Plamki Koplika – objawy, wygląd, przyczyny, leczenie plamek Fiłatowa-Koplika

Czym są i jak wyglądają plamki Koplika?

Plamki Koplika (ang. Koplik's spots) to białe plamki w buzi dziecka. Zmiany w jamie ustnej usytuowane są po wewnętrznej stronie policzków, na wysokości dolnych zębów trzonowych i przedtrzonowych. Osiągają niewielkie rozmiary. Ich średnica nie przekracza zwykle 3 mm. Białe plamki w ustach otoczone są przekrwioną, czerwoną obwódką zapalną.

Nazwa plamek Koplika nawiązuje do amerykańskiego pediatry – Henry’ego Koplika, który w 1896r., dokładnie opisał ich wygląd. Zauważył również, że pojawiają się kilka dni przed wystąpieniem wysypki, dzięki czemu, w trakcie epidemii odry, szybciej izolowano chorych pacjentów. Wcześniej plamki opisywał również niemiecki internista Carl Gerhardt i duński doktor Nicolaj Flink. Często termin plamki Koplika używa się zamiennie z określeniem plamki Fiłatowa lub plamki Koplika-Fiłatowa, od nazwiska rosyjskiego lekarza – Nił Fiłatow, który również opisywał te zmiany.

Przeczytaj też: Co oznaczają grudki i krosty na języku?

Plamki Koplika – objaw odry

Odra to zakaźna choroba wieku dziecięcego. Wywołuje ją zakażenie wirusem z rodziny Paramyxoviriade. Choroba rozprzestrzenia się poprzez kontakt z zarażoną osobą – drogą kropelkową. Odra jest niezwykle zakaźna. W początkowym okresie, po wniknięciu wirusa do organizmu, pacjent odczuwa bardzo niespecyficzne objawy, ogólnego, gorszego samopoczucia lub wręcz okres ten jest bezobjawowy. Po kilkunastu dniach od zarażenia pojawia się wysoka gorączka, katar, ból gardła, chrypa, męczący, suchy kaszel, obrzęk i łzawienie powiek („zapłakana twarz dziecka”). Plamki Koplika pojawiają się zwykle po 2–3 dniach trwania gorączki i są charakterystycznym objawem odry.

W około drugim dniu występowania wykwitów w jamie ustnej często dochodzi do wzrostu gorączki oraz pogorszenia stanu ogólnego pacjenta. Plamki Koplika bezpośrednio poprzedzają wystąpienie wysypki. Zmiany w jamie ustnej stopniowo bledną, gdy dochodzi do rozwoju charakterystycznej wysypki. W końcu samoistnie znikają z błony śluzowej jamy ustnej.

Wysypka u dziecka w przebiegu odry ma charakter zstępujący – najpierw pojawia się za uszami i na twarzy. W kolejnych dniach „zstępuje” niżej, zajmując skórę tułowia i kończyn. Zmiany skórne ustępują w tej samej kolejności, w jakiej się pojawiły. Znikającej wysypce towarzyszy otrębiaste złuszczanie się skóry.

Zmiany w jamie ustnej – czy to plamki Koplika?

Plamki Koplika to objaw charakterystyczny dla odry, często umożliwiający rozpoznanie choroby. Zmiany opisywano również przy zakażeniu Parwowirusem B19 i echowirusami. Plamki Koplika, należy różnicować z innymi, podobnymi wykwitami, mogącymi pojawić się na błonach śluzowych jamy ustnej.

Białe plamki na śluzówce, którym towarzyszy pieczenie i dyskomfort w buzi, mogą być efektem zakażenia grzybiczego. Najczęstszą przyczyną pleśniawek są drożdżaki – Candida albicnas. Zmiany lokalizują się na wewnętrznej stronie policzków, języku, podniebieniu twardym, miękkim. Do zakażeń predysponują osoby z obniżoną odpornością, cukrzycą, czy poddające się długotrwałej antybiotykoterapii.

Plamki Koplika można również pomylić z aftami, czyli żywobolesnymi nadżerkami jamy ustnej, pokrytymi białym nalotem, które otacza czerwona obwódka. Afty występują pojedynczo lub mnogo. Przykre dolegliwości (pieczenie, bolesność) zwykle ustępują samoistnie. Opryszczkowe zapalenie jamy ustnej również może przypominać plamki Kopilka. Choroba spowodowana jest zakażeniem wirusem Herpes Simplex. Objawia się występowaniem pęcherzyków wypełnionych przezroczystym płynem. Po pewnym czasie pęcherzyki pękają i tworzą bolesne nadżerki w jamie ustnej. Zmiany mogą lokalizować się na wargach, jak i błonach śluzowych jamy ustnej.

Mlecznobiałe grudki na wewnętrznej stronie policzków występują również w przebiegu choroby, jaką jest liszaj płaski. Zmiany układają się linijnie lub drzewkowato wzdłuż zgryzu zębów, symetrycznie, zwykle na tylnej części polików lub na języku. Rzadziej na wargach. W leukoplakii, białe wykwity w jamie ustnej lokalizują się zwykle na przedniej części policzka. Leukoplakia, to rogowacenie białe, objawiające się występowaniem mlecznobiałych grudek na błonie śluzowej jamy ustnej. Występowaniu leukoplakii sprzyja niewłaściwa higiena jamy ustnej, palenie tytoniu, spożywanie alkoholu, przewlekłe infekcje jamy ustnej, źle dopasowane protezy zębowe.

Leczenie plamek Fiłatowa-Koplika

Plamki Koplika ustępują samoistnie, w momencie rozwoju wysypki i nie wymagają swoistego leczenia. Terapia zmian w jamie ustnej polega na leczeniu objawów odry. Stosuje się leki przeciwgorączkowe i przeciwkaszlowe. W ciężkich, powikłanych przypadkach konieczny jest pobyt w szpitalu.

Należy pamiętać, że zawsze istnieje możliwość wystąpienia powikłań po przebyciu odry, takich jak: zapalenie płuc, odrowe zapalenie mózgu i inne objawy neurologiczne. Skuteczną profilaktyką odry są szczepienia ochronne. Szczepionka występuje w postaci połączonej ze szczepionką przeciwko śwince i różyczce.