Bez czarny (Sambucus nigra L.) – roślina niezwykle u nas pospolita, a zarazem niesamowicie cenna jeśli chodzi właściwości lecznicze. Niegdyś mawiano, że jest „apteką biednych ludzi”, co podkreślało jej znaczenie w lecznictwie ludowym. W tradycji słowiańskiej otaczano kultem i uważano za roślinę magiczną. Dziś natomiast preparaty z bzem czarnym odnajdziemy bez problemu na aptecznych półkach. Dedykowane są one nie tylko dorosłym, ale w szczególności także dzieciom.
Czarny bez dla dzieci – czy można podawać?
Spis treści
- Bez czarny – charakterystyka
- Bez czarny – właściwości
- Bez czarny – stosowanie u dzieci
- Czarny bez pomaga na przeziębienia i wspomaga odporność
- Syrop i sok z czarnego bzu – kiedy jeszcze warto je pić?
- Co można zrobić z czarnego bzu?
- Syrop z kwiatów czarnego bzu – jak zrobić?
- Syrop z kwiatów czarnego bzu – dawkowanie
Bez czarny – charakterystyka
Bez czarny jest okazałym krzewem, który porasta dziko tereny prawie całej Europy. Osiąga nawet do kilku metrów wysokości. Spotkać go można na terenach podmokłych, nieużytkach, skrajach lasów, ale także dość często w sąsiedztwie zabudowań. Kwitnie od maja do czerwca, owocuje w sierpniu i wrześniu. Uznaje się go za jedną z najstarszych roślin wykorzystywanych w lecznictwie.
Bez czarny – właściwości
Działanie lecznicze prezentują zarówno kwiaty jak i owoce bzu czarnego. W tych pierwszych odnajdziemy przede wszystkim bogactwo flawonoidów. Z kolei owoce bzu czarnego to niesamowicie cenne źródło antocyjanów, nadających im ciemnorubinowy kolor. Oba surowce prezentują więc działanie przeciwzapalne i antyoksydacyjne. Są skutecznym lekarstwem, w szczególności gdy rozpoczyna się okres jesienno-zimowych infekcji sezonowych. Zarówno owoce jak i kwiaty czarnego bzu działają napotnie i przeciwzapalnie. Posiadają także właściwości rozkurczające, odpowiadają za delikatny efekt wykrztuśny oraz moczopędny. Dodatkowo owoce bzu czarnego mają udowodnioną aktywność przeciwwirusową. W jednym z doświadczeń wykazano, że niektóre z zawartych w nich związków hamują wirusa grypy H1N1 równie silnie, co syntetyczne leki przeciwwirusowe (m.in. oseltamiwir i amantadyna). Dowiedziono ponadto, że wyciągi z kwiatów czarnego bzu działają przeciwbakteryjnie, w tym hamują rozwój metycylinoopornych szczepów gronkowca złocistego (MRSA).
Czytaj również: Olejek oregano – na odporność, grzyby i pasożyty
Bez czarny – stosowanie u dzieci
Środki zawierające w swoim składzie bez są powszechnie uznawane za bezpieczne. Dlatego też grupę, w leczeniu której stosuje się je najczęściej, stanowią dzieci. Przeziębienie, grypa, nieżyty górnych dróg oddechowych z towarzyszącym kaszlem i podrażnieniem gardła – to główne dolegliwości, w jakich zalecane są u najmłodszych preparaty zawierające wyciągi z kwiatów czarnego bzu. Szczególnie dobrze sprawdzą się w infekcjach połączonych z gorączką. Odpowiednią formą podania będą przy wspomnianych dolegliwościach także napary, np. z dodatkiem soku z malin. Z kolei środki na bazie ekstraktów z owoców zaleca się podawać dzieciom sezonowo, w celu podnoszenia odporności. Niewątpliwie jednym z popularniejszych preparatów, sporządzanych zwykle w warunkach domowych, jest syrop z kwiatów czarnego bzu. Warto mieć go pod ręką zawsze, gdy zaczyna się jesień i zima. Jak wiadomo w tym czasie infekcje górnych dróg oddechowych przytrafiają się dzieciom najczęściej.
