Cytomegalia w ciąży

Co to jest cytomegalia?

Cytomegalia bywa też inaczej określana skrótem CMV. Jest ona wirusem, który należy do rodziny herpes. Jest to jeden z najczęstszych wirusów, którym są zakażane dzieci w czasie ciąży. Około 1 proc. z nich rodzi się z wrodzoną infekcją CMV. Większość dzieci z wrodzoną cytomegalią nie ma problemów z kondycją. Ale niektóre tuż po porodzie mogą być bardzo chore oraz zakażenie może nieść ze sobą długofalowe powikłania.

Inne mogą wyglądać na zdrowe, ale z czasem może się u nich rozwinąć niedosłuch i inne komplikacje w kilka miesięcy po zakażeniu, a nawet w kilka lat później. Statystyki mówią, że 1 na 750 urodzonych dzieci będzie miało wrodzoną infekcję wirusem cytomegalii.

Cytomegalia a ciąża

Wszystko zależy od tego, w którym momencie ciąży kobieta została zakażona wirusem. Przynajmniej 50 proc. kobiet ma już przeciwciała CMV zanim zajdą w ciążę, co oznacza, że zostały zakażone już przed ciążą. Większość ludzi, którzy mają wirusa cytomegalii, przechodzi tą chorobę bezobjawowo. Mogą sobie nie zdawać sprawy z tego, że kiedykolwiek zostali zakażeni. Jak większość zakażeń wywołanych przez wirus Herpes, wirus CMV pozostaje uśpiony w organizmie człowieka w początkowej fazie. Później wirus może zostać reaktywowany, szczególnie jeżeli system odpornościowy jest osłabiony, co w rezultacie objawia się powracającą infekcją CMV. Na szczęście ryzyko przekazania wirusa do dziecka w czasie ciąży jest niezwykle niskie i wynosi ono niecały 1 proc. Również komplikacje, powikłania są niezwykle rzadkie. Jeżeli zatem zostało się zakażonym po raz pierwszy CMV pół roku przed zapłodnieniem, to ryzyko powikłań, zakażenia dla dziecka jest bardzo małe.

Jednakże jeżeli zostanie się zakażonym po raz pierwszy w czasie ciąży, to szansa na przekazanie wirusa dziecku jest dużo wyższa. Od 1 do 4 proc. wcześniej nie zakażonych kobiet, zostaje zakażona w czasie ciąży.

Pośród tych kobiet, od 30–50 proc. jest w grupie ryzyka, że ich dziecko zostanie zakażone wewnątrzmacicznie. A ryzyko tego, że dziecko będzie miało poważne problemy zdrowotne jest również dużo wyższe.

Cytomegalia u noworodka

Około 80–90 proc. noworodków urodzonych z wrodzoną cytomegalią ma tak zwane ciche infekcje, oznacza to, że nie mają żadnych objawów przy porodzie. Większość tych dzieci miewa się dobrze i nie ma żadnych powikłań związanych z zakażeniem cytomegalią. Niektóre z dzieci – około 5–15 proc. rozwija powikłania w późniejszym okresie życia i jest to najczęściej utrata słuchu. Pozostałe 10–15 proc. noworodków zakażonych w łonie matki ma poważne powikłania, które są już widoczne w czasie porodu. Zaliczyć do nich można:

• wysypkę, która jest spowodowana wybroczynami pod skórą,
• powiększoną wątrobę i śledzionę,
• żółtaczkę,
• małą głowę,
• zaburzenia w centralnym układzie nerwowym,
• niektóre z tych dzieci umierają przy porodzie.

Ponad 90 proc. dzieci, które przeżywają, boryka się do końca życia z długofalowymi powikłaniami, którymi mogą być:

• utrata słuchu,
• zapalenie siatkówki i naczyniówki,
• małoocze,
• małopłytkowość,
• zaburzenia widzenia,
• upośledzenie umysłowe,
• inne schorzenia neurologiczne.

Cytomegalia – jak można się zarazić?

Wirusem cytomegalii można się zarazić poprzez bezpośredni kontakt z zakażonymi płynami, wydzielinami ustrojowymi człowieka. Zaliczyć do nich można:

• ślinę,
• mocz,
• krew,
• spermę,
• śluz szyjkowy,
• kał,
• łzy,
• mleko matki.

