Giardioza – przyczyny, objawy, leczenie

Co to jest giardioza?

Giardioza to choroba wywołana przez pierwotniaki Giardia lamblia , zwane też Giardia intestinalis lub po polsku ogoniastkiem jelitowym. Jest szeroko rozpowszechniona, szczególnie w krajach o obniżonych warunkach sanitarnych.

Rezerwuarem pasożytów są przede wszystkim ludzie, ale także ssaki domowe, takie jak psy czy koty. Do zarażenia może dojść trzema drogami: fekalno-oralną, drogą stosunków seksualnych oraz – zdecydowanie najczęściej – poprzez spożycie zanieczyszczonej cystami wody lub pożywienia.

Nie jest to trudne, z uwagi na niewielkie wymiary cysty (średnica wynosi około 10 mikrometrów) oraz jej odporność na zewnętrzne warunki środowiska. Do zarażenia wystarczy spożycie od 10 do 100 cyst.

W przewodzie pokarmowym człowieka pod wpływem kwasu solnego z cyst wydostają się przypominające kształtem połowę gruszki trofozoity. Są to formy o długości około 12–17 mikrometrów, których cechą charakterystyczną jest obecność na powierzchni brzusznej tarczy przyssawkowej.

To z jej pomocą trofozoity przyczepiają się do komórek nabłonkowych, dokonując kolonizacji przedniego odcinka jelita cienkiego, poniżej ujścia przewodu żółciowego.

Kolonizacja powoduje uszkodzenie struktury kosmków jelitowych i tym samym doprowadza do zaburzeń wchłaniania. Następnie, pod wpływem zwiększenia pH w przewodzie pokarmowym, trofozoity ponownie przekształcają się w cysty, które po około 4–15 dniach od zarażenia są wydalane wraz z kałem i mogą doprowadzać do kolonizacji kolejnych osób. Okres wylęgania wynosi od 1 do 3 tygodni.

Zobacz też: Małpia ospa atakuje w Europie

Objawy zarażenia giardiozą

Giardioza może mieć różnorodny przebieg, w zależności od indywidualnej wrażliwości chorego, ilości pierwotniaków, która dostała się do organizmu oraz ich genotypu. Wyróżniamy kilka postaci giardiozy:

• postać bezobjawowa – może dotyczyć nawet 80% pacjentów,
• ostry nieżyt żołądkowo-jelitowy – objawia się on kurczowymi bólami brzucha, wzdęciami oraz wodnistą biegunką, bez krwi i śluzu; apetyt jest wyraźnie zmniejszony; niekiedy giardioza doprowadza też do utraty masy ciała i ogólnego osłabienia organizmu;
• postać przewlekła – objawy są nieco łagodniejsze, ale mają skłonność do nawracania; giardioza w tej postaci może wiązać się z nieprawidłowościami w trawieniu i wchłanianiu substancji odżywczych, co nazywamy zespołem złego wchłaniania.

Poza tym możliwe jest wystąpienie objawów zupełnie nietypowych. Należą do nich zmiany skórne o charakterze pokrzywki, zapalenie dróg żółciowych i pęcherzyka, a także zapalenie stawów.

Rozpoznanie giardiozy

Potwierdzenie diagnozy giardiozy opiera się badaniu mikroskopowym próbek kału, pobranych przez 3 kolejne dni. Jest to szczególnie ważne z uwagi na to, że cysty Giardia lamblia nie są wydalane stale, a ich nieobecność, czasem nawet przez kilkadziesiąt dni, nie wyklucza zarażenia.

Poza badaniem mikroskopowym na obecność cyst oraz trofozoitów, zwłaszcza jeśli nie potwierdza ono rozpoznania, można wykonać badanie treści dwunastniczej, a także wycinka błony śluzowej pobranej z dwunastnicy lub jelita cienkiego podczas badania endoskopowego.

Ponadto istnieje możliwość wykonania badań wykazujących obecność antygenów G. lamblia w kale oraz przeciwciał w surowicy. Przydatność tych badań jest ograniczona głównie z powodu różnorodności antygenowej lambli oraz możliwości występowania krzyżowych reakcji z antygenami innych pierwotniaków. Wszystko to sprawia, że podstawą diagnostyki pozostają badania mikroskopowe.

Czytaj również: Choroba kociego pazura – co to jest? Przyczyny, objawy, diagnostyka, leczenie

Leczenie giardiozy

Leczenie przeciwpierwotniakowe stosuje się u wszystkich zarażonych, nawet jeśli choroba przybrała postać bezobjawową. Co więcej, zaleca się badanie osób mieszkających z pacjentem i ewentualnie, w przypadku potwierdzenia rozpoznania giardiozy, zastosowanie leczenia także u reszty domowników.

Lista stosowanych leków obejmuje m.in. metronidazol, tynidazol i albendazol. W przypadkach opornych stosuje się metronidazol w połączeniu z kwinakryną. Terapia standardowo trwa od 3 do 10 dni. Wyjątek stanowią nawroty i przypadki oporne – leczenie przedłuża się nawet do 3 tygodni. Z uwagi na skłonność do nawracania zaleca się ponowne wykonanie badań mikroskopowych po ukończeniu terapii.

Zapobieganie zarażeniu Giardia lamblia

Przechorowanie giardiozy nie pozostawia trwałej odporności. Aby uniknąć pierwotnego lub ponownego zarażenia Giardia lamblia , a także przeniesienia pierwotniaków na inne osoby, należy stosować się do kilku zasad.

Do podstawowych zasad higieny pozwalających zapobiegać zakażeniom można zaliczyć:

• dokładne mycie warzyw i owoców w czystej wodzie,
• zachowanie higieny osobistej,
• unikanie jedzenia pokarmów nieznanego pochodzenia oraz picia wody ze strumieni czy jezior, chyba że po przegotowaniu,
• niekorzystanie przez osoby zarażone z kąpielisk publicznych przez okres 2 tygodni od ustąpienia objawów.