Co dzieje się w organizmie po zjedzeniu produktu bogatego w cukier?

Cukier w żywności – w czym ukryty jest cukier?

Ilość zjadanego cukru rośnie lawinowo. W latach 50. XX wieku w Polsce spożycie cukru (zawartego w żywności i dodawanego z torebki) na osobę wynosiło ok. 20 kg rocznie. Obecnie jest to ok. 40 kg. Ponadto cukier ten pochodzi w dużej mierze z wysokoprzetworzonej, kolorowej żywności pozbawionej wartości odżywczych.

Duża ilość cukru kojarzy się przede wszystkim ze słodyczami, pączkami i drożdżówkami z cukierni oraz gazowanymi napojami słodzonymi. Okazuje się jednak, że (w dużych ilościach) znajduje się on również w produktach, których nie postrzegamy jako niezdrowe.

Przeczytaj: Mąka owsiana, właściwości i zastosowanie

Ile cukru znajduje się w popularnych produktach spożywczych?

• Batonik czekoladowy (43 g) – 17 g cukru (3,5 łyżeczki).
• Batonik musli (40 g) – 15 g cukru (3 łyżeczki).
• Pączek (70 g) – 43,5 g cukru (8,5 łyżeczki).
• Ciastko owsiane (12 g) – 7,2 g cukru (1,5 łyżeczki).
• Płatki śniadaniowe fit, porcja 30 g – 13 g cukru (2,5 łyżeczki).
• Jogurt owocowy, porcja 170 g – 25 g cukru (5 łyżeczek).
• Maślanka owoce leśne (porcja 250 g) – 31,5 g cukru (6 łyżeczek).
• Napój typu cola (puszka 330 ml) – 39 g cukru (8 łyżeczek),
• Sok pomarańczowy (szklanka 250 ml) – 21 g cukru (4 łyżeczki),
• Oranżada biała (szklanka 250 ml) – 21 g cukru (4 łyżeczki),
• Sos spaghetti (słoik 350 g) – 50 g cukru (10 łyżeczek).

Co się dzieje w organizmie po zjedzeniu dużej ilości cukru?

Cukier działa na organizm wielokierunkowo, wpływając negatywnie na kondycję ustroju już od pierwszych chwil po znalezieniu się w jamie ustnej.

• 0 – 15 minut

Cukier prosty z pożywienia zaczyna rozkładać się już w ustach. Jego cząsteczki mieszają się z bakteriami bytującymi w jamie ustnej, które rozkładają cukier, wytwarzając kwasy rozpuszczające szkliwo zębów i przyczyniające się do próchnicy.

• 15 – 30 minut

Cukry przechodzą przez żołądek i docierają do jelita cienkiego. Rozbite na cząsteczki glukozy są wchłaniane do krwiobiegu. Gwałtowny wzrost poziomu cukru we krwi stymuluje trzustkę, która uwalnia dużą ilość insuliny, mającej za zadanie przekształcić go w energię, jednak po zjedzeniu ''bomby cukrowej'' we krwi krąży go za dużo. Część zostanie przetransportowana do mięśni i wątroby, jednak większość trafi do komórek tłuszczowych jako zapasowa energia. Wysoki poziom glukozy we krwi organizm interpretuje jako stres i wydziela kortyzol oraz epinefrynę, które przyspieszają akcję serca, zwiększają ciśnienie i mogą powodować pocenie się.

• 30–45 minut

Odczuwana jest przemijająca przyjemność powiązaną z uwalnianiem dopaminy w wyniku obecności cukru w organizmie. Jednak jego poziom zaczyna drastycznie spadać przez działające: insulinę, kortyzol i epinefrynę. Może pojawić się osłabienie, drażliwość, lęk i ból głowy. W odpowiedzi hormony stresu próbują ustabilizować cukier we krwi oraz "wydobyć" go z wątroby.

• powyżej 45 minut

Duże wahania poziomu hormonów (odpowiedzialnych za stabilizację stężenia cukru we krwi) mają niekorzystny wpływ na układ odpornościowy. Dochodzi do obniżenia jego zdolności do walki z patogenami. Wszystko zależy od ilości zjedzonego "na raz" cukru i metabolizmu. Warto jednak pamiętać, że układ immunologiczny może być upośledzony nawet przez 5 godzin po słodkiej uczcie.

Jak cukier wpływa na zdrowie?

Cukier w każdej postaci jest niebezpieczny dla zdrowia – białe kryształki cukru stołowego, syrop glukozowo-fruktozowy, syrop z agawy czy zachwalany przez niektórych cukier trzcinowy. Zjedzenie kostki dobrej czekolady nie jest niczym złym, jednak trzeba mieć świadomość, że objadanie się słodkościami to prosta droga do utraty zdrowia. Cukry dodawane do produktów powinny dostarczać nie więcej niż 5 proc. energii w dziennym jadłospisie – to mniej niż zawiera jeden batonik z karmelem.

Spożywanie przez lata produktów bogatych w cukier ma ogromne konsekwencje zdrowotne. Zwiększa on ryzyko wystąpienia problemów z sercem. Najnowsze badania pokazują, że nadmiar cukru w diecie zwiększa ryzyko zawału serca o prawie 40 proc. Syrop glukozowo-fruktozowy dodawany do napojów i żywności wysokoprzetworzonej jest niebezpieczny dla wątroby i powoduje jej stłuszczenie. Cukier zaburza równowagę mikroflory jelitowej, powoduje przewlekły stan zapalny na poziomie jelit, a przez to – prowadzi do zespołu nieszczelnego jelita będącego przyczyną ogromnej ilości zaburzeń, m.in.: nietolerancji pokarmowych, przewlekłego kataru, reumatoidalnego zapalenia stawów czy depresji.

Oczywiście spożywanie dużych ilości cukru jest bezpośrednio związane z zaburzeniami gospodarki węglowodanowej, insulinoopornością i cukrzycą, a także próchnicą i szybko postępującą otyłością. Nadmiar, którego organizm nie jest w stanie na bieżąco wykorzystać jako źródła energii, zostaje przekształcony w trójglicerydy magazynowane w tkance tłuszczowej. Najłatwiej odkładają się one w rejonie brzucha, a to właśnie okołonarządowa tkanka tłuszczowa stanowi największe ryzyko chorób metabolicznych – dyslipidemii, nadciśnienia i cukrzycy.

Ponadto wysoka zawartość cukru w diecie wiąże się z ryzykiem niektórych nowotworów. Według badań naukowych zwiększa on ryzyko: raka przełyku, jelita grubego, piersi i płuc. Za winowajcę uznaje się tu przede wszystkim fruktozę, która jest obecna zarówno w sacharozie, jak i syropach słodzących.