Różyczka u dorosłych – objawy, leczenie, zakaźność, powikłania

Różyczka – choroba u dorosłych i dzieci

Różyczka to choroba wywoływana przez wirus różyczki (Rubivirus). Przenoszony jest on drogą kropelkową, a źródłem zakażenia są wyłącznie ludzie chorzy na różyczkę. Dzięki szczepionkom w ostatnich latach liczba chorych na różyczkę zmalała. Ostatnio szacuje się, że w Polsce choruje na nią około 4–6 tys. osób. Większość przypadków ma łagodny przebieg i nie wymaga hospitalizacji.

Należy jednak pamiętać, że powikłania różyczki mogą być bardzo poważne. Zarażenie różyczką kobiety ciężarnej jest szczególnie niebezpieczne dla płodu, gdyż może wywołać różyczkę wrodzoną (zespół różyczki wrodzonej) objawiającą się zespołem ciężkich wad wrodzonych (m.in. głuchota, zaćma, wady serca).

Obecnie częściej diagnozuje się różyczkę u chłopców i młodych mężczyzn. Wynika to z faktu, iż w przeszłości szczepienia przeciwko różyczce stosowane były wyłącznie u kobiet. Choroba częściej dotyka dzieci niż osoby dorosłe. Prawdopodobnie powodem tego jest nabycie trwałej odporności po przechorowaniu (co chroni przed zachorowaniem na różyczkę dorosłych).

Zobacz też: Wysypka na nogach – jakie są przyczyny krostek na nogach?

Wirus różyczki – czy różyczka jest zaraźliwa? Jak długo zaraża?

Wirus różyczki wnika do organizmu najczęściej przez górne drogi oddechowe, a następnie przenika do węzłów chłonnych, gdzie zaczyna się namnażać. Okres od zarażenia do wystąpienia pierwszych objawów (tzw. okres wylęgania) wynosi zwykle około 12–23 dni (najczęściej jest to 16–18 dni).

Różyczka jest zaraźliwa. Osoby chore na różyczkę zarażają już tydzień przed wystąpieniem wysypki oraz do 6 dni po jej wystąpieniu. Ryzyko zarażenia się różyczką wzrasta przy dłuższym i częstszym kontakcie z osobami chorymi. Nie jest chorobą wysoce zakaźną. Szacuje się, że około 20–30 proc. osób mających kontakt z wirusem zachoruje. Około połowa z nich może przejść różyczkę bez objawów.

Różyczka – objawy u dorosłych. Jak wygląda różyczka?

Objawy różyczki u dorosłych są takie same jak u dzieci. Należy się jednak spodziewać, że różyczka u osób dorosłych ma znacznie poważniejszy przebieg (choć zdarza się, że nie daje żadnych objawów). W pozostałych przypadkach wyróżniamy kilka okresów charakteryzujących się określonymi dolegliwościami.

Objawy różyczki u dorosłego możemy podzielić na dwa etapy.

• Okres prodromalny, czyli okres zwiastunów. Zwykle trwa kilka dni. Objawia się pogorszeniem samopoczucia, ogólnym osłabieniem, katarem, suchym kaszlem, bólami głowy i mięśni, uczuciem ogólnego rozbicia. Ponadto może wystąpić stan podgorączkowy, utrata apetytu, zapalenie spojówek. Powiększenie i ból węzłów chłonnych występuje około 1 dzień przed pojawieniem się wysypki. Zdarza się, że jest to jedyny objaw choroby. Bolesność węzłów utrzymuje się długo, nawet kilka tygodni.
• Okres wysypkowy, inaczej zwany osutkowym. Wysypka przy różyczce u dorosłych charakteryzuje się wystąpieniem plamistych lub plamisto-grudkowych, różowych zmian. Początkowo pojawia się wysypka na twarzy (najczęściej najpierw za uszami). Następnie wypryski uwidaczniają się na szyi i tułowiu. W kolejnych dniach wysypka atakuje kończyny dolne i górne. Dłonie i stopy zwykle pozostają oszczędzone. Zmianom skórnym może towarzyszyć uczucie swędzenia. Ponadto pacjenci skarżą się objawy ogólne, takie jak gorączka, zmęczenie, złe samopoczucie. Wysypka przy różyczce znika samoistnie po 2–3 dniach. Nie pozostawia blizn ani przebarwień. Zanikaniu zmian może towarzyszyć łuszczenie się skóry.

Podsumowując, najczęstsze objawy różyczki u dorosłego człowieka to: gorączka, bóle głowy, powiększenie i ból węzłów chłonnych, wysypka, zapalenie spojówek.

