Dietę wykluczającą gluten można zaliczyć do najbardziej popularnych obecnie trendów żywieniowych. Stosowana jest nie tylko przez chorych na celiakię, ale także przez osoby chcące zredukować wagę ciała. Warto zastanowić się jednak, czy eliminacja glutenu, a tym samym produktów zawierających pszenicę, jęczmień i żyto, przyspiesza odchudzanie i jest korzystne dla zdrowia.
Czy dieta bezglutenowa pomaga schudnąć i czy jest zdrowa?
Kto powinien stosować dietę bezglutenową?
Gluten jest to frakcja białka występująca w zbożach, takich jak: pszenica (ze wszystkimi jej odmianami), jęczmień, żyto i owies. Powstaje podczas wymywania pod bieżącą wodą skrobi i rozpuszczalnych składników mąki z wymienionych gatunków roślin. Charakteryzuje się dużą elastycznością oraz sprężystością, czemu zawdzięczamy specyficzną strukturę chleba pszennego. Ilość glutenu wpływa bowiem na wartość wypiekową mąki.
W ostatnim czasie dieta bezglutenowa promowana była przez znane osoby. To z kolei inicjowało falę komentarzy i powstawanie licznych opracowań opisujących zalety i wady diety bez glutenu. Nie ulega wątpliwości, że u pewnej części populacji jego konsumpcja wywołuje specyficzną odpowiedź układu odpornościowego oraz prowadzi do niekorzystnych efektów zdrowotnych. Mimo rosnącej popularności diety bezglutenowej, aktualny stan wiedzy uzasadnia jej zastosowanie jedynie w następujących przypadkach:
- u pacjentów z celiakią (chorobą trzewną),
- u osób z rozpoznaną nieceliakalną nietolerancją glutenu,
- u pacjentów z alergią na pszenicę.
Ten typ diety może przynosić korzyści niektórym pacjentom z zespołem jelita wrażliwego oraz chorobami autoimmunologicznymi. Zagadnienia te wymagają jednak dalszych badań. Pomimo tego, że opisywane białko nie jest całkowicie trawione w jelicie cienkim, nie zaleca się jego eliminacji z diety ogółu populacji. Nie u wszystkich osób jego konsumpcja powoduje niekorzystne konsekwencje zdrowotne.
Sprawdź też: Kolokazja jadalna – co to jest i gdzie kupić?
Czy eliminacja glutenu przyspiesza odchudzanie?
Zwolennicy diety bezglutenowej często podkreślają, że pomaga ona normalizować wagę ciała. Opisywany model żywienia, podobnie jak każda inna dieta eliminacyjna, nie wyklucza redukcji zbędnych kilogramów. Stosowana w uzasadnionych przypadkach i odpowiednio rozplanowana może pozytywnie wpłynąć na kondycję ustroju i wspomóc odchudzanie. Należy jednak zauważyć, że nie istnieją dowody na to, że sama eliminacja pszenicy, jęczmienia, żyta, a czasami także owsa, przyspiesza tempo redukcji tłuszczu.
Korzystne zmiany w składzie ciała polegające na zmniejszeniu ilości tkanki tłuszczowej, które notuje część osób po wprowadzeniu diety bezglutenowej, najczęściej związane są ze zmianą stylu życia i restrykcjami kalorycznymi. Rezygnacja z glutenu połączona jest z odpowiednio dużym spożyciem warzyw i owoców i ograniczeniem produktów przetworzonych. Jeżeli dołączymy do tego zmniejszenie ilości spożywanych węglowodanów i tłuszczów, to efekty odchudzania najczęściej są zauważalne już po kliku tygodniach po zmianie nawyków dietetycznych.
Które produkty bezglutenowe pomogą schudnąć?
Skuteczne odchudzanie wymaga zmian zarówno w zakresie jakości spożywanych produktów, jak i kontroli ich ilości oraz wprowadzenia regularnej aktywności fizycznej. Należy zaznaczyć, że wiele pokarmów bezglutenowych może w pełni pokrywać zapotrzebowanie na wszystkie składniki odżywcze, a tym samym stanowić doskonałą bazę do przygotowania dań podczas diety redukcyjnej. Przykładem takich artykułów są bogate w składniki odżywcze: kasza jaglana i gryczana, amarantus, komosa ryżowa czy ryż.
