Czym jest tasiemczyca (tenioza, cestodoza)?

Czym jest tasiemczyca?

Tasiemczyca jest jedną z najczęstszych chorób pasożytniczych, na dodatek zwykle bezobjawową. Wywołują ją:

• tasiemiec nieuzbrojony (Taenia saginata) – najczęstsza przyczyna tasiemczycy,
• tasiemiec uzbrojony (Taenia solium),
• tasiemiec karłowaty (Hymenolepis nana),
• bruzdogłowiec szeroki (Diphyllobothrium latum).

Do zakażenia tasiemczycą dochodzi przez zjedzenie:

• surowego mięsa wołowego (tasiemiec nieuzbrojony),
• mięsa wieprzowego (tasiemiec uzbrojony),
• ryb słodkowodnych (bruzdogłowiec szeroki).

W wypadku tasiemca karłowatego do zarażenia dochodzi przez zjedzenie pokarmu lub spożycie wody zawierającej jaja pasożyta. Na terenie Polski najczęściej występuje choroba wywołana przez tasiemca nieuzbrojonego, ale ze względu na łatwość podróżowania, zwiększa się także liczba zakażeń wywoływanych przez bruzdogłowca szerokiego, występującego w obu Amerykach, Rosji i Afryce Środkowej.

Okres od zakażenia do możliwości zarażenia innych osób (okres wylęgania tasiemczycy) wynosi, w zależności od gatunku tasiemca, od 2 do 14 tygodni. Czas od zarażenia do zauważenia pierwszych objawów tasiemczycy jest jeszcze dłuższy. Sam pasożyt może żyć w organizmie człowieka nawet przez 20 lat.

Jakie są objawy tasiemczycy?

Najczęstszym, ale bagatelizowanym objawem tasiemczycy jest ból brzucha, zwykle krótkotrwały, z towarzyszącą biegunką, nudnościami i wymiotami. Bardzo rzadko może dojść do niedrożności jelit, mogącej być stanem zagrożenia życia.

Przy zakażeniu tasiemcem może dojść do wągrzycy (cysticerkoza), czyli tworzenia się torbieli wypełnionych pasożytami (wągry) w ważnych dla życia narządach (mózgu, wątrobie, oczach).

Bruzdogłowiec szeroki może powodować oporną na leczenie niedokrwistość (anemia) z niedoboru witaminy B₁₂. Pierwszym, budzącym niepokój objawem tasiemczycy może być zauważenie w kale wydalonych członów tasiemca, zawierających jaja.

Jak diagnozować tasiemczycę?

Podstawą rozpoznania tasiemczycy jest mikroskopowe badanie stolca, pozwalające na wykrycie całych członów lub samych jaj w kale oraz zróżnicowanie, który gatunek tasiemca wywołał chorobę.

W wypadku wągrzycy, przydatne są badania obrazowe:

• MR (rezonans magnetyczny),
• TK (tomografia komputerowa),
• USG (ultrasonografia).

Pozwalają one na zlokalizowanie wągrów w narządach. Wykonywane są również inne badania: biopsja tkanek, badania okulistyczne, oznaczanie poziomu swoistych przeciwciał: metoda ELISA, Western Blot.

W zakażeniu bruzdogłowcem w wyniku niedoboru witaminy B₁₂ może dojść do zapalenia zanikowego błony śluzowej żołądka, dlatego przy podejrzeniu zakażenia warto wykonać gastroskopię.

W każdym wypadku tasiemczycy koniecznym badaniem laboratoryjnym jest morfologia krwi i stężenie witaminy B₁₂ w surowicy. O zakażeniu pasożytem może świadczyć eozynofilia we krwi i niedokrwistość z niedoboru witaminy B₁₂.

Czytaj również: Choroba kociego pazura – co to jest? Przyczyny, objawy, diagnostyka, leczenie

Jak leczyć tasiemczycę?

W leczeniu tasiemczycy wykorzystywane są leki przeciwrobacze: prazykwantel, albendazol i niklozamid.

W większości wypadków wystarczy jednorazowa dawka leków. Leki te stosowane są również w innych chorobach pasożytniczych, takich jak owsica i glistnica. Leki te działają specyficznie na pasożyty, nie uszkadzając w żaden sposób komórek ciała. Po uśmierceniu pasożyta przez leki dochodzi do jego wydalenia z kałem.

Gdy stwierdza się niedokrwistość, należy włączyć suplementację witaminą B₁₂ i kwasem foliowym.

Leczenie chirurgiczne tasiemczycy prowadzone jest tylko w wypadku niedrożności jelit lub wągrzycy. Ma ono na celu usunięcie niebezpiecznie zlokalizowanych torbieli.

Jak zapobiegać tasiemczycy?

Aby zapobiec tasiemczycy, należy stosować poniższe środki ostrożności:

1. Należy unikać spożywania surowego mięsa (np. tatar, mięso niepoddane odpowiedniej obróbce cieplnej, mięso niepoddane kontroli weterynaryjnej, pochodzące z nieznanego źródła).
2. Należy zawsze myć ręce po kontakcie z surowym mięsem, rybami.
3. Powinno się ostrożnie wybierać i postępować z surowymi rybami, które również stanowią potencjalne źródło zakażenia (np. sushi).
4. Należy stosować mrożenie żywności powyżej 1 doby w temperaturze co najmniej -17°C. Nawet długotrwałe mrożenie żywności w wyższej temperaturze nie jest w stanie zabić pasożyta.

Mięso poddane odpowiedniej obróbce cieplnej (gotowane, smażone, pieczone) nie stanowi źródła zakażenia. Na terenie Polski służby weterynaryjne dbają od odpowiednie badanie i nie dopuszczanie do sprzedaży zakażanego mięsa. Nie dotyczy to jednak wszystkich krajów na świecie, więc podróżując za granicę, należy przestrzegać powyższych zaleceń.