Poronienie – objawy, rodzaje, postępowanie

Poronienie – co to jest? Definicja poronienia

Pod słowem poronienie rozumie się wydalenie jaja płodowego z jamy macicy, które następuje przed 22 tygodniem ciąży. Poronienie uważane jest za najczęstsze powikłanie ciąży - nawet 25% procent kobiet, które zaszły w ciąże traci przynajmniej jedną ciążę. Poronienie rozpoznaje się na podstawie ultrasonografii.

Najwięcej (a dokładniej około 50%) poronień występuje w okresie preimplantacyjnym, a więc jeszcze przed zagnieżdżeniem się zarodka. Im wyższy jest wiek ciążowy, tym mniejsze jest ryzyko poronienia. W momencie, gdy czynność serca płodu jest już wykrywana podczas badania USG -ryzyko poronienia wynosi tylko około 3%.

Przeczytaj: Krwawienie podczas stosunku – co może oznaczać?

Poronienie: rodzaje

Objawy poronienia i zmiany zachodzące w obrębie macicy pozwalają na podział tego zjawiska na kilka rodzajów.

Wyróżniamy:

● poronienie zagrażające – jego typową cechą jest obecność bezbolesnego krwawienia. Jeśli skurcze macicy również występują, to mają one zazwyczaj niewielkie natężenie. Ten typ poronienia wiąże się również z charakterystycznymi cechami, jakie lekarz stwierdza w badania ginekologicznym pacjentki. Podczas tego badania można spodziewać się: uformowanej części pochwowej szyjki macicy, miernego krwawienia z macicy, powiększonej, a czasami również napiętej macicy.

To też może Cię zainteresować: Upławy z krwią – co oznacza krew w śluzie z pochwy?

● poronienie w toku - w tym przypadku występują bóle oraz krwawienie z macicy. W badaniu ginekologicznym lekarz stwierdza skracanie się szyjki macicy oraz drożność wewnętrznego jej ujścia. W ujściu tym mogą być już widoczne elementy jaja płodowego.

● poronienie zatrzymane - poronieniem zatrzymanym nazywamy sytuację, gdy w czasie 8 tygodni od obumarcia płodu nie dochodzi do jego wydalenia z jamy macicy. Symptomem tego rodzaju poronienia jest brak powiększania się macicy przez kilka tygodni, co wynika z braku przyrostu masy ciała obumarłego płodu. Podczas wykonywania badania USG, nie stwierdzamy w tym przypadku obecności czynności serca płodu.

W tym miejscu warto jeszcze wspomnieć, że przynajmniej trzy następujące po sobie poronienia nazywane są poronieniami nawykowymi. Pojawia się także termin poronienie samoistne – oznacza to, że ciąża kończy się samoistnie bez interwencji z zewnątrz, bez ingerencji medycznej, urazu, przyjmowania leków czy aborcji farmakologicznej. Poronienie samoistne to termin, który często występuje przy definicji mówiącej o tym, że poronieniem jest samoistne zakończenie ciąży.

Czytaj więcej na temat: Poronienia nawykowe

Objawy poronienia – krwawienie z pochwy

Niewielkie plamienie czy brudzenie - szczególnie w pierwszym trymestrze ciąży nie jest dużym powodem do niepokoju. Jednak, jeśli krwi jest więcej – jest widoczna na bieliźnie lub wkładce, jeśli widoczne są w niech kawałki tkanek lub skrzepy – należy niezwłocznie udać się na izbę przyjęć, gdyż takie krwawienie niesie ze sobą wysokie ryzyko utraty ciąży. Krew, różowa wydzielina z dróg rodnych, a także obfite śluzowate upławy, różowa wydzielina

Objawy poronienia – skurcze macicy

Jeśli nietypowej wydzielinie czy krwawieniu towarzyszą skurcze macicy, szczególnie jeśli są bolesne i regularne możemy mówić o objawach poronienia. Nie są nim jednak twardnienie brzucha czy swędzenie brzucha a także mrowienie. to są zwykle objawy skurczy przepowiadających, które są ćwiczeniami przedporodowymi macicy.

