Kleszcz – jak wyciągnąć kleszcza? Sposoby, narzędzia, na co zwrócić uwagę?

Dlaczego kleszcze są niebezpieczne?

Kleszcze należą do rodziny pajęczaków. Chociaż kojarzą się nam w większość z wycieczką do lasu lub parku, coraz częściej można je spotkać nawet na skwerkach miejskich czy wśród traw przy placach zabaw. Ich ugryzienie nie boli, co niestety usypia naszą czujność. Warto pamiętać, że kleszcze są niebezpieczne, ponieważ prawie połowa z nich przenosi groźne choroby, jak borelioza czy kleszczowe zapalenie mózgu. Im dłużej kleszcz będzie siedział w naszej skórze, tym większe jest ryzyko zakażenia. Jeżeli choroby wywołane przez kleszcza nie zostaną w porę zdiagnozowane, mogą prowadzić do ciężkich powikłań, a w skrajnych przypadkach – nawet do śmierci.

Nawet gdy ugryzie nas kleszcz, który nie jest nosicielem patogenów, na skórze może pojawić się odczyn zapalny jak po ugryzieniu przez pająka lub reakcja alergiczna.

Jak zapobiegać ugryzieniom przez kleszcza?

Zapobiegać chorobom przenoszonym przez kleszcze można poprzez stosowanie profilaktyki przedekspozycyjnej (zapobiegającej ugryzieniu przez potencjalnie zarażonego kleszcza) oraz poekspozycyjnej (zapobiegającej rozwojowi choroby po ukąszeniu przez pajęczaka).

W przypadku kleszczowego zapalenia mózgu możliwe jest stosowanie profilaktyki w postaci szczepionki, brak jednak skutecznej szczepionki przeciw boreliozie. Szczepieniu na kleszczowe zapalenie mózgu powinny poddać się zwłaszcza osoby, które są zawodowo narażone na kontakt z kleszczami (np. pracownicy leśni), grzybiarze oraz osoby mieszkające na terenach, gdzie stwierdza się częste przypadki ugryzienia przez kleszcze.

Przede wszystkim należy omijać rejony, w których pajęczaki te mogą żerować, a w przypadku pobytu w tych miejscach należy zakładać odzież szczelnie przylegającą do ciała, aby uniemożliwić przedostanie się kleszczy na odsłoniętą skórę.

Należy zawsze kontrolować skórę po powrocie z lasu, zwłaszcza w okresach wiosennych i jesiennych. W aptekach dostępne są również preparaty przeciwko kleszczom.

W jakich miejscach na ciele szukać kleszcza?

Kleszcze lubią ciepłe miejsca i najczęściej wkłuwają się tam, gdzie skóra jest miękka. Po spacerze koniecznie sprawdź u siebie i u dziecka takie miejsca jak:

• pachy,
• zgięcia łokci i kolan,
• pachwiny,
• szyja i głowa (szczególnie w przypadku dzieci, ponieważ są niższe niż dorośli i kleszczom łatwiej jest się tam dostać).

Jak wyciągnąć kleszcza – sposoby

Ukłucie kleszcza jest bezbolesne – w ślinie kleszcza znajdują się substancje znieczulające. Oznacza to, że możemy być jego żywicielami nieświadomie. W związku z tym po powrocie do domu powinniśmy dokładnie obejrzeć swoje ciało oraz ciało dziecka, żeby sprawdzić, czy nie przynieśliśmy ze sobą tego niebezpiecznego pajęczaka. Jeśli zauważymy kleszcza wbitego w skórę, należy jak najszybciej go usunąć. Można to zrobić domowymi sposobami. Trzeba jednak zachować przy tym spokój i mieć odpowiednie narzędzia, które ułatwią nam prawidłowe wyciągnięcie całego kleszcza. Jeśli nie czujemy się zbyt pewnie, żeby usunąć kleszcza samemu, należy udać się do lekarza.

Jak szybko należy usunąć kleszcza?

Kleszcza trzeba usunąć jak najszybciej, ponieważ istnieje ryzyko zakażenia groźnymi chorobami. Patogeny, których nosicielami są te pajęczaki, dostają się do krwi w ciągu 24 godzin. Dlatego im szybciej uda nam się wyciągnąć kleszcza, tym większa szansa na to, że nie dojdzie do zakażenia.

Narzędzia do usuwania kleszcza w domu

Żeby prawidłowo i bezpiecznie usunąć kleszcza w domu, warto mieć pod ręką narzędzia, które to ułatwią. W tym celu można użyć:

• pęsety – należy jednak uważać, żeby nie uciąć kleszcza bezpośrednio przy skórze. Żeby temu zapobiec, lepiej użyć plastikowej pęsety zamiast metalowej.
• lasso – narzędzie łatwo dostępne w aptece pozwoli w prosty sposób usunąć kleszcza. Można je stosować u dzieci, jak i przy wyciąganiu kleszczy zwierzętom.
• kleszczołapki – w prosty i bezbolesny sposób pomogą wyciągnąć kleszcza. Można je nabyć w aptece.

Jak wyciągnąć kleszcza w bezpieczny sposób?

Prawidłowe usuwanie kleszcza wymaga precyzji i zachowania spokoju. Należy przygotować wybrany przyrząd, który pomoże nam usunąć pajęczaka oraz mieć pod ręką środek odkażający do przemycia skóry (np. Octenisept).

