Co na zaparcia – jaka jest najlepsza dieta przy zaparciach?

Jakie są najczęstsze przyczyny zaparć?

Zaparcia są najczęstszą dolegliwością ze strony przewodu pokarmowego. Występują częściej u kobiet, osób starszych i otyłych. Stanowią także dokuczliwy objaw w ciąży, co dość często skutkuje powstawaniem hemoroidów.

• Najczęstsza przyczyna zaparć to nieodpowiednia dieta. Mała ilość owoców i warzyw oraz produktów pełnoziarnistych sprawia, że jadłospis staje się ubogi w błonnik. Niska podaż włókna pokarmowego sprawia, że pasaż treści jelitowej jest utrudniony.
• Częstą przyczynę zaparć stanowi zbyt mała ilość wypijanych płynów.
• Ważną przyczyną jest mała ilość ruchu wynikająca z powszechnego obecnie siedzącego trybu życia lub konieczności – małej sprawności fizycznej czy unieruchomienia w łóżku w przypadku ludzi starszych. Niska aktywność fizyczna sprawia, że masy w jelitach przesuwają się wolniej, co stanowi powód zaparć.
• Zaparcia bywają oznaką schorzeń – zarówno bardzo poważnych, jak i tych niegroźnych, ale dokuczliwych (głównie schorzeń przewodu pokarmowego).

Czy częste, uporczywe zaparcia mogą być groźne?

Uporczywe zaparcia mogą towarzyszyć:

• hemoroidom (unikanie zaparć pozwala nie tylko zapobiegać hemoroidom, ale także je leczyć),
• guzom jelita grubego (częste zaparcia i tak zwane stolce ołówkowe mogą wskazywać na raka jelita grubego),
• uchyłkom jelit,
• przewężeniom jelit z powodu zapalenia,
• niektórym postaciom zespołu jelita drażliwego.

Poza chorobami przewodu pokarmowego uporczywe zaparcia mogą towarzyszyć również: niedoczynności tarczycy, cukrzycy, zaburzeniom ze strony ośrodkowego układu nerwowego, przyjmowaniu niektórych leków. Kiedy należy niezwłocznie zgłosić się do lekarza? Na pewno wtedy, gdy:

• pojawi się krew w stolcu, szczególnie ciemna, zmieszana z kałem;
• zmieni się charakter wypróżnień, czyli np. zwykle stolce były luźne, a pojawiły się zaparcia;
• zaparcia występują od lat, ale dołączyły się inne dolegliwości, których wcześniej nie było.

Dieta przy zaparciach – co jeść na zaparcia?

Leczenie zaparć, które nie są objawem choroby, polega na zmianie stylu życia i stosowaniu diety na zaparcia. Zalecenia dietetyczne dotyczą zwiększenia podaży pokarmów bogatych w błonnik i odpowiednio intensywnego nawadniania organizmu.

W zaparciach bez bólów brzucha, gdy występuje spowolnienie pracy jelit (zaparcia atoniczne), podstawą jest dostarczenie odpowiedniej ilości błonnika. Powinien on pochodzić z pełnoziarnistych, niskoprzetworzonych produktów zbożowych. Produkty bogate we włókno pokarmowe to:

• ciemne pieczywo,
• grube kasze,
• naturalny ryż,
• razowe makarony i otręby – szczególnie pszenne.

W celu uzupełnienia błonnika w diecie zaleca się zwiększenie podaży owoców i warzyw – najlepiej surowych, ze skórką, również tych z jadalnymi pestkami, jak: jeżyny, porzeczki, agrest, maliny. Jeżeli do tej pory stosowana była dieta z małą ilością tych produktów, należy je wprowadzać stopniowo, aby przewód pokarmowy mógł się do nich przystosować – należy zacząć np. od 1 łyżki otrębów i, co 1–2 tygodnie, ilość tę zwiększać, dochodząc do 3 łyżek.

Dieta na zaparcia – co pić na zaparcia?

Dobra dieta na zaparcia to nie wszystko. Bardzo ważne w ich leczeniu jest wypijanie dużej ilości płynów. Odpowiednio intensywne nawodnienie organizmu spowoduje, że treść pokarmowa będzie łatwiej przechodzić przez światło jelit. To pozwoli skutecznie zapobiegać zaparciom.

Należy wypijać, co najmniej, 2 litry płynów dziennie. Polecane są napoje mleczne fermentowane, wody mineralne, soki owocowe i warzywne, napary z ziół (dziurawiec, aloes, mięta, mniszek lekarski, koper włoski), chłodne płyny wypijane na czczo. Perystaltykę pobudza prawdziwa kawa oraz wino musujące.

Najlepszym i najbezpieczniejszym sposobem będzie niegazowana woda źródlana lub mineralna. Na zaparcia mogą pomóc też świeże soki owocowe i warzywne, gdyż są źródłem błonnika.

Czego unikać w diecie na zaparcia?

Z diety należy wykluczyć produkty, które osłabiają ruchy jelit:

• mocną herbatę,
• kakao,
• czekoladę,
• kisiele,
• gruszki,
• czarne jagody,
• borówki,
• czerwone wino,
• produkty zbożowe wysoko przetworzone, takie jak biała mąka i potrawy z niej wytworzone – białe pieczywo, kluski, placuszki, naleśniki itp.

Zaparcia i bóle brzucha

Nieco inne postępowanie zaleca się w zaparciach, którym towarzyszą bóle i dokuczliwe wzdęcia brzucha. W tym przypadku jelito kurczy się nadmiernie, w sposób nieskoordynowany, co prowadzi do nieprawidłowego przesuwania i usuwania stolca (zaparcia spastyczne). Dieta powinna „oszczędzać” jelito grube, ale jednocześnie dostarczać dużą ilość treści pokarmowej.

Mniejsze ilości błonnika, głównie rozpuszczalnego, zawartego w warzywach i owocach, powinny być podawane w formie puree, soków, przecierów. Niewskazane jest jedzenie produktów wzdymających (np. warzyw strączkowych), cebuli, niedojrzałych owoców, owoców ze skórką, z małymi pestkami, chleba razowego, otrębów, ostrych przypraw. Nie podaje się wyżej wymienionych produktów mocno pobudzających ani osłabiających perystaltykę.

Na właściwą pracę jelit bardzo dobrze wpływa aktywność fizyczna. Niemal do każdego stanu zdrowia, wieku i upodobań można dobrać odpowiednią formę ruchu, która pomoże nie tylko w tej przypadłości, ale pozwoli uzyskać dobroczynne efekty w wielu innych dziedzinach życia.