Objawy poronienia – ból brzucha

Ból w podbrzuszu w ciąży jest zawsze powodem do niepokoju. Jeśli boli macica, czyli narząd, który znajduje się początkowo poniżej pępka, a następnie powiększa się dosięgając żeber - istnieje zagrożenie dla ciąży. Objawem poronienia nie jest ciągnięcie w pachwinach, mrowienie, odczucie ucisku czy napierania na krocze – te objawy są typowe dla końcówki ciąży i nie trzeba się nimi niepokoić.

Nietypowe objawy poronienia

Wiele kobiet, które straciły ciążę – szczególnie w jej wczesnej fazie (6-10 tydzień) mówi o nagłym ustaniu objawów ciąży. Ciężarne, które odczuwały mdłości i zmęczenie z dnia na dzień czują się wyśmienicie, a na wizycie w gabinecie dowiaduję się, że doszło do obumarcia jaja płodowego. Te nieprzyjemne objawy ciąży wyciszają się stopniowo od 8 tygodnia ciąży, po 10 są już dość słabe, a zwykle całkowicie znikają po 12. tygodniu ciąży. Jeśli kobieta na wczesnym etapie ciąży odczuwa niepokój – zawsze może wykonać badanie ultrasonograficzne.

Kiedy najczęściej dochodzi do poronienia?

Najbardziej zagrożone poronieniem są ciąże do 12. tygodnia. W tym czasie ma miejsce aż 80 proc. poronień. Warto jednak wiedzieć, że ważnymi punktami zwrotnymi są ukończenie 8 i 10 tygodnia ciąży. To na tych etapach ryzyko systematycznie spada.

Poronienie – przyczyny

W celu znalezienia przyczyny poronienia konieczne bywa czasami wykonanie skomplikowanych badań genetycznych, immunologicznych, a czasami również hormonalnych. Pojedyncze poronienie może wystąpić u każdej kobiety. Jednak w przypadku, gdy powtarza się, należy poszukiwać przyczyn i przeprowadzić badania poronionego płodu. Rozpoczyna się zwykle od testowania w kierunku najczęstszych – genetycznych uwarunkowań.

Zobacz też: Ilu z bliźniaków syjamskich przeżywa?

Poronienie a czynniki genetyczne

Ważną grupą przyczyn poronień są mutacje genetyczne, zarówno te, które polegają na zmianie liczby chromosomów, jak i te, które wynikają z ich nieprawidłowej struktury. Czasami nieprawidłowości genetyczne występują u któregoś z rodziców i są przez niego przekazywane zarodkowi. Często jest tak, że nieprawidłowości występujące u rodziców są przyczyną nawracających poronień. Nieprawidłowości genetyczne są uznane za najczęstszą przyczynę występowania poronień.

Poronienie a niewydolność ciałka żółtego

Ciałko żółte to struktura, powstająca z pęcherzyka jajnikowego, która odpowiada m.in za wytwarzanie progesteronu, czyli hormonu odpowiedzialnego za prawidłowe przygotowanie błony śluzowej macicy do przyjęcia zarodka (implantacji). Progesteron odpowiada również za prawidłowy rozwój wczesnej ciąży. Niedobór progesteronu, wynikający z niewydolności ciałka żółtego może wręcz uniemożliwić zagnieżdżenie się zarodka w błonie śluzowej macicy. Sam progesteron jest odpowiedzialny także za poprawne przygotowanie błony śluzowej do procesu implantacji.

