Ciśnienie krwi w ciąży – jakie powinno być?

Ciśnienie krwi w ciąży. Jak się zmienia?

Fizjologicznie, w trakcie trwania prawidłowej ciąży, ciśnienie tętnicze obniża się o ok. 10 mmHg – początkowo obniżeniu ulega ciśnienie skurczowe, a następnie ciśnienie rozkurczowe, które w trakcie trwania trzeciego trymestru stopniowo rośnie. Zmiany te mają na celu ułatwienie przepływu krwi przez łożysko, które w trakcie ciąży pełni niezwykle ważną rolę – zapewnia wszystko, co potrzebne dziecku do prawidłowego rozwoju, m.in. tlen i substancje odżywcze.

Jakie jest prawidłowe ciśnienie krwi w ciąży?

Prawidłowe ciśnienie tętnicze w ciąży powinno wynosić poniżej 140/90 mmHg – nie odbiega więc od norm ustalonych dla całej dorosłej populacji. Nadciśnienie tętnicze rozpoznajemy więc wtedy, gdy w pomiarach stwierdzamy ciśnienie skurczowe ≥ 140 mmHg i/lub rozkurczowe ≥ 90 mmHg.

Zobacz też: Podwyższone ciśnienie u dzieci – przyczyny, objawy, leczenie

Nadciśnienie w ciąży – przyczyny

Powikłania związane z nadciśnieniem podczas ciąży dotyczą około 6-8% kobiet w Polsce.

Wśród przyczyn nadciśnienia tętniczego w ciąży wymienia się:

• pierwszą ciążę i pierwszy poród;
• wiek poniżej 18. roku życia i powyżej 35. roku życia;
• schorzenia naczyń krwionośnych;
• obciążony wywiad rodzinny: przebyta rzucawka lub stan przedrzucawkowy w najbliższej rodzinie;
• choroby układowe: toczeń układowy, schorzenia nerek, cukrzyca;
• ciąża wielopłodowa;
• wielowodzie – nadmierna ilość płynu owodniowego;
• stres.

Nadciśnienie w ciąży – rodzaje

Według National High Blood Pressure Education Program Working Group on High Blood Pressure in Pregnancy u kobiet ciężarnych możemy wyróżnić następujące postacie nadciśnienia tętniczego:

• przewlekłe nadciśnienie tętnicze – o nadciśnieniu przedciążowym, uprzednio występującym (nazywanym również nadciśnieniem przewlekłym) mówimy wtedy, gdy nadciśnienie wystąpiło przed ciążą lub przed 20. tygodniem ciąży i utrzymuje się dłużej niż 6 tygodni po porodzie;
• stan przedrzucawkowy/rzucawka – wzrost ciśnienia tętniczego i obecność białkomoczu po zakończeniu 20. tygodnia ciąży. Rzucawka to pojawienie się epizodu drgawek toniczno-klonicznych w przebiegu stanu przedrzucawkowego;
• przewlekłe nadciśnienie tętnicze z „nałożonym” stanem przedrzucawkowym – czyli współistnienie stanu przedrzucawkowego z przewlekłym nadciśnieniem;
• nadciśnienie tętnicze ciążowe – podwyższone ciśnienie tętnicze po 20. tygodniu ciąży bez towarzyszącego białkomoczu. Możemy wyróżnić: nadciśnienie przemijające – jeśli w czasie porodu nie wystąpił stan przedrzucawkowy i ciśnienie tętnicze uległo normalizacji w ciągu 12 tygodni po porodzie oraz nadciśnienie przewlekłe – jeśli podwyższone wartości ciśnienia tętniczego utrzymują się dłużej niż 12 tygodni od zakończenia ciąży.

U kobiet w ciąży może wystąpić również tzw. nadciśnienie białego fartucha i nadciśnienie tętnicze ukryte. Nadciśnienie białego fartucha występuje wyłącznie w gabinecie lekarskim, na skutek emocji. Z kolei zaś nadciśnienie tętnicze ukryte podczas wizyty u lekarza jest prawidłowe, a podwyższone wartości występują tylko w trakcie pomiarów domowych.

Sprawdź też: Jak mierzyć ciśnienie?

Dlaczego badanie ciśnienia w ciąży jest tak ważne?

Regularne pomiary ciśnienia tętniczego na każdej wizycie u lekarza ginekologa w trakcie ciąży są niezwykle ważne – nadciśnienie tętnicze w ciąży często nie daje żadnych objawów, a wiąże się z wieloma zagrożeniami, wśród których wymienia się m.in.:

• zmniejszony przepływ krwi przez łożysko – kiedy łożysko nie otrzymuje wystarczającej ilości krwi, dziecko otrzymuje mniej tlenu i składników odżywczych. Wśród możliwych następstw wyróżnia się m.in. niedotlenienie wewnątrzmaciczne, wewnątrzmaciczne ograniczenie wzrastania płodu, wcześniejszy poród;
• niewydolność narządową – nieleczone lub źle kontrolowane nadciśnienie może spowodować uszkodzenie mózgu, serca, płuc, nerek, wątroby i innych głównych narządów dziecka;
• niewydolność łożyska, przedwczesne oddzielenie się łożyska;
• incydenty mózgowo-naczyniowe;
• zespół DIC (zespół rozsianego wykrzepiania wewnątrznaczyniowego);
• zespół HELLP (Hemolysis – niedokrwistość hemolityczna, Elevated Liver enzymes – zwiększona aktywność enzymów wątrobowych, Low Platelet count – małopłytkowość);
• stan przedrzucawkowy, rzucawkę.