Czarny bez pomaga na przeziębienia i wspomaga odporność
Czarny bez jest szczególnie polecany osobom chcącym podnieść swoją odporność. Ze względu na sporą dawkę witaminy C, która uszczelnia naczynia krwionośne, dziki bez wzmacnia organizm i chroni przed rozwojem drobnoustrojów chorobotwórczych.
Ponadto flawonoidy obecne w owocach czarnego bzu hamują działanie wolnych rodników. Zapobiegają w ten sposób powstawaniu stanów zapalnych, różnego rodzaju obrzęków czy wysięków w obrębie organizmu.
Czarny bez to nie tylko doskonały środek na wzmocnienie odporności, ale także wsparcie leczenia przeziębień oraz infekcji. Sok z kwiatów czarnego bzu ma silne właściwości napotne i jest szczególnie polecany przy podwyższonej temperaturze ciała, gdyż pomaga w szybkim jej obniżeniu. Działa przeciwzapalnie i przeciwwirusowo, dzięki czemu przyspiesza powrót do zdrowia.
Czarny bez wzmaga również odkrztuszanie zalegającej w drogach oddechowych wydzieliny, której pozbywanie się wspomaga szybszą i skuteczną terapię. Dziki bez łagodzi także dolegliwości bólowe, zwłaszcza ból głowy czy ból gardła, najczęściej towarzyszące przeziębieniu czy grypie.
Syrop z kwiatu czarnego bzu i inne przetwory z tej rośliny można spożywać przez cały rok, jednak szczególnie warto sięgnąć po nie w okresie jesienno-zimowym, kiedy wzrasta ryzyko zachorowania na różnego rodzaju infekcje.
Syrop i sok z czarnego bzu – kiedy jeszcze warto je pić?
Owoce i kwiaty bzu, oprócz wspierania walki z infekcjami, świetnie sprawdzają się podczas odtruwania i oczyszczania organizmu z zalegających w nim toksyn. Zawarte w nich substancje wpływają na poprawę trawienia oraz łagodzą nieprzyjemne dolegliwości ze strony układu pokarmowego.
Dziki bez pomaga w pozbyciu się wzdęć oraz zaparć z uwagi na delikatne działanie przeczyszczające. Usunięcie z organizmu zgromadzonych w jelitach zbędnych metabolitów to najważniejszy element prawidłowego oczyszczania.
Ponadto kwiaty i owoce czarnego bzu wykazują działanie moczopędne. Dzięki temu możliwe jest wydalenie wraz z moczem szkodliwych toksyn oraz eliminacja nadmiernych ilości wody. Sok z kwiatów czarnego bzu oraz inne jego przetwory powinny być wprowadzane jako wsparcie procesu detoksykacji. Poza tym warto stosować je na co dzień, aby zapobiegać i nie dopuszczać do kumulacji niekorzystnych składników w organizmie.
Co można zrobić z czarnego bzu?
Ze względu na cenne działanie prozdrowotne, owoce i kwiaty czarnego bzu wykorzystywane są w przemyśle farmaceutycznym jako składnik preparatów wspomagających leczenie infekcji i usprawniających pracę układu immunologicznego.
Dziki bez można wykorzystać jednak także w warunkach domowych. Jakie przetwory będą najlepsze na konkretne dolegliwości?
- Sok z czarnego bzu – polecany jest jako wsparcie kuracji oczyszczających oraz walki z cellulitem. Poza tym doskonale sprawdzi się podczas terapii przeziębienia czy grypy.
- Syrop z kwiatów czarnego bzu – wzmacnia system odpornościowy i wspomaga leczenie infekcji, jest więc szczególnie zalecany, aby skrócić czas choroby oraz ustrzec się przed kolejnym zachorowaniem.
- Nalewka z kwiatów czarnego bzu – działa napotnie oraz przeciwgorączkowo. Można ją również stosować jako łagodny środek przeciwbólowy oraz przeczyszczający.
Choć czarny bez jest zdrowy, wiele osób rezygnuje z jego zbierania, twierdząc, że roślina może być trująca. Warto pamiętać, iż w niedojrzałych nasionach, owocach i liściach czarnego bzu znajduje się sambunigryna, zaliczana do glikozydów cyjanogennych. Surowe owoce czarnego bzu, ani też inne części rośliny, nie są więc jadalne.
