Choroby zagrażające ciąży – powikłania i metody leczenia

Bakteryjne zakażenie pochwy a ciąża

Bakteryjne zakażenie pochwy – stan chorobowy, który definiujemy jako znaczne zmniejszenie lub eliminacja prawidłowej flory bakteryjnej pochwy (szczepy pałeczek kwasu mlekowego Lactobacillus spp.) z jednoczesnym rozwojem mieszanej flory bakteryjnej (tlenowa, beztlenowa).

Powikłania bakteryjnego zakażenia pochwy

Do powikłań bakteryjnych zakażeń pochwy w ciąży należy zaliczyć:

• samoistne poronienia,
• poród przedwczesny,
• przedwczesne pęknięcie błon płodowych,
• zakażenia błon płodowych,
• połogowe zakażenia endometrium.

Leczenie bakteryjnego zakażenia pochwy

Leczenie bakteryjnego zapalenia pochwy różni się w zależności od etapu ciąży:

• w I trymestrze stosuje się 2% klindamycynę w żelu dopochwowym,
• w II i III trymestrze stosuje się głównie metronidazol.

Chlamydioza a ciąża

Chlamydioza – zakażenie bakteryjne wywołane przez Chlamydia trachomatis lub Chlamydia Pneumoniae.

Odległymi następstwami infekcji są:

• przewlekłe bóle podbrzusza,
• bezpłodność wtórna,
• wzrost częstości występowania ciąż ekotopowych.

Chlamydioza w ciąży - powikłania

Ponadto, w wyniku zakażenia chlamydiozą w ciąży może wystąpić:

• poronienie,
• obumarcie wewnątrzmaciczne płodu,
• zapalenie endometrium po porodzie.

U dzieci najczęściej infekcja przebiega pod postacią wtrętowego zapalenia spojówek o różnym stopniu nasilenia od bezobjawowego do ropnego. U nawet 15% noworodków bezpośrednio po porodzie rozwija się zapalenie płuc (przede wszystkim przebieg bezgorączkowy, w niektórych przypadkach śródmiąższowe zapalenie płuc ).

Leczenie chlamydiozy w ciąży

W przebiegu chlamydiozy w ciąży wykorzystuje się leczenie polegające na tosowaniu antybiotykoterapii (erytromycyna, azytromycyna czy amoksycylina).

Cytomegalia w ciąży

Cytomegalia to choroba zakaźna wywołana przez wirus cytomegalii (CMV). Drogą zakażenia jest wirus przenoszony przez:

• krew,
• ślinę,
• mocz,
• śluz szyjkowy.

Zakażenie dziecka następuje w wyniku transmisji przezłożyskowej lub w trakcie porodu poprzez kontakt z wydzieliną dróg rodnych. Dużym ryzykiem obarczone jest również karmienie piersią.

Cytomegalia w ciąży - powikłania

Powikłania przy cytomegalii - w przypadku wrodzonej infekcji obserwuje się:

• zapalenie siatkówki i naczyniówki,
• hepatomegalię, czyli powiększenie wątroby,
• żółtaczkę,
• głuchotę,
• opóźniony rozwój psychoruchowy.

Nabyte zakażenie najczęściej manifestuje się zapaleniem płuc, z szybkim pogarszaniem stanu dziecka.

Leczenie cytomegalii w ciąży

W kwestii leczenia cytomegalii, aktualnie brak jest rekomendacji dotyczących podawania leków przeciwwirusowych w rozpoznanych prenatalnie zakażeniach.

Kiła i listerioza a ciąża

Kiła w ciąży

Kiła to choroba zakaźna wywołana przez Treponema pallidum. Kiłą można się zarazić przez kontakty płciowe z zakażonym partnerem. Wrota inwazji stanowią niewielkie uszkodzenia błony śluzowej pochwy. Ryzyko zakażenia płodu (na drodze przezłożyskowej) jest największe we wczesnych okresach choroby.

Powikłania kiły

Powikłania kiły:

• poronienia samoistne,
• porody przedwczesne,
• wewnątrzmaciczne obumarcia płodu,
• zakażenia wrodzone.

Kiła wrodzona: u płodów na podstawie USG stwierdza się uogólniony obrzęk, hepatomegalię (powiększenie wątroby), wielowodzie, pogrubienie łożyska.

Listerioza w ciąży

Listerioza jest chorobą zakaźną wywołaną przez Listeria monocytogenes.

Droga zakażenia:

• droga pokarmowa (spożycie mleka, produktów mlecznych, warzyw czy mięsa),
• kontakty płciowe.

Listerioza wrodzona rozwija się po transmisji drobnoustrojów do płodu drogą wstępującą oraz w czasie porodu, w trakcie przechodzenia przez kanał rodny.

Powikłania listeriozy

Powikłaniem wczesnej postaci listeriozy może być poród przedwczesny płodu z objawami posocznicy, zapalenie płuc czy mikroropnie z zajęciem ośrodkowego układu nerwowego.