Czytaj również: Zaćma wrodzona – przyczyny, objawy, leczenie

Powikłania różyczki u dorosłych

Przebieg różyczki u dorosłych jest zwykle cięższy niż u dzieci. Ponadto choroba obarczona jest wyższym ryzykiem wystąpienia powikłań. Na szczęście ciężkie powikłania różyczki występują rzadko. Skutki różyczki u ludzi dorosłych opisano poniżej.

• Zapalenie stawów – znacznie częściej powikłanie to występuje po przechorowaniu różyczki u kobiet. Objawy zapalenia stawów pojawiają się pod koniec okresu wysypkowego. Dolegliwości dotyczą drobnych stawów rąk i nadgarstka lub – rzadziej – stawu kolanowego i innych stawy. Zapalenie stawów trwa około 5–10 dni. Następnie objawy znikają samoistnie, bez pozostawienia trwałych następstw.
• Małopłytkowość – powikłanie występuje u 1 osoby na 3000 chorych. Charakteryzuje się zmniejszeniem ilości płytek krwi. Następstwem małopłytkowości mogą być samoistne krwawienia.
• Zapalenie mózgu – jest ono najgroźniejszym powikłaniem różyczki. Częstość jego występowania to 1 przypadek na 5000 chorych. Pojawia się po około tygodniu od wystąpienia wysypki. Może ustąpić bez pozostawienia śladu. Zdarza się jednak, że następstwem różyczkowego zapalenia mózgu może być trwałe upośledzenie funkcji mózgu.
• Inne rzadsze powikłania różyczki to: zapalenie mięśnia sercowego, zapalenie nerwu wzrokowego, aplazja szpiku.

Różyczka u dorosłej kobiety jest szczególnie groźna w czasie ciąży. Zakażenie płodu wirusem różyczki może skutkować wystąpieniem zespołu wad wrodzonych, poronieniem i obumarciem płodu. Ryzyko zakażenia wzrasta w I trymestrze ciąży i wynosi około 85–100 proc. Zakażenie w II trymestrze zwykle objawia się licznymi wadami wrodzonymi (im wcześniej dojdzie do zakażenia, tym większe ryzyko rozległych wad). Uważa się, że zakażenie po 22. tygodniu ciąży nie jest już niebezpieczne dla płodu.

Bezpłodność jako powikłanie różyczki u mężczyzn występuje rzadko. Powodem jest zapalenie jąder, do którego może prowadzić infekcja wirusem.

Czytaj również: Choroba kociego pazura – co to jest? Przyczyny, objawy, diagnostyka, leczenie

Jak rozpoznać różyczkę u osoby dorosłej?

Aby rozpoznać różyczkę, konieczne jest prawidłowe i dokładne zebranie wywiadu. Wcześniejszy kontakt z osobą chorą na różyczkę zwiększa prawdopodobieństwo zarażenia się. Dodatkowo rozpoznanie różyczki z typowymi jej objawami jest bardziej prawdopodobne u osób wcześniej nieszczepionych na tę chorobę oraz u tych, które nigdy jej nie przechorowały. Objawy są na tyle charakterystyczne (wysypka, powiększenie węzłów chłonnych), że na ich podstawie lekarz zwykle ustala diagnozę.

Różyczkę należy różnicować z innymi chorobami, w których występuje wysypka, czyli m.in. odrą, płonicą, zakażeniem enterowirusami, EBV, wysypkami alergicznymi, polekowymi. W przypadkach wątpliwych konieczne jest wykonanie badań wirusologicznych.

Różyczka – leczenie

Nie istnieją żadne metody przyczynowego leczenia różyczki. Aby złagodzić przykre dolegliwości, zaleca się stosowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych, leków przeciwgorączkowych i przeciwbólowych. Antybiotyki w przypadku zarażenia wirusem różyczki są nieskuteczne, więc stosowanie ich jest bezzasadne.

Leczenie powikłań różyczki zależy od ich rodzaju. W przypadku małopłytkowości niekiedy konieczne będzie podanie glikokortykosteroidów. Zapalenie mózgu to poważne powikłanie, które może skutkować trwałym uszkodzeniem mózgu i ubytkami neurologicznymi. Powikłanie to wymaga hospitalizacji. Pozostałe powikłania (poza powikłaniami położniczymi) zwykle cofają się samoistnie, bez pozostawienia śladu.

Przechorowanie różyczki lub zaszczepienie się na tę chorobę zapewnia trwałą odporność. Zachorowania u takich osób występują niezwykle rzadko, a przebieg jest zwykle łagodny i obarczony niskim ryzykiem wystąpienia powikłań.

Czytaj również: Bąblowica – przyczyny, objawy i leczenie echinokokozy