Glikozydy te są związkami, które w organizmie przekształcają się do cyjanowodoru mającego działanie toksyczne. Oczywiście właściwości te wykazuje, gdy spożywa się go w dużych dawkach. Natomiast w preparatach na bazie czarnego bzu dostępnych w sklepie czy aptece, ilości tego związku są śladowe, dlatego absolutnie nie należy obawiać się ich spożywania.
Syrop z kwiatów czarnego bzu – jak zrobić?
Zbiór kwiatów czarnego bzu przypada na okres od połowy maja do połowy czerwca. Jest to więc najlepszy okres na przyrządzanie syropu, którego lecznicze działanie wykorzystamy jesienią i zimą. Aby sporządzić specyfik potrzebne będą:
Przepis na syrop z czarnego bzu:
• rozwinięte baldachy kwiatowe (ok. 20-30 sztuk),
• 2 cytryny,
• 1 l wody
• 750 g cukru
Kwiaty należy umieścić w dużym słoju naprzemiennie z plastrami cytryny (najlepiej ze skórką, po uprzednim dokładnym jej wyczyszczeniu). Następnie przyrządzam, gotując wodę z cukrem przyrządzamy syrop. Studzimy go i zalewamy nim kwiaty. Słoik nakrywamy gazą i odstawiamy na 3 dni, pamiętając o codziennym zamieszaniu łyżką (najlepiej drewnianą). Po tym czasie syrop cedzimy i przelewamy na wyparzonych butelek. W celu zachowania jego trwałości na dłużej warto poddać go 10 minutowej pasteryzacji. Jeśli jednak nie mamy możliwość wykonania syropu w domowych warunkach bez trudu odnajdziemy go także np. w sklepach ze ekologiczną żywnością.
Syrop z kwiatów czarnego bzu – dawkowanie
Syrop z kwiatów bzu czarnego najwygodniej podawać dzieciom w formie rozcieńczonej z wodą. Częstość podawania w okresie infekcji wynosi zwykle 3-4 razy, a jako środek profilaktyczny raz dziennie. W przypadku dzieci od 3 do 7 roku życia na pół szklanki przegotowanej wystudzonej wody dodajemy 1-2 łyżeczki syropu. Powyżej 7 roku życia na szklankę wody przypadać powinna 1-2 łyżki specyfiku. Warto pamiętać aby preparat, z uwagi na działanie napotne, podać bezpośrednio przed snem. Nie należy stosować czarnego bzu w przypadku odwodnienia organizmu.
współpraca: dietetyk Joanna Ludwiszewska
Bibliografia
W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach. Dowiedz się więcej o tym, jak dbamy o jakość naszych treści.
- Zielińska-Pisklak M, Szeleszczuk Ł, Młodzianka A. Bez czarny (Sambucus nigra L.) domowy sposób nie tylko na grypę i przeziębienie. Lek w Polsce 2013; 23 (6-7):266-267.2
- Nowak ZT. Infekcje u dzieci lecz ziołami. Wyd. Aromat Słowa, 2019.
- Zioła. Jak zbierać, przetwarzać, stosować. Wyd. Bosz, 2017.
Opublikowano: 19.10.2020;
Oceń:
4.7
Ten tekst został napisany przez Eksperta, który posiada kierunkowe wykształcenie oraz doświadczenie. Nawiązując współpracę z autorytetami w danej dziedzinie nauki serwis Wylecz.to dba o najwyższą jakość i wiarygodność informacji publikowanych w serwisie. W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach.
Paulina Znajdek-Awiżeń
dr nauk farmaceutycznych
Absolwentka Wydziału Farmacji Uniwersytetu Medycznego im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu. Tytuł doktora nauk farmaceutycznych uzyskała na podstawie badań prowadzonych w Katedrze i Zakładzie Farmakognozji UMP. Członek Sekcji Fitoterapii Polskiego Towarzystwa Lekarskiego. Pracownik apteki, a także wykładowca w technikum farmaceutycznym. Prowadzi kursy, szkolenia oraz warsztaty z zakresu towaroznawstwa zielarskiego oraz wykorzystania roślin w profilaktyce i leczeniu różnych dolegliwości. Autorka i współautorka artykułów o charakterze naukowym i popularnonaukowym publikowanych w czasopismach krajowych i zagranicznych. Współautorka książki „Żyj naturalnie czyli dekalog zdrowego życia”.
3
Komentarze i opinie (1)
opublikowany 08.02.2023