Nieprawidłowości anatomiczne a poronienie

Kolejnym czynnikiem, mającym wpływ na występowanie poronień są wady anatomiczne. Uważa się, że częstość występowania wrodzonych wad macicy to nawet 1-2%. Czynniki anatomiczne, które mogą predysponować do poronienia, to przede wszystkim:

● wady takie, jak macica dwurożna, czy macica przegrodzona – wady te mogą utrudniać implantację zarodka;

● zrosty w obrębie jamy macicy (takie zrosty mogą powstawać m.in. na skutek łyżeczkowania macicy);

● mięśniaki macicy;

● endometrioza miednicy mniejszej – endometrioza to obecność błony śluzowej macicy poza miejscem jej naturalnego występowania, czyli poza jamą macicy.

Poronienie a choroby autoimmunologiczne

Istotną rolę w patogenezie poronień odgrywają również czynniki immunologiczne. Warto opisać w tym miejscu schorzenie, nazywane zespołem antyfosfolipidowym. Ta choroba autoimmunologiczna charakteryzuje się obecnością w organizmie przeciwciał antyfosfolipidowych, poronieniami nawracającymi, a także obniżoną liczbą płytek krwi i tendencją do powstawania zakrzepów.

Obecność przeciwciał antyfosfolipidowych zwiększa nie tylko ryzyko poronienia, ale także ryzyko innych powikłań położniczych, do których należy:

● nadciśnienie indukowane ciążą;

● przedwczesne oddzielenie się łożyska;

● wewnątrzmaciczne ograniczenie wzrastania płodu.

U kobiet, u których mamy do czynienia z obecnością przeciwciał antyfosfolipidowych oraz nawracającymi poronieniami stosuje się farmakoterapię. Typowo podaje się kwas acetylosalicylowy (lek przeciwpłytkowy) i heparynę. Leczenie to zapobiega powstawaniu powikłań zakrzepowych i istotnie zwiększa szansę na utrzymanie ciąży.

Poronienie a wiek ciężarnej

Należy mieć świadomość, że wraz z wiekiem kobiety ciężarnej, wzrasta ryzyko poronienia. Częstość poronień u kobiet powyżej 40 roku życia wynosi nawet 50%. Uznaje się, że im starsza ciężarna, tym większe jest ryzyko nieprawidłowości genetycznych u płodów, co jak powiedziano już powyżej - zwiększa ryzyko poronienia. Co więcej, dane literaturowe donoszą, że u starszych kobiet jakość oocytów (czyli komórek jajowych) jest gorsza.

Infekcje a poronienie

Niektóre infekcje zwiększają ryzyko wystąpienia poronienia. Do czynników infekcyjnych, które podnoszą to ryzyko należy przede wszystkim:

● wirus różyczki, cytomegalii, a także wirus opryszczki;

● wirus odry - jeśli infekcji spowodowanej przez tego wirusa sprzyja wysoka gorączka, to jest to istotny czynnik ryzyka poronienia;

● toksoplazma gondii - jest to pierwotniak, odpowiadający za rozwój toksoplazmozy. Wrodzona toksoplazmoza wiąże się z wystąpieniem poważnych wad, do których należy m.in małogłowie, zapalenie siatkówki i naczyniówki oka. Zakażenie płodu tym pierwotniakiem zwiększa również ryzyko poronienia;

● bakteriemie - czyli obecność bakterii we krwi ciężarnej - toksyny produkowane przez bakterie mogą przenikać przez łożysko i prowadzić do obumarcia płodu i poronienia.

Warto mieć świadomość, że niezależnie od czynnika patogennego (a więc wirusa, czy bakterii) - sama gorączka predysponuje do rozpoczęcia czynności skurczowej macicy, co sprzyja poronieniu.