Usuń kleszcza za pomocą wybranych akcesoriów. Podczas wyciągania kleszcza należy chwycić najbliżej skóry i stanowczym ruchem wyciągnąć go w górę, tak, aby wyszedł cały. Pamiętaj, żeby nie wykręcać kleszcza! Istnieje bowiem ryzyko, że aparat gębowy kleszcza pozostanie w skórze i będzie konieczna interwencja lekarza.

Po usunięciu kleszcza należy zdezynfekować skórę w miejscu wkłucia i dokładnie umyć ręce. Kleszcza należy zgnieść (, czymś twardym, tylko nie gołymi rękami) i spłukać w toalecie. Nie wolno brać kleszcza między palce, ponieważ grozi to ponownym ugryzieniem.

Nieprawidłowe usuwanie kleszcza

Ze względu na ryzyko rozwoju boreliozy lub kleszczowego zapalenia mózgu każdy przypadek ukąszenia przez kleszcza wymaga jego usunięcia w możliwie jak najkrótszym czasie (najlepiej w ciągu 72 godzin). Warto zaznaczyć, że wraz z czasem żerowania wzrasta ryzyko zakażenia. Im szybciej usuniemy kleszcza, tym mniejsze ryzyko zakażenia.

Ważne, by zrobić to umiejętnie – należy pozbyć się całego pajęczaka żerującego na skórze. Warto zauważyć, że domowe metody na kleszcze niejednokrotnie przynoszą więcej szkody niż pożytku.

Jak nie powinno się usuwać kleszcza? Nie można:

• przytrzymywać go palcami,
• wyjmować kleszcza przy pomocy cienkiej igły lub kleszczyków do paznokci, gdyż istnieje duże ryzyko oderwania odwłoku owada z pozostawieniem jego tułowia i głowy w skórze,
• chwytać kleszcza za odwłok,
• wyciskać kleszcza,
• uciskać miejsca wokół ukąszenia,
• smarować kleszcza, który żeruje, różnego rodzaju: maściami, kremami lub oliwą, gdyż prowokuje to owada do wymiotów, co może stanowić zwiększone ryzyko zachorowania na boreliozę lub kleszczowe zapalenie mózgu.

Jeśli żerujący kleszcz jest na tyle mocno przyczepiony do skóry, że nie udaje się go usunąć w całości, niejednokrotnie warto zwrócić się o pomoc do najbliższego gabinetu lekarskiego, gdzie (przy pomocy specjalnych narzędzi oraz po dokonaniu dokładnych oględzin ukłucia) będziemy mieli pewność co do skutecznej interwencji.

Czy warto badać usuniętego kleszcza?

Jeśli obawiasz się, że mogło dojść do zakażenia, możesz włożyć wyciągniętego kleszcza do słoiczka i zawieźć go do laboratorium. Tam przebadają go, czy był on nosicielem chorób. Jednak sam fakt, że kleszcz był nosicielem nie oznacza, że ukąszona osoba została zarażona chorobą. To, czy kleszcz zaraził zależy od wielu czynników m.in. czasu. Im dłużej kleszcz pozostał wbity, tym większe ryzyko zakażenia. Specjaliści nie zalecają badania kleszcza a jedynie uważną obserwację miejsca ukąszenia. Po niezwłocznym wyciągnięciu kleszcza uwagę powinno zwrócić zaczerwienienie, opuchlizna a w szczególności tzw. wędrujący rumień. Gorączka i pogorszenie samopoczucia to również objawy wymagające zgłoszenia się do lekarza.

Na co zwrócić uwagę po usunięciu kleszcza?

Sprawdź dokładnie, czy na pewno część kleszcza nie pozostała w skórze. Przez kilkanaście dni obserwuj miejsce ugryzienia przez pajęczaka. Delikatne zaczerwienienie, standardowe dla ugryzienia, może się zmienić nawet po 14 dniach w rumień wędrujący. Jego wygląd jest charakterystyczny, ponieważ w środku znajduje się blady punkt, a dookoła niego powstaje czerwona otoczka. Przypomina to trochę tarczę do strzelania. Rumień wędrujący może być pierwszym objawem boreliozy, dlatego nie można go bagatelizować.

Skonsultuj się z lekarzem, jeśli nie uda Ci się wyciągnąć kleszcza w całości. Głowa kleszcza, która pozostanie w skórze, dalej stwarza ryzyko zakażenia boreliozą lub kleszczowym zapaleniem mózgu, dlatego konieczne jest jej usunięcie i odkażenie miejsca ugryzienia.

Koniecznie udaj się do lekarza, jeśli zauważysz na skórze wspomniany wyżej rumień wędrujący. Może on świadczyć o rozwijającej się boreliozie, dlatego trzeba działać szybko. Borelioza jest bowiem groźną chorobą, która może doprowadzić do niebezpiecznych dla naszego zdrowia i życia powikłań.

Jak wygląda rumień wędrujący po ugryzieniu kleszcza?

Jednym z najbardziej charakterystycznych objawów boreliozy jest rumień wędrujący. Jest to zwykle okrągły wykwit, wysypka o czerwonym zabarwieniu, lekko wypukła i cieplejsza niż reszta cała. Okrąg rumienia wędrującego ma zwykle na początku średnicę 3-4 centymetry i powiększa się. Może również zmieniać swoje położenie – stąd jego nazwa „rumień wędrujący”.