Po upływie 7 dni od porodu można rozpoznać postać późną. Najczęstszym następstwem jest zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i wodogłowie.

Leczenie listeriozy

Leczenie listeriozy polega na skojarzonej antybiotykoterapii (zwykle ampicylina plus gentamycyna).

Zakażenie paciorkowcami grupy B a ciąża

Drogą zakażenia paciorkowcami grupy B (GBS) są kontakty seksualne. Rekomenduje się, aby badania w kierunku stwierdzenia kolonizacji GBS były przeprowadzone w okresie między 35-37 tygodniem ciąży.

Czynniki ryzyka zakażenia paciorkowcami grupy B (GBS)

Do czynników ryzyka zakażenia zalicza się:

• wcześniactwo,
• niską masę urodzeniową noworodka,
• przedwczesne pęknięcie pęcherza płodowego,
• infekcję dróg moczowych u matki.

Powikłania zakażenia paciorkowcami grupy B (GBS)

Konsekwencją zakażenia może być wewnątrzmaciczne obumarcie płodu. Ponadto, stwierdza się:

• zaburzenia czynności serca podczas porodu,
• u noworodków niskie pH krwi pępowinowej i kwasicę metaboliczną.

Zakażenie paciorkowcami grupy B (GBS) - leczenie

Leczenie u kobiet z dodatnimi posiewami w kierunku zakażenia GBS polega na podawaniu penicyliny w okresie okołoporodowym (co 4 godziny do chwili porodu). Zamiennie można stosować ampicylinę i kontynuować wówczas przez 10-14 dni po porodzie.

Ospa wietrzna i półpasiec a ciąża

Zakażenie pierwotne przebiega jako ospa wietrzna. Wirus przedostaje się do zwojów nerwowych, gdzie przebywa w stanie latencji. Reaktywacja takiego zakażenia ujawnia się pod postacią półpaśca . Chorobą można się zarazić przez kontakt bezpośredni, źródłem jest chory człowiek lub nosiciel.

Powikłania ospy wietrznej w ciąży

Do powikłań tej choroby można zaliczyć:

• poronienia,
• poród przedwczesny,
• ospę wrodzoną,
• zmiany bliznowate na skórze,
• niedorozwój kończyn dolnych,
• hipoplazja palców,
• wady ośrodkowego układu nerwowego,
• opóźniony rozwój psychomotoryczny.

Ponadto, może wystąpić:

• wielowodzie,
• małowodzie ,
• zahamowanie wewnątrzmacicznego wzrostu płodu,
• obrzęk uogólniony,
• odmiedniczkowe zapalenie nerek,
• wrodzone zapalenie płuc,
• wodogłowie u noworodków.

Zakażenie płodu w okresie okołoporodowym wiąże się w 20% z wystąpieniem objawowej ospy wietrznej u noworodka ze śmiertelnością rzędu 30%.

Leczenie ospy wietrznej w ciąży

Leczenie ospy wietrznej: należy określić status immunologiczny ciężarnej, która miała kontakt z chorym i podać immunoglobulinę maksymalnie 3-4 doby od ekspozycji. Powikłania pod postacią zapalenia płuc są wskazaniem do zastosowania acykloviru. Jeżeli objawy pojawiły się od 5 dni przed do 3 dni po porodzie, noworodek powinien otrzymać immunoglobulinę VZIG.

Różyczka a ciąża

Różyczka – wirusowa choroba zakaźna. To choroba przenoszona drogą kropelkową. W przypadku kontaktu seronegatywnej kobiety ciężarnej z chorym może doprowadzić do transmisji wirusa do płodu.

Powikłania różyczki w ciąży

Obraz kliniczny wewnątrzmacicznej infekcji jest bardzo zróżnicowany: bezobjawowe zakażenie, fetopatie (pozapalne uszkodzenia płodu) czy obumarcie wewnątrzmaciczne.

U żywo urodzonych noworodków występuje tzw. triada Gregga: nieprawidłowości ze strony narządu wzroku (zaćma, retinopatia plus głuchota plus wada serca (przetrwały przewód tętniczy, zwężenie tętnicy płucnej lub ubytki w przegrodzie komorowej).

Ponadto, może wystąpić:

• małogłowie,
• opóźnienie rozwoju psychomotorycznego,
• niedorozwój w zakresie uzębienia.

Leczenie różyczki w ciąży

W przypadku różyczki w ciąży nie istnieją skuteczne metody leczenia, wobec czego istotna jest profilaktyka, czyli szczepienia ochronne.

Czytaj również: Zaćma wrodzona – przyczyny, objawy, leczenie

Toksoplazmoza w ciąży

Toksoplazmoza – nabyta choroba odzwierzęca. Objawy kliniczne: u matek często przebieg bezobjawowy albo z powiększeniem węzłów chłonnych. Ryzyko transmisji matka-płód zależy od czasu trwania ciąży.

