Odklejanie się łożyska

Czym jest przedwczesne odklejenie łożyska?

Przedwczesne odklejenie się łożyska występuje wtedy, gdy dochodzi do całkowitego lub częściowego oddzielenia się go od ściany macicy, które występuje po 24. tygodniu ciąży lub podczas trwania porodu lecz przed urodzeniem się dziecka. Fizjologicznie wydalenie łożyska następuje po urodzeniu i odpępnieniu dziecka. Wskaźnik śmiertelności przy przedwcześnie odklejonym łożysku jest bardzo wysoki - przekraczający 300 zgonów na 1000 rozpoznanych przypadków, przy czym ponad połowa z nich jest spowodowana śmiercią dziecka.

Oddzielenie się łożyska wiąże się z wystąpieniem krwawienia z wytworzeniem krwiaka. Krwawienie występuje między ścianą macicy a matczyną stroną łożyska. Powstanie krwiaka prowadzi do oddzielenia się tych warstw od siebie, a tym samym do braku wymiany tlenu i substancji odżywczych między krwią matki i dziecka.

Krwawienie - pierwszy objaw w przebiegu oddzielenia się łożyska - klasyfikuje się jako:

• jawne - występuje wtedy, gdy krew spływa między błonami płodowymi i ścianą macicy i wydostaje się na zewnątrz,
• ukryte - krew przesącza się w kierunku mięśnia macicy, dochodzi wtedy do udaru macicy,
• mieszane - łączy cechy krwotoku jawnego i ukrytego.

Ryzyko przedwczesnego odklejenia się łożyska

Do czynników predysponujących wystąpienie przedwczesnego odklejenia się łożyska zalicza się:

• obciążony wywiad położniczy (ryzyko poronienia w I trymestrze),
• wielorodność (3 lub więcej przebytych porodów),
• stosowanie używek przez matkę, w tym palenie papierosów,
• nadciśnienie tętnicze,
• ciąża wielopłodowa,
• gwałt w czasie ciąży.

U kobiet, u których w przeszłości rozpoznano poronienie zagrażające z przyczyn przedwczesnego oddzielenia się łożyska lub łożyska przodującego, zaleca się zastosować szczególną opiekę położniczą przez cały okres trwania ciąży. Mają one bowiem 2,5 razy większe ryzyko wystąpienia poronienia z powodu przedwczesnego oddzielenia się łożyska.

Stosowanie używek może być przyczyną przedwczesnego oddzielenia się łożyska. Dodatkowo ryzyko rośnie wraz z ilością przyjmowanych używek. Używki wpływają na podwyższenie ciśnienia tętniczego krwi u matki oraz zwężanie naczyń krwionośnych, co powoduje powstawanie zmian wstecznych w łożysku.

Wysokie ciśnienie tętnicze w ciąży wiąże się z uszkodzeniem naczyń krwionośnych łożyska, co w konsekwencji może doprowadzić do wytworzenia się krwiaka, który będzie przyczyną odklejenia się łożyska.

W ciąży wielopłodowej łożysko zazwyczaj jest większe i zajmuje większą powierzchnię. Ryzyko odklejenia łożyska wiąże się także z tym, że może się nieprawidłowo zagnieździć, np.
w dolnym odcinku macicy. Zmiana ciśnienia wewnątrzmacicznego, np. podczas samoistnego pęknięcia pęcherza płodowego, może doprowadzić do oddzielenia się łożyska przed urodzeniem się dziecka.

Objawy przedwczesnego odklejenia się łożyska

Krwawienie jest pierwszym objawem. Ilość utraconej krwi może być różna. Jak już wcześniej opisano, często występuje krwawienie wewnątrz, a widoczna na zewnątrz ilość jest tylko częścią całkowitej utraty krwi kobiety. Wypływająca krew ma najczęściej kolor ciemnoczerwony. Kolejnym objawem jest wstrząs. Zazwyczaj dochodzi do wstrząsu hipowolemicznego, z powodu utraty zbyt dużej ilości krwi. Objawia się on bladą, wilgotną i zimną skórą kobiety. Ból brzucha zazwyczaj jest o stałym nasileniu, lecz jego natężenie może się zmieniać. Oprócz bólu, odczuwalne jest wzmożone napięcie mięśnia macicy. Występują także zaburzenia w odczuwaniu ruchów płodu - mogą to być ruchy bardzo gwałtowne lub przeciwnie - ich brak.

Powikłania przedwczesnego odklejenia się łożyska

Krwotok może doprowadzić do śmierci dziecka i matki. U matki prowadzić może do martwicy niedokrwiennej narządów wewnętrznych, zaburzeń w krzepnięciu krwi oraz do niewydolności nerek. Może także w konsekwencji prowadzić do zespołu Sheehana - poporodowej niedoczynności przysadki mózgowej. W przebiegu tego zespołu dochodzi do niedokrwienia przysadki mózgowej, powstawania zatorów i zakrzepów, które to prowadzą do zmian martwiczych w gruczole. Najpoważniejszym powikłaniem jest zespół wykrzepiania wewnątrznaczyniowego (DIC), który doprowadza do zgonu. Powikłania u dziecka to niedotlenienie wewnątrzmaciczne oraz niedokrwistość. Przedwczesne odklejenie łożyska w wielu przypadkach może być przyczyną wcześniactwa oraz wszystkich jego konsekwencji. W wielu przypadkach może prowadzić do zgonu wewnątrzmacicznego, jeżeli zostanie za późno udzielona pomoc.

Postępowanie przy przedwczesnym odklejaniu się łożyska

Najczęstszym postępowaniem po rozpoznaniu oddzielania się łożyska jest ukończenie ciąży. Przy objawach zagrożenia życia dziecka i matki, z obfitym krwawieniem z dróg rodnych, odbywa się to drogą natychmiastowego cięcia cesarskiego. Można także zastosować postępowanie wyczekujące. Stosuje się je w ciążach niedonoszonych, przy braku objawów zagrożenia życia matki i dziecka. Obowiązuje wtedy ścisły reżim łóżkowy oraz intensywny nadzór nad stanem dziecka. Podawane są także leki sterydowe, mające na celu przyspieszenie dojrzewania płuc u dziecka.

Każde krwawienie z dróg rodnych w czasie ciąży należy traktować jako potencjalnie niebezpieczne. Należy niezwłocznie udać się do lekarza w celu zbadania przyczyny.