Dostarczają nie tylko węglowodanów złożonych, ale również witamin z grupy B, błonnika i pewnej ilości składników mineralnych. Urozmaicenie jadłospisu o potrawy z ich udziałem może nie tylko podnieść wartość odżywczą diety odchudzającej, ale także uatrakcyjnić jej smak.
Czytaj również: Sorgo – co to jest? Właściwości, przeciwwskazania, zastosowania kulinarne
Dieta bez glutenu – ryzyko niedoboru witamin i minerałów
Osoby znane z propagowania zdrowego stylu życia za pośrednictwem swoich blogów i innych mediów przekonują o niekorzystnym wpływie glutenu na zdrowie. Część dietetyków zachęca do jego całkowitej eliminacji z diety. Warto zastanowić się, czy takie działanie może wiązać się z jakimkolwiek ryzykiem zdrowotnym.
W pierwszej kolejności należy zaznaczyć, że nieprawidłowe zbilansowanie każdego modelu odżywiania, czy będzie on bezmięsny, bezglutenowy czy też beznabiałowy, doprowadzi do niedoborów pokarmowych. W przypadku diety z eliminacją glutenu zwraca się szczególną uwagę na ryzyko nieodpowiedniej podaży składników, takich jak:
- błonnik – warunkuje odpowiednią pracę układu pokarmowego, wspomaga regulację gospodarki lipidowej, działa detoksykacyjnie;
- witaminy z grupy B – wpływają m.in. na właściwe funkcjonowanie układu nerwowego i przemiany energetyczne organizmu;
- żelazo, cynk, selen, wapń, magnez – odpowiadają za prawidłowe działanie licznych narządów i układów, gwarantując optymalną pracę całego ustroju.
Właściwie urozmaicony jadłospis pokryje zapotrzebowanie na wymienione substancje. Wymaga jednak odpowiedniego zestawiania produktów i korzystania z powszechnie znanych zasad zdrowego odżywiania.
Inne zagrożenia nieuzasadnionej eliminacji glutenu
Kolejnym czynnikiem ryzyka związanym z nieuzasadnionym medycznie stosowaniem diety bez glutenu jest sięganie po wysokoprzetworzone produkty pozbawione tego białka. Są niekorzystne dla zdrowia, gdyż często zawierają duże ilości cukru, nasyconych kwasów tłuszczowych, kwasów tłuszczowych typu trans oraz specjalnych dodatków do żywności, takich jak: konserwanty, barwniki, wzmacniacze smaku. Składniki takie zwiększają ryzyko udaru i zawału mięśnia serca.
Osoby podejrzewające u siebie celiakię, alergię na pszenicę czy nieceliakalną nietolerancję glutenu przed zmianami w jadłospisie powinny skonsultować się z lekarzem. W celu postawienia diagnozy zleci on badania laboratoryjne. By wyniki były miarodajne, pacjent nie może w trakcie ich wykonywania być na diecie eliminującej pszenicę, jęczmień, żyto czy owies.
Marzena Rojek
Dietetyk
Dietetyk, specjalista ds. zdrowia publicznego. Absolwentka Śląskiego Uniwersytetu Medycznego. Członek Polskiego Towarzystwa Dietetyki. Posiada ponad dziesięcioletnie doświadczenie w pracy z pacjentami indywidualnymi, także cierpiącymi na zaburzenia odżywiania. Prowadzi szkolenia oraz warsztaty kulinarne z zakresu prawidłowego odżywiania dla dorosłych, dzieci i młodzieży, zajmuje się przygotowywaniem i realizacją programów profilaktyki zdrowotnej. Pracuje jako nauczyciel i wykładowca. Autorka wydanej w 2018 roku książki „Polskie superfoods”. Prezentuje racjonalne podejście do prawidłowego odżywiania, oparte na aktualnej wiedzy z tego zakresu. Sprzeciwia się radykalnym dietom „cud” i stara się przekonywać, że zdrowy styl życia może być łatwy i przyjemny. Prywatnie szczęśliwa mama, pasjonatka długich spacerów i rowerowych wycieczek. Wolne chwile spędza w kuchni, gdzie doskonali i testuje przepisy dietetyczne.
Komentarze i opinie (0)