Dieta kobiet po mastektomii

Czy dieta i masa ciała mogą mieć związek z rakiem piersi?

Nadmierna masa ciała – nadwaga, a zwłaszcza otyłość – jest jednym z czynników ryzyka nawrotu nowotworu piersi (zwłaszcza dla kobiet po menopauzie). Należy zatem tak komponować codzienną rację pokarmową tak, aby uzyskać i utrzymać prawidłową masę ciała.

Z drugiej strony, za niska masa ciała również nie jest wskazana, ponieważ często wiąże się z niedożywieniem organizmu. Jakikolwiek niewyjaśniony spadek masy ciała w połączeniu z ogólnym pogorszeniem stanu zdrowia powinien stanowić sygnał ostrzegawczy oraz powód do kontroli lekarskiej.

Oprócz zbyt dużego dowozu kalorii, czynnikiem uznawanym za potencjalnie karcynogenny (inicjujący proces nowotworowy) są konserwanty, barwniki dodawane do żywności. Trudno jednoznacznie wskazać czy mogą być one bezpośrednią przyczyną raka piersi. W przypadku tego nowotworu częściej mówi się o czynniku genetycznym i hormonalnym.

Dieta antyrakowa

Ilość kalorii i wartość odżywcza produktów

Wartość energetyczna diety jest bardzo indywidualna. Określa się ją w zależności od wieku, aktywności fizycznej oraz aktualnej masy ciała. Po zakończonej terapii onkologicznej bardzo ważne jest uzyskanie prawidłowej masy ciała. Dla kobiet z nadwagą lub otyłością dzienne zapotrzebowanie na energię najczęściej waha się pomiędzy 1600 a 2000 kcal.

W profilaktyce wznowienia choroby nowotworowej prawidłowe proporcje makroskładników są odrobinę zmienione w porównaniu do diety osoby zdrowej:

• białko stanowi 15-20% energii z diety,
• węglowodany stanowią 55-60% energii z diety,
• tłuszcze stanowią 20-25% energii z diety.

Tłuszcze w diecie antyrakowej

Zawartość tłuszczów w diecie jest nieco obniżona w porównaniu do normy. Wynika to z faktu, iż dieta wysokotłuszczowa zwiększa poziom estrogenów, a to z kolei wpływa na zwiększone ryzyko raka piersi. Należy zatem wprowadzić kontrolę spożycia tłuszczów. Trzeba unikać wszelkiego rodzaju produktów spożywczych zawierających w swoim składzie kwasy tłuszczowe typu trans oraz zminimalizować spożycie nasyconych kwasów tłuszczowych. Oznaczenia „utwardzony olej roślinny” lub „częściowo utwardzony” wskazują na zawartość kwasów trans. Najczęściej spotyka się je w żywności wysoko przetworzonej typu: ciastka, wyroby cukiernicze, ciasta, chleb tostowy, niektóre wyroby czekoladowe, słodycze, chipsy. Aby obniżyć spożycie tłuszczów nasyconych, należy:

• wybierać chude mięso (królik, drób bez skóry, wołowina, cielęcina),
• unikać przetworów mięsnych typu: mielonka, parówki, pasztet, salceson,
• wybierać chude mleko i nabiał,
• kontrolować spożycie masła i śmietany.

Spożycie niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych z rodziny omega 3 i 6 również musi być kontrolowane. Prozdrowotne działanie tych tłuszczów jest uwarunkowane ich odpowiednią proporcją w diecie. Zakłócenie równowagi będzie miało negatywne działanie. Ponieważ najczęstszym problemem jest zbyt wysokie spożycie kwasów tłuszczowych omega 6, wystarczy zmniejszyć spożycie oleju słonecznikowego i z pestek winogron na korzyść oleju rzepakowego, z orzechów włoskich oraz oliwy.

Coraz więcej badaczy podkreśla istotność obniżenia spożycia tłuszczu w celu zapobiegania nawrotom nowotworu piersi. Jako przyczyny podaje się między innymi zmiany w wydzielaniu hormonalnym czy poziom wydzielania kwasów żółciowych.

Cukry w diecie antyrakowej

Przy wyborze źródeł węglowodanów należy uważać na cukry proste. Należy unikać wszelkiego rodzaju słodyczy, napojów gazowanych, ciast i wszystkich wyrobów z dodatkiem cukru. Uważać trzeba na owocowe jogurty, płatki śniadaniowe czy musli. We wszystkich tych produktach może być ukryty, dosypany cukier. Liczne badania naukowe wykazują, że hiperinsulinemia w powiązaniu z insulinoopornością sprzyjają rozwojowi nowotworu piersi.

