (np. każdy rodzaj miodu naturalnego bez dodatków, miód spadziowy jest niekoszerny, miód sztuczny wymaga certyfikatu koszerności);
• kawa, herbata, kakao (tylko naturalne, herbaty aromatyzowane i z dodatkami muszą posiadać certyfikat);
• mięso, wędliny (wyłącznie produkty posiadające wyraźny symbol koszerności, a także szczegółowe oznaczenie organizacji lub rabina certyfikującego dany produkt);
• mrożonki – warzywa i owoce mrożone bez przypraw (wyjątki: brokuł, kalafior, brukselka, szpinak);
• jarmuż, jeżyna, malina – ze względu na możliwość insektów;
• nabiał, produkty mleczne – masła, śmietany, jogurty, sery bez dodatków;
• napoje, syropy – soki warzywne i owocowe, mogą zawierać dodatek witaminy C, kwasku cytrynowego; nie można pić soków winogronowych lub wieloowocowych z dodatkiem winogrona, niekoszerne są aromaty naturalne i witaminy;
• oleje, ocet, oliwy (wszystkie oliwy z oliwek z pierwszego tłoczenia bez dodatków);
• pieczywo – według listy firm, które pieką koszerne pieczywo;
• ryby, przetwory rybne (koszerne gatunki ryb w postaci surowych filetów lub mrożonych filetów ze skórą);
• przyprawy – każdy rodzaj cukru trzcinowego firmy Sante.

Lista zawiera wykaz firm, których produkty są koszerne, przy każdej z grup produktów. Wykaz ten jest na bieżąco uaktualniany, więc jeśli mamy mieć gościa narodowości żydowskiej na obiedzie, możemy posiłkować się listą z produktami koszernymi.

Potrawy kuchni żydowskiej nie zawsze są koszerne. Ortodoksyjni Żydzi przestrzegają ściśle prawa mojżeszowego, czyli zasad koszerności, inne grupy już nie zawsze. Odrębną kategorię pokarmów i napojów stanowią produkty spożywcze dopuszczone do spożywania w czasie świąt Pesach. Jedzenie koszerne jest więc pokarmem zgodnym z religią judaizmu.

Dieta koszerna zyskuje coraz większą popularność jako zdrowa i higieniczna, jednak właściwa kuchnia koszerna nie do końca jest zdrowa ze względu na tłuszcze zwierzęce. Koszerne jedzenie jest uznawane za tłuste, gdyż często do potraw dodawany jest smalec gęsi, kaczy lub kurzy. W jadłospisie brakuje owoców morza, uznawanych za cenny składnik odżywczy. Każdy jednak powinien znać zasady diety koszernej, by wiedzieć jaką żywność można włączać, a jakiej nie włączać do menu.

Czytaj również: Dieta japońska – zasady, produkty, wpływ na zdrowie, jadłospis