Poronienie – czynniki ryzyka w przebiegu ciąży

Warto wymienić czynniki rokownicze związane z przebiegiem ciąży, które mają istotny wpływ na ryzyko poronienia. Należy do nich przede wszystkim:

● umiejscowienie pęcherzyka ciążowego - pęcherzyki, znajdujące się nad ujściem wewnętrznym szyjki macicy częściej ulegają poronieniu, niż te, które zlokalizowane są w dnie macicy. Umiejscowienie pęcherzyka ciążowego można ocenić za pomocą badania USG;

● czynność serca płodu - obniżona czynność serca płodu, czyli w medycznym języku - bradykardia jest niekorzystnym rokowniczo objawem;

● krwawienia z jamy macicy - niekorzystnym rokowniczo czynnikiem są krwawienia, trwające 4 dni lub dłużej;

● poziom gonadotropiny kosmówkowej (beta-hCG) - brak wzrostu lub spadek poziomu tego hormonu jest niekorzystnym rokowniczo czynnikiem, który może świadczyć o obecności martwego płodu. W prawidłowych warunkach stężenie gonadotropiny kosmówkowej wzrasta co 48 godzin o około 66%. Hormon ten produkowany jest przez zarodek, a największe jego wydzielanie przypada ma 10 tydzień ciąży. Wolniejszy wzrost może świadczyć o nieprawidłowościach płodu.

Poronienie – postępowanie

Sposób postępowania zależy od stanu klinicznego pacjentki oraz od rodzaju poronienia, z którym mamy do czynienia. W przypadku poronienia zagrażającego zaleca się ograniczenie aktywności, oszczędzający tryb życia i zapewnienie pacjentce również spokoju psychicznego. Z kolei, gdy rozpoznane zostanie poronienie zatrzymane, a więc, gdy doszło już do obumarcia płodu zaleca się leczenie farmakologiczne. Polega ono na podaniu pacjentce prostaglandyn, czyli substancji pobudzających skurcze macicy, co ma umożliwić wydalenie obumarłego płodu.

Poronienie a łyżeczkowanie macicy

Jeżeli zastosowanie prostaglandyn nie jest wystarczające – czyli, gdy w macicy zostają jeszcze pozostałości jaja płodowego, to konieczny jest łyżeczkowanie jamy macicy. Wskazaniem do łyżeczkowania jest zaleganie w macicy materiału o grubości 15 mm, ale też obfite krwawienie z macicy.

Materiał, który uległ poronieniu powinno się przekazywać do badania histopatologicznego (pod mikroskopem), co w niektórych sytuacjach pozwala na rozpoznanie przyczyny poronienia. Warto w tym miejscu przypomnieć, jak ważne jest wsparcie psychologiczne kobiety, która przeżyła poronienie.

Przeczytaj też: Kiedy po poronieniu starać się o dziecko?

Opieka psychologiczna po poronieniu

Nie należy zapominać o tym, że poronienie dla znacznej grupy kobiet i ich partnerów jest niezwykle przykrym doświadczeniem. Aspekt psychiczny zawsze powinien być uwzględniony w dalszym postępowaniu. Pacjentki powinny mieć zapewnione wsparcie psychologiczne, a w uzasadnionych przypadkach również psychofarmakologiczne. Może to w znaczący sposób zniwelować psychiczne następstwa utraty ciąży, które mogą prowadzić do depresji, a nawet samobójstwa.

Czytaj również: Ciąża po poronieniu – kiedy można próbować, jakie badania zrobić?

Kolejna ciąża po poronieniu

Jeśli nastąpiło poronienie samoistne w przypadku pierwszej ciąży, lekarze zwykle nie zlecają żadnych specjalistycznych badań. Statystyki mówią, że nawet 15% ciąż kończy poronienie samoistne. Starania o kolejną ciążę można rozpocząć już wówczas, gdy nastąpi kolejna owulacja. Zwykle następują to 2-6 tygodniu po poronieniu. Jeśli w przebiegu poronienia konieczne było łyżeczkowanie jamy macicy - lekarz udzieli wskazówki, kiedy można powrócić do starań o dziecko i w ogóle do stosunków seksualnych. Szanse za zdrową ciążę po jednym poronieniu ocenia się na 80-87%. Po dwóch na 72-825.