Zawroty głowy u dziecka – jakie są przyczyny i jakie badania zrobić, kiedy dziecku kręci się w głowie?

Czym są zawroty głowy?

Zawroty głowy to nieprecyzyjne określenie, pod którym może się kryć wiele stanów medycznych. W ujęciu ścisłym zawrotami głowy można nazwać subiektywne odczucie wirowania otoczenia względem pacjenta (ang. vertigo, pol. obwodowe/układowe zawroty głowy) albo oszołomienia, falowania, zapadania, bez elementu ruchu wirowego (ang. pseudovertigo, pol. ośrodkowe/nieukładowe zawroty głowy). Zawroty głowy u dziecka należy zatem poddawać szczególnej obserwacji.

Kiedy dziecko mówi, że kręci mu się w głowie, warto poprosić o bardziej dokładny opis samopoczucia. Wrażeniem wirowania może ono nazywać uczucie pustki w głowie, strach, zaburzenia widzenia, osłabienie, depresyjność, niezborność ruchów, zatrucie. Ważne jest, by się upewnić, że pociecha została dobrze zrozumiana.

Czytaj również: Pulsowanie w uchu – co to znaczy?

Dlaczego dziecko ma zawroty głowy?

Przyczyny zawrotów głowy u dziecka i nastolatka są wielorakie. Medycznie rozumiane obwodowe/układowe zawroty głowy są, zgodnie z badaniami, najczęściej powodowane przez zapalenie ucha środkowego, migrenowe bóle głowy oraz łagodne napadowe zawroty głowy okresu dzieciństwa. Z zaburzeń zagrażających życiu silnymi zawrotami głowy może się objawiać uraz czaszkowo-mózgowy.

Czytaj również: Guzek za uchem, powiększone węzły chłonne za uchem

Ośrodkowe/nieukładowe zawroty głowy (pseudovertigo) są wynikiem zaburzeń w przepływie krwi i/lub ograniczonego dopływu tlenu lub glukozy do mózgu, a te mogą się zdarzyć w wielu różnych sytuacjach klinicznych.

Zawroty głowy u dziecka – przyczyny zagrażające życiu

Kręcenie się w głowie u dziecka i nastolatka, a zatem uczucie wirowania otoczenia względem niego, mogą powodować przyczyny zagrażające życiu oraz niezagrażające życiu. Do stanów potencjalnie groźnych, wywołujących zawroty głowy zalicza się:

• uraz czaszkowo-mózgowy:
  • wstrząśnienie mózgu – dodatkowe objawy to krótkotrwała utrata przytomności i niepamięć wsteczna;
  • złamania kości skroniowej, a w efekcie uszkodzenie błędnika – dodatkowe objawy: utrata słuchu, krew widziana w badaniu otoskopowym za błoną bębenkową;
  • wstrząśnienia przedsionka – bezpośrednie uderzenie w skroń lub część skroniowo-potyliczną, które może wywoływać u dziecka zawroty głowy i mdłości (nudności), oczopląs, bóle głowy, zaburzenia równowagi;
  • uszkodzenie tętnicy podstawnej mózgu, która unaczynia błędnik – pojawiają się zawroty głowy i zaburzenia równowagi;
  • uszkodzenie ucha środkowego z przerwaniem okienka owalnego – utrata słuchu.
• zakażenie ośrodkowego układu nerwowego – obejmuje zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, zapalenie mózgowia, ropień mózgu; dziecko ma zawroty głowy i gorączkę, bóle głowy, sztywność karku i ból przy próbie przygięcia głowy do klatki piersiowej, zaburzenia świadomości i nagłe zmiany psychiczne bez uchwytnej przyczyny;
• uszkodzenie ucha środkowego – głównie problemy ze słuchem;
• zatrucia i działania niepożądane leków – objawy wirowania mogą wywoływać barbiturany, alkohol, ketamina, fencyklidyna;
• udar – najczęściej objawia się porażeniem jednostronnym lub zaburzeniami neurologicznymi i stanu świadomości;
• guz mózgu – rzadko występują zawroty głowy przy zmianie jej pozycji; dodatkowo pojawia się np. oczopląs, ból głowy, zaburzenia widzenia, słuchu, utrata masy ciała > 10 proc. w około 6 miesięcy bez intencji odchudzania, inne niespecyficzne objawy.

W każdym przypadku gdy po urazie lub w wyniku innych, wyżej wymienionych czynników pojawią się silne zawroty głowy u dziecka czy nastolatka, zaburzenia równowagi, nudności i wymioty czy szumy uszne należy zgłosić się bezzwłocznie na SOR pediatryczny.

Przeczytaj też: Gorączka u dziecka bez innych objawów

Dziecku kręci się w głowie – czy to zawsze groźne?

