Difosforany E450 – co to jest, właściwości, funkcje, szkodliwość

Difosforany E450 – co to jest?

Jako E450 oznaczane są difosforany stosowane jako dodatek do żywności. Pod tym symbolem kryje się kilka podobnych do siebie związków chemicznych:

• E450 (i) – difosforan disodowy,
• E450 (ii) – difosforan trisodowy,
• E450 (iii) – difosforan tetrasodowy,
• E450 (v) – difosforan tetrapotasowy,
• E450 (vi) – diwodoro-difosforan wapnia.

Wszystkie difosforany to sole sodowe, potasowe lub wapniowe kwasu fosforowego . Otrzymuje się je poprzez neutralizację kwasu fosforowego odpowiednimi wodorotlenkami lub węglanami, następnie roztwór zatęża się, odparowuje i kondensuje. Difosforany są ciałami stałymi, które dobrze rozpuszczają się w wodzie.

Czytaj również: Węglan sodu: właściwości, zastosowanie, szkodliwość

Funkcje difosforanów w przemyśle

Difosforan sodu i inne difosforany są kojarzone przede wszystkim z przetwórstwem mięsa, ale to nie jedyne ich zastosowanie.

Difosforany są używane jako środki: kompleksujące, antykorozyjne, usuwające kamień i osady oraz zapobiegające jego narastaniu, powierzchniowo czynne w środkach czystości, odczynniki laboratoryjne w przemyśle chemicznym, w przemyśle gumowym i tworzyw sztucznych, do obróbki i przerobu metali, tkanin, skór, do oczyszczania ścieków, uzdatniania wody przemysłowej itd.

Rola E450 w żywności

Zastosowanie E450 w żywności obejmuje kilka różnych funkcji. Difosforanów używa się jako środków buforujących, czyli utrzymujących stały zakres pH roztworu, w tym wypadku o odczynie kwasowym; sekwestrujących, czyli kompleksujących niektóre kationy metali wielowartościowych.

Difosforany są polianionami, które wiążą wodę i emulgują białka. Z tego powodu bardzo często są obecne w wędlinach, nie tylko tych najtańszych. Pozwalają użyć mniej mięsa i więcej wody na 100 g produktu, co znacznie obniża koszt produkcji wyrobu. Obecność difosforanów można rozpoznać naciskając kawałek wędliny (jeśli sączy się z niej woda, nie kupujemy) lub obserwując drobne dziurki w powierzchni przekrojonego bloku mięsnego. Difosforany wpływają również na zachowanie barwy produktu.

E450 mają zdolność uwalniania dwutlenku węgla z węglanów, dlatego można znaleźć difosforany w proszku do pieczenia (który podczas rozpadu w wysokiej temperaturze dostarcza gazowego dwutlenku węgla spulchniającego ciasto). Difosforany poprawiają sypkość produktów, działają antyzbrylająco, przedłużają trwałość niektórych produktów spożywczych. Difosforany w formie soli wapnia, magnezu i żelaza można dodawać do soków i pieczywa przeznaczonych dla dzieci, gdzie pełnią rolę suplementów tych składników mineralnych.

E450 w jedzeniu – produkty z difosforanami

Żywność, w której można znaleźć dodatek E450 to:

• sery topione i produkty pochodne,
• przetwory mięsne (głównie mielonki, wędliny, parówki, kiełbasy, kotlety, burgery, wszelkie wyroby mięsne o jednolitej konsystencji, w których nie widać kawałków mięsa),
• przetwory rybne,
• proszki do pieczenia,
• mrożone frytki,
• pieczywo cukiernicze – pączki, drożdżówki, ciastka,
• mączka ziemniaczana instant,
• koncentraty ciast – gotowe mieszanki do wypieku ciasta,
• kakao instant, czyli napoje kakaowe dosładzane i łatwo rozpuszczalne,
• lody i mrożone desery,
• napoje w proszku.

Poza produktami przetworzonymi, do których difosforany są dodawane, występują one bardzo powszechnie naturalnie w żywności, np. w mięsie, rybach, jajkach, nabiale, ziemniakach, chlebie i innych produktach mącznych.

Szkodliwość difosforanów – E450, a zdrowie

Szkodliwość E450 jest kwestią bardzo często pomijaną. Wynika to być może z faktu, że związki fosforu są niezwykle powszechne w żywności. Są to jednak substancje w postaci związanej organicznie, które wchłaniają się w przewodzie pokarmowym w 40–60 proc.

Natomiast difosforany dodawane do pożywienia bardzo łatwo wchłaniają się w jelitach. Są jednocześnie dodawane bardzo powszechnie i w dużej ilości, szczególnie do taniego jedzenia. To sprzyja nadmiernemu spożyciu związków fosforu, co jest szkodliwe dla zdrowia. Hiperfosfatemię, czyli zbyt wysoki poziom fosforu we krwi, stwierdza się dwukrotnie częściej wśród osób o niskich dochodach niż u tych o wyższym statusie materialnym.

Nadmiar fosforu w diecie przyczynia się do utraty wapnia i magnezu z kości, co prowadzi do schorzeń układu kostnego, a ostatecznie do osteoporozy. Badania z ostatnich kilku lat wykazały, że nadmiar fosforanów we krwi prowadzi do trwałych uszkodzeń układu sercowo-naczyniowego (zwapnień naczyń) oraz przyspiesza starzenie na poziomie komórkowym w modelach zwierzęcych. Istnieją podstawy, aby sądzić, że u ludzi dzieje się tak samo.

Dopuszczalne dzienne spożycie wszystkich fosforanów łącznie dodanych do żywności to 70 mg/kg masy ciała. Zaleca się ograniczenie spożycia jedzenia z E450 dodanym sztucznie, szczególnie wśród osób z chorobami układu krążenia i nerek.