Zarazić się można:

• jeżeli używa się tych samych sztućców, co osoba zakażona,
• poprzez pocałunek,
• uprawianie seksu z zakażonym partnerem,
• jeżeli dotyka się zainfekowanych wydzielin zakażonej osoby i przenosi się je do ust czy nosa.

W czasie ciąży przekazanie wirusa z mamy do dziecka odbywa się poprzez łożysko. Natomiast dziecko może zostać zakażone też przy porodzie, szczególnie jeżeli ma ono kontakt z krwią matki, czy z jej wydzielinami, a w późniejszym czasie może zostać zakażone poprzez picie mleka z piersi. U większości dzieci, które miały kontakt z wirusem w czasie porodu albo w czasie karmienia piersią, wirus nie rozwinął się, więc matki z wirusem cytomegalii mogą rodzić naturalnie ale i też mogą karmić piersią.

Cytomegalia – jakie badania wykonać?

Istnieje badanie krwi, które pozwala ocenić czy ciężarna przeszła infekcje czy też nie. Bez odpowiednich badań laboratoryjnych nie można rozpoznać u siebie zakażenia wirusem cytomegalii. Większość ludzi nie wie kiedy zostało zakażonych w przeszłości. Jeżeli ich system odpornościowy zadziałał, infekcję cytomegalii mogli przejść bezobjawowo. Ostra infekcja może natomiast przypominać w obrazie klinicznym mononukleozę zakaźną, która objawia się gorączką, powiększonymi węzłami chłonnymi, kaszlem, zapaleniem gardła, biegunką, nudnościami, bólami mięśni, nadmiernym zmęczeniem.

Jeżeli wyniki badań pokażą, że kobieta niedawno przeszła infekcję, zapewne zalecone zostanie wykonanie badania ultrasonograficznego, które biedzie miało na celu znalezienie ewentualnych nieprawidłowości w rozwijającym się dziecku czy też w łożysku. Można również przeprowadzić amniocentezę, aby upewnić się, czy dziecko ma cytomegalię. To badanie natomiast nie powie czy dziecko w późniejszym czasie rozwinie poważne powikłania.

Cytomegalia – jak zapobiegać?

Nie ma jednej 100 proc. metody aby zapobiec zakażeniu.

Jedyne co można zrobić, to zminimalizować ryzyko zakażenia cytomegalią poprzez:

• częste mycie rąk – szczególnie po kontakcie z zużytą pieluszką dziecka; należy zawsze myć ręce przez 15–20 sekund wodą z mydłem;
• nie powinno całować się dzieci poniżej 6 roku życia w usta czy w policzek; jeżeli chcemy okazać uczucie dziecku, to można dać mu buziaka w czoło albo po prostu je przytulić;
• nie powinno się dzielić jedzeniem,przyborami toaletowymi czy też pić z tej samej szklanki z małymi dziećmi;
• jeżeli nie jest się w stałym związku, należy zadbać o bezpieczny seks, należy używać prezerwatyw a także unikać seksu oralnego;
• jeżeli pracuje się w żłobku, to również trzeba uważać – szczególnej ostrożności wymagają czynności higieniczne wykonywane przy małych dzieciach; jeżeli jest to możliwe, to należy zakładać jednorazowe rękawiczki do zmiany pieluszek; po każdej takiej czynności należy dokładnie myć ręce wodą z mydłem.

Cytomegalia w ciąży – co grozi dziecku?

Jeżeli lekarz prowadzący ciążę podejrzewa, że dziecko w łonie matki jest zakażone wirusem cytomegalii, to w badaniu USG może zaobserwować:

• zahamowanie lub ograniczenie wzrostu wewnątrzmacicznego,
• małogłowie,
• poszerzone komory mózgu,
• zwapnienia okołokomorowe,
• zwapnienia wewnątrzwątrobowe,
• małowodzie albo wielowodzie,
• powiększoną wątrobę i śledzionę,
• zmieniony obraz pęcherza moczowego.

Nie ma na rynku szczepionki przeciwko cytomegalii, którą można by było podać w czasie ciąży. Jedynym lekiem, który jest podawany w przypadku zakażenia wirusem jest gancyklovir. Lek ten natomiast nie jest zalecany kobietom ciężarnym, ponieważ jego stosowanie mogłoby być poważniejsze w skutkach niż ewentualna późniejsza infekcja związania z CMV.

Czytaj również: Otoskleroza – przyczyny, objawy, badania, leczenie, operacja