Masz za wysokie ciśnienie w ciąży? Uważaj na stan przedrzucawkowy!

Kiedy wraz z nadciśnieniem tętniczym wywołanym ciążą rozwija się białkomocz (powyżej 0,3 g na dobę), mówimy wtedy o stanie przedrzucawkowym (tzw. preeklampsji). Chociaż dokładny mechanizm patofizjologiczny nie jest do końca poznany, stan przedrzucawkowy jest przede wszystkim zaburzeniem funkcji łożyska, prowadzącym do dysfunkcji śródbłonka z towarzyszącym skurczem naczyń. Jest to poważne zaburzenie, które nieleczone może wywołać śmiertelne komplikacje zarówno dla matki, jak i dziecka.

Stan przedrzucawkowy może wystąpić w dowolnym momencie ciąży i do 6 tygodni po porodzie. Może rozwijać się stopniowo przez wiele tygodni lub pojawić się nagle w ciągu kilku godzin, a jedyną skuteczną metodą leczenia tego stanu jest zakończenie ciąży. Wśród objawów alarmujących, które powinny być pilnie skonsultowane z lekarzem, wymienia się m.in.:

• silne bóle głowy;
• zaburzenia widzenia, w tym przejściową utratę wzroku, niewyraźne widzenie lub wrażliwość na światło;
• ból w górnej części brzucha, zwykle pod żebrami po prawej stronie;
• nudności, wymioty;
• ogólne złe samopoczucie;
• zmniejszoną ilość wydalanego moczu;
• osłabione lub niewyczuwalne ruchy dziecka;
• szybko narastające obrzęki twarzy i dłoni.

To też może Cię zainteresować: Niskie ciśnienie i wysoki puls – co mogą oznaczać?

Kryza nadciśnieniowa w ciąży – co to jest?

Kryza nadciśnieniowa inaczej nazywana przełomem nadciśnieniowym. Jest stanem bezpośredniego zagrożenia życia zarówno matki jak i płodu. Charakteryzuje się ona gwałtownym wzrostem ciśnienia tętniczego. Doprowadza to do upośledzenia bądź uszkodzenia wielu narządów m. in. nerek, serca czy ośrodkowego układu nerwowego. W przełomie nadciśnieniowym występują objawy zwiastujące, których wczesne zauważenie i niezwłoczne wdrożenie leczenia pozwala zmniejszyć ryzyko powikłań wielonarządowych. Są nimi m. in.:

• niepokój,
• nasilone bóle głowy,
• nudności,
• wymioty,
• bóle w nadbrzuszu,
• zaburzenia widzenia.

Warto zauważyć, iż kobiety chore na przewlekłe nadciśnienie tętnicze są bardziej zaadaptowane do podniesionych wartości ciśnienia i mogą tolerować jego większe wartości niż kobiety zdrowe.

Przełom nadciśnieniowy wymaga szybkiego i skutecznego postępowania hipotensyjnego. Obniżanie ciśnienia powinno jednak trwać kilkadziesiąt minut przez wzgląd na ochronę przepływu krwi maciczno-łożyskowego oraz mózgu, serca i nerek ciężarnej.

Leczenie nadciśnienia tętniczego w ciąży

W organizmie kobiety w ciąży zachodzi wiele zmian, w tym w układzie sercowo-naczyniowym. Dochodzi między innymi do zwiększenia objętości krwi krążącej, obniżenia oporu naczyniowego oraz zwiększonego rzutu minutowego serca.

Zmiany te mają na celu przystosowanie organizmu matki do prowadzenia jak najlepszej wymiany gazowej z płodem. Idealne leczenie nadciśnienia tętniczego w ciąży powinno zatem obniżać ciśnienie, nie zmniejszać rzutu minutowego serca, działać relaksacyjnie na mięśniówkę naczyń maciczno-łożyskowych oraz nie powodować skutków ubocznych dla płodu i ciężarnej. Podstawowe leki spełniające te warunki to:

• metyldopa,
• nifedypina,
• labetalol.

W niektórych przypadkach nadciśnienia w ciąży możliwe jest włączenie leczenia innymi lekami obniżającymi ciśnienie. Możliwe jest stosowanie beta-adrenolityków, których podawanie w czasie ciąży jest jednak obarczone ryzykiem zahamowania wzrostu płodu, jeśli są podawane w jej wczesnym okresie.

Wszystkie leki wpływające na układ renina-angiotensyna-aldosteron (inhibitory konwertazy angiotensyny, sartany, inhibitory reniny) u kobiet w ciąży są bezwzględnie przeciwwskazane ze względu na ich działanie teratogenne.

W stanach nagłych (stan przedrzucawkowy) lekiem z wyboru jest podawany dożylnie labetalol, alternatywą są dożylne wlewy nitroprusydku sodu bądź nitrogliceryny.

Kontrowersyjne jest stosowanie jako profilaktyki stanu przedrzucawkowego kwasu acetylosalicylowego. Istnieją bowiem dwa wykluczające się badania na temat korzyści jego stosowania w ciąży.

Poza leczeniem farmakologicznym konieczne jest oczywiście ograniczenie spożycia soli oraz przestrzeganie zasad zdrowej, zbilansowanej diety.