Powikłania toksoplazmozy w ciąży

Obraz kliniczny bardzo zróżnicowany od bezobjawowych inwazji do przypadków triady Sabina-Pinkentona (wodogłowie/małogłowie, zapalenie siatkówki i naczyniówki, zwapnienia śródmózgowe). Dodatkowo występuje znaczne opóźnienie rozwoju umysłowego i fizycznego dziecka. U płodu może ponadto wystąpić rozsiane krzepnięcie wewnątrznaczyniowe.

Leczenie i profilaktyka toksoplazmozy w ciąży

U ciężarnych w leczeniu toksoplazmozy stosuje się spiromycynę, która wykazuje szczególne powinowactwo do tkanek łożyska.

W ramach profilaktyki ciężarne powinny unikać kontaktu z kotami. Owoce i warzywa powinny być dokładnie wypłukane przed spożyciem.

Zakażenie mykoplazmami i Herpes simplex virusa w ciąży

Zakażenie mykoplazmami a ciąża

Zakażenie mykoplazmami – choroba wywołana przede wszystkim przez kolonizację Ureaplasma urealyticum. Drogą zakażenia są kontakty seksualne i podczas porodu, w wyniku kontaktu płodu z wydzieliną dróg rodnych.

Powikłania zakażenia mykoplazmami w ciąży:

• wewnątrzmaciczne obumarcie płodu,
• poród przedwczesny,
• niska masa urodzeniowa noworodka.

Zakażenie wrodzone objawia się zapaleniem płuc czy zapaleniem opon mózgowo-rdzeniowych.

Leczenie zakażenia mykoplazmami w ciąży

Aktualnie nie zostało ustalone ostateczne stanowisko w sprawie konieczności leczenia ciężarnych.

Zakażenie Herpes simplex virus a ciąża

Droga zakażenia Herpes simplex virus : wirus przenoszony jest drogą bezpośredniego kontaktu z osobą zakażoną, czyli drogą płciową, a także poprzez używanie przedmiotów osobistych.

Powikłania zakażenia Herpes simplex virus w ciąży

Śmiertelność wśród noworodków wynosi niemalże 50%, u pozostałych stwierdza się ciężkie zakażenia z posocznicą włącznie i towarzyszącym zapaleniem mózgu. Czasami klinicznie u noworodków zakażenie manifestuje się:

• opryszczką skóry, jamy ustnej,
• zakażeniem gałki ocznej,
• postacią uogólnioną zakażenia.

Pierwotne zakażenie w II i III trymestrze zwiększa ryzyko porodu przedwczesnego czy infekcji u noworodka.

Leczenie i profilaktyka zakażenia Herpes simplex virus

U zakażonych noworodków stosuje się acyklowir lub pochodne. Jednakże najważniejsza jest profilaktyka. Matki z czynną postacią choroby powinny zachować ostrożność i przestrzegać zasad higieny w trakcie pielęgnacji noworodka. Zakażenie noworodka podczas karmienia piersią jest mało prawdopodobne.

Rzeżączka a ciąża

Rzeżączka to choroba wywołana zakażeniem Neisseria gonorrhoeae. U osób dorosłych choroba przenosi się na drodze kontaktów płciowych.

Powikłania rzeżączki w ciąży

Zakażenie może powodować:

• przedwczesne pęknięcie błon płodowych,
• posocznicę okołoporodową,
• poporodowe zapalenie błony wewnętrznej macicy.

Infekcja w ciąży rozprzestrzenia się znacznie szybciej, z uwagi na zwiększone ukrwienie narządów miednicy mniejszej.

Najczęstszą spotykaną postacią kliniczną jest rzeżączkowe zapalenie spojówek noworodka.

Leczenie rzeżączki w ciąży

W przypadku ciężarnych można stosować niektóre antybiotyki (ampicylina, ceftriakson, cefotaksym ). Dla osiągnięcia sukcesu terapeutycznego niezwykle istotne jest, aby farmakoterapia dotyczyła obojga partnerów.

Inne choroby zagrażające ciąży

Ryzyko poronienia wzrasta w przypadku dodatniego wywiadu w kierunku:

• chorób przewlekłych np. cukrzyca, nadciśnienie tętnicze ,
• otyłość (zmniejszenie masy ciała bezpośrednio przed ciążą zmniejsza ryzyko),
• celiakia – choroba trzewna, która polega na nietolerancji glutenu,
• PCOS – zespół policystycznych jajników,
• zespół antyfosfolipidowy – w krwiobiegu obecne są przeciwciała przeciw pewnym typom fosfolipidów, czyli związków chemicznych obecnych w błonach komórkowych. Prawdopodobnie nawykowe poronienia w tym przypadku wynikają z powstawania mikrokatorów w naczyniach łożyska.