Zagrażające życiu przyczyny uczucia wirowania w głowie u dziecka czy nastolatka są na szczęście o wiele rzadsze od tych groźnych. Czynniki te można podzielić na: laryngologiczne, neurologiczne, hematologiczne, psychiczno-psychiatryczne, kardiologiczne oraz inne, ogólnopediatryczne.

Zawroty głowy u dzieci – przyczyny laryngologiczne

Laryngologiczne powody stanu, gdy dziecku kręci się w głowie to:

• zapalenie ucha środkowego – pojawiają się zawroty głowy i ból ucha, pulsowanie, gorączka;
• zapalenie nerwu przedsionkowego – nagłym zawrotom głowy towarzyszą zachwiania równowagi, oczopląs, nudności;
• łagodne napadowe pozycyjne zawroty głowy – dziecko zgłasza wrażenie kręcenia się otoczenia przy ruchach głową;
• choroba Meniere'a – zaburzenia błędnika wywołują nawracające napady wirowania w głowie;
• przetoka przychłonkowa – występuje szum w uszach i zawroty głowy o różnym nasileniu – od dyskretnych do bardzo uciążliwych;
• perlak – zawroty głowy towarzyszą postępującemu niedosłyszeniu, a z ucha dziecka sączy się wydzielina;
• zapalenie wyrostka sutkowatego – dziecko ma ból i zawroty głowy, pojawia się wyciek z bolącego ucha, obrzęk i zaczerwienienie wyrostka;
• choroba lokomocyjna – podczas jazdy występują zawroty głowy i suchość w ustach lub ślinotok, dziecko ma mdłości, nadmiernie się poci, może dojść do wymiotów;
• wady wrodzone budowy ucha wewnętrznego.

Przeczytaj też: Ból głowy i wymioty – co oznaczają?

Kręcenie w głowie z przyczyn neurologicznych

Kiedy dziecko ma zawroty głowy, jako potencjalną przyczynę pod uwagę wziąć należy także zaburzenia neurologiczne:

• migreny,
• łagodne napadowe zawroty głowy okresu dziecięcego,
• napadowy kręcz szyi noworodków,
• napady padaczkowe,
• zespół Ramsaya Hunta,
• stwardnienie rozsiane.

Co jeszcze wywołuje wirowanie w głowie u dzieci?

Częste zawroty głowy i osłabienie mogą wskazywać na to, że dziecko ma anemię. To najczęstsza hematologiczna przyczyna dolegliwości. Do przyczyn psychiczno-psychiatrycznych zaliczyć można zespoły lękowe i depresję.

Przyczyny kardiologiczne to głównie hipotonia ortostatyczna, czyli odruchowy spadek ciśnienia przy nagłym przyjęciu postawy pionowej (np. nagłe zawroty głowy przy wstawaniu), ale też różnego rodzaju wady serca, warianty anatomiczne odejścia naczyń powodujące zespoły podkradania (przepływ krwi z pominięciem życiowo ważnego organu, np. od tętnicy szyjnej do ręki lub z odwróceniem przepływu spowodowanym przeszkodami w naczyniach).

Przyczyny ogólnopediatryczne to między innymi hiperwentylacja, czyli bardzo szybkie oddychanie, np. na skutek strachu lub paniki, czy zaburzenia poziomu glukozy we krwi, ale też odwodnienie, zaburzenia jonowe. W przypadku nawracających zawrotów głowy u nastolatki pod uwagę należy wziąć także ciążę.

Czytaj również: Pulsowanie w głowie – jakie są przyczyny uczucia pulsowania w głowie?

Zawroty głowy u dzieci – jakie badania wykonać?

Codzienne zawroty głowy u dziecka, zwłaszcza poranne, z dodatkowo występującymi nudnościami powinny skłonić rodzica do wizyty u lekarza pediatry, ponieważ mogą być spowodowane poważnym stanem, np. guzem w obrębie mózgu.

Gdy zawroty głowy się powtarzają, warto wykonać swojemu dziecku badanie morfologii krwi, najlepiej z rozmazem. Nie można zapomnieć o pomiarze ciśnienia krwi, zwłaszcza gdy występują zawroty głowy przy wstawaniu. Warto też zbadać temperaturę ciała dziecka, jeśli nagle zaczęło mu się kręcić w głowie. Natomiast przy podwyższonej wartości ciepłoty ciała oraz przy zmianach w zachowaniu występujących w bardzo krótkim okresie czasu należy pomyśleć o infekcji ośrodkowego układu nerwowego.

W przypadku zgłoszenia się do lekarza z pewnością zostanie wykonane badanie podstawowych parametrów życiowych, ucha, badanie oczopląsu oraz badanie neurologiczne.