Oba te stany są związane z gospodarką węglowodanową oraz rodzajem spożywanego cukru. Nie należy jednak wykluczać z diety produktów, które naturalnie zawierają cukry, czyli owoców i warzyw. Są one źródłem cennych witamin i minerałów wykazujących ochronne działanie przeciwutleniające. Obecne w nich polifenole wykazują ochronne właściwości zdrowotne. Świeże owoce i warzywa powinny być spożywane kilkukrotnie w ciągu dnia. Produkty pełnoziarniste są z kolei źródłem pożądanych węglowodanów złożonych oraz błonnika, który obniża poziom estrogenów a co za tym idzie zmniejsza ryzyko nawrotu choroby. Dieta powinna być bogata w pieczywo z pełnego ziarna, kasze, płatki owsiane, otręby, brązowy ryż i ciemne makarony.

Białka w diecie antyrakowej

Wskazane jest, aby w diecie występowało białko pełnowartościowe, które można znaleźć między innymi w:

• mleku i jego przetworach (ważne, by wybierać takie o obniżonej zawartości tłuszczu ale nie 0%),
• jajach,
• mięsie (ważne, aby wybierać mięso chude),
• rybach (wskazane ze względu na dużą zawartość kwasów.

Skutki terapii onkologicznych

Objawiają się one na wielu płaszczyznach. Tymczasowo mogą pojawić się zmiany smakowe. Smak słony lub słodki są bardziej wyczuwalne, a potrawy mogą mieć metaliczny, nieprzyjemny posmak. Należy wykluczyć czasowo z diety produkty, które wywołują niechęć do jedzenia, ale w to miejsce koniecznie włączyć jakiś odpowiednik o zbliżonym składzie odżywczym.

Częstym objawem są nudności i wymioty. Dążenie do znormalizowanej diety musi następować powoli, a nowe produkty powinny być wprowadzane stopniowo. W początkowym okresie warto zacząć od potraw o konsystencji płynnej, półpłynnej i papkowatej (soki i przeciery owocowe/warzywne, zupy klarowne i w formie kremu). Należy też spożywać potrawy letnie lub zimne, ponieważ mają pachną one mniej intensywnie. Mocny zapach często pobudza nudności. Dobrze przyswajalne są w tym okresie soki, zwłaszcza jabłkowy i winogronowy, musy owocowe i owoce z puszki.

Problemem, który może znacznie wpłynąć na komfort spożywania potraw jest suchość w ustach. Należy wówczas przygotowywać potrawy w taki sposób aby uniknąć produktów suchych, twardych mało soczystych. Warzywa gotowane dobrze jest podawać w formie pure, a do kasz, makaronów, mięsa dodawać lekkie sosy. Nie można też zapomnieć o prawidłowym nawodnieniu i przyjmowaniu płynów zarówno pomiędzy posiłkami jak i ich trakcie.

Wraz z suchością, lub niezależnie od niej, może pojawić się bolesność w jamie ustnej. Najlepszym rozwiązaniem jest wykluczenie potraw, które mogą podrażnić błonę śluzową jamy ustnej, a także wprowadzenie posiłków chłodnych i miękkich które łagodzą uczucie bólu. Aby w jak najmniejszym stopniu narażać jamę ustną na podrażnienia, w diecie powinna być przewaga posiłków o konsystencji papkowatej, gładkiej, półpłynnej. Można też spróbować jeść przy użyciu słomki, wtedy pokarm trafi od razu do gardła.

Długotrwale leczenie oraz ciągłe zmiany w diecie mogą w konsekwencji doprowadzić do zaburzeń pracy przewodu pokarmowego objawiających się jako zaparcia. Jeśli taki problem się pojawi, należy zadbać, aby codziennie spożywane produkty były bogate w błonnik. Można go znaleźć w produktach pełnoziarnistych, płatkach owsianych, otrębach, surowych owocach i warzywach. Dobrze sprawdzają się też śliwki w postaci suszonej lub kompotu. Nie wolno zapomnieć, że w walce z zaparciami konieczne jest spożywanie dużej ilości płynów. Duża podaż błonnika wraz ze zbyt niskim nawadnianiem tylko pogłębi problem zaprać.

Leczenie onkologiczne osłabia cały organizm,w tym włosy i paznokcie. Aby przywrócić im zdrowy wygląd, dieta musi obfitować w witaminy i składniki mineralne, które mają znaczący wpływ na ich stan. Dodatkowo, konieczna jest odpowiednia podaż nabiału, mięsa i ryb oraz produktów zbożowych. Zawierają one w swoim składzie aminokwasy siarkowe, które uczestniczą w wytwarzaniu keratyny - białka stanowiącego budulec włosów i paznokci.

Dieta po mastektomii ma zapewnić powrót do zdrowia oraz jednocześnie przeciwdziałać nawrotowi choroby. W tym okresie szczególnie ważne jest, aby zadbać o prawidłową podaż energii, różnorodność diety i unikanie monoskładnikowych racji pokarmowych. Kilka porcji różnokolorowych owoców i warzyw, pełnowartościowe białko w postaci chudego mięsa oraz mleka i nabiału o obniżonej zawartości tłuszczu, pełnoziarniste źródła węglowodanów i zdrowe tłuszcze zapewnią zdrowie oraz zdecydowanie podniosą jakość życia.