Tasiemiec nieuzbrojony – charakterystyka, cykl rozwoju, zakażenie, leczenie

Tasiemiec nieuzbrojony – charakterystyka

Tasiemiec nieuzbrojony jest pasożytem kosmopolitycznym, spotykanym na całym świecie. Należy do grupy płazińców, gdyż jego kształt przypomina płaską taśmę. Najczęściej pasożyta tego można spotkać w tych rejonach, które cechują się wysokim spożyciem mięsa wołowego. Droga zakażenia to właśnie spożycie niedogotowanego mięsa zakażonego wągrami tasiemca. Tasiemiec nieuzbrojony jest najczęstszą przyczyną tasiemczycy u ludzi. Co roku w Polsce zdarza się około 200 przypadków zakażenia tym pasożytem.

Jaka jest budowa tasiemca nieuzbrojonego? Pasożyt ma długość około 4–10 m, a jego ciało składa się z około 1000–2000 proglotydów (członów). Średnica ciała to zaledwie 8 mm. Na czym polega różnica między tasiemcem nieuzbrojonym a uzbrojonym? Tasiemiec uzbrojony posiada przyssawki i haczyki, którymi przyczepia się do ścian jelit. Ponadto tasiemiec uzbrojony ma krótsze ciało – jego długość nie przekracza 2–3 metrów. Kolejna różnica dotyczy źródła zakażenia – w przypadku tasiemca uzbrojonego jest to mięso wieprzowe, a w przypadku tasiemca nieuzbrojonego – wołowe. Zasadnicza różnica dotyczy lokalizacji larw w ciele człowieka. W przypadku tasiemca nieuzbrojonego larwy osiadają w jelitach, zaś larwy postaci uzbrojonej mogą osiedlić się w oku, mózgu, mięśniach czy innych narządach.

Zobacz też: Po co się robi wymaz z odbytu?

Jak można się zarazić tasiemcem nieuzbrojonym?

Zakażenie tasiemcem nieuzbrojonym następuje po spożyciu niedogotowanego mięsa wołowego, pozyskanego od krów zarażonych tasiemcem nieuzbrojonym. Szczególnie często do zakażenia tasiemcem nieuzbrojonym dochodzi po spożyciu tatara, czyli surowego mięsa. Mięso od krów dotkniętych wągrzycą zawiera larwy tasiemca. Gdy jest niepoddane wystarczającej obróbce cieplnej, wówczas larwy nie są unieszkodliwiane i trafiają do przewodu pokarmowego człowieka.

Tasiemiec nieuzbrojony – cykl rozwojowy

Tasiemiec nieuzbrojony ma dwóch żywicieli – żywicielem pośrednim jest bydło, zaś żywiciel ostateczny tasiemca nieuzbrojonego to człowiek. Po spożyciu zakażonego mięsa w przewodzie pokarmowym człowieka dochodzi do uwolnienia larw tasiemca i ich dalszego rozwoju. Ze spożytego wraz z mięsem wągra wynicowuje się skoleks, czyli główka, która przyczepia się do ściany jelita. Dochodzi wówczas do wzrostu strobili (członów tasiemca) i wydłużania ciała pasożyta. Dojrzałość płciowa osiągana jest po około 10 tygodniach – a to oznacza pojawienie się członów macicznych, zawierających jaja. W takiej postaci tasiemiec nieuzbrojony może bytować w przewodzie pokarmowym człowieka nawet przez 30 lat.

Postać dojrzała tasiemca uwalnia człony maciczne, które wraz z kałem wydalone są poza organizm człowieka. Uwolnione jaja przez około rok mogą przebywać w środowisku zewnętrznym, nie tracąc zdolności do zarażania. Gdy bydło spożyje pokarm lub wodę zanieczyszczone ludzkimi odchodami, wówczas w organizmie zwierzęcia dochodzi do uwolnienia onkosfery w jelicie i jej migracji poza przewód pokarmowy. Najczęściej larwa osadza się w mięśniach, a także innych narządach (wątroba, nerki, płuca) i przekształca się do postaci wągra. W ten sposób zamyka się pełny cykl rozwojowy tasiemca nieuzbrojonego.

Objawy zakażenia tasiemcem nieuzbrojonym

Choroba wywołana przez tasiemca nieuzbrojonego, czyli tasiemczyca , daje objawy związane z obecnością tasiemca w jelicie. Najbardziej charakterystyczne objawy zakażenia to:

• bóle brzucha,
• nudności i wymioty,
• biegunki lub zaparcia.

Zakażeniu tasiemcem towarzyszy często spadek masy ciała, co wynika z utraty apetytu oraz ograniczenia przyswajania wartości odżywczych z przewodu pokarmowego. Niekiedy dochodzi na tym podłożu do rozwoju anemii. Może pojawić się złe samopoczucie ogólne, osłabienie, bóle głowy, a także wysypka skórna.

Zakażenie tasiemcem nieuzbrojonym – diagnostyka

Potwierdzenie obecności tasiemca w przewodzie pokarmowym polega na wykryciu w próbce kału członów tasiemca lub jego jaj. Zazwyczaj wymagane jest pobranie kilku próbek kału, co zwiększa prawdopodobieństwo wykrycia członów tasiemca oraz określenia ich morfologii. Ma to kluczowe znaczenie dla określenia rodzaju tasiemca.

Rzadziej wykonywane są badania krwi , np. badania serologiczne wykrywające obecność przeciwciał przeciwko pasożytowi (głównie ELISA). Pomocniczo mogą być wykonywane badania kału w kierunku obecności koproantygenów, wymaz z odbytu, a także morfologię krwi.

Zakażenie tasiemcem nieuzbrojonym – leczenie

Zdiagnozowanie tasiemczycy wymaga zastosowania leków przeciwpasożytniczych . Najczęściej stosowanym lekiem jest prazykwantel lub niklozamid. Leczenie jest najczęściej długotrwałe, a jego skuteczność oceniana jest na podstawie wykonywanych okresowo badań kału.

Kluczowe znaczenie ma całkowite wyeliminowanie tasiemca z przewodu pokarmowego, także główki tasiemca, z której mogą odrastać nowe człony. Taka długotrwała terapia pozwala pozbyć się skutecznie tasiemca z organizmu.

Jak zapobiegać zakażeniu tasiemcem nieuzbrojonym?

Profilaktyka zakażenia tasiemcem sprowadza się do zachowania podstawowych zasad higieny. Należy unikać spożywania mięsa wołowego nieznanego pochodzenia, nieprzebadanego weterynaryjnie. Bardzo ważne jest ponadto poddawanie mięsa wystarczającej obróbce termicznej – larwy mogą przeżyć nawet w temperaturze 45–50^oC.