Zatkany nos u niemowlaka – przyczyny, objawy, leczenie

Zatkany nos u niemowlaka – przyczyny

Przyczyny zapchanego noska u niemowląt są bardzo zróżnicowane. Najczęściej za niedrożność odpowiadają infekcje i alergie, jednak źródłem problemu mogą być wady anatomiczne nosa, a nawet zmiany nowotworowe. W ogólnym ujęciu czynniki odpowiadające za katar u dziecka są następujące:

• zapalne: zapalenie błony śluzowej nosa i zapalenie zatok przynosowych (ostre przewlekłe), alergiczny nieżyt nosa (alergie wziewne i pokarmowe, np. alergia na białka mleka krowiego);
• strukturalne: skrzywienie przegrody nosa, polipy nosa, urazy (urazy okołoporodowe, stłuczenia, urazy spowodowane sondą żołądkową lub intubacją), ciało obce, suche powietrze;
• wrodzone: wrodzona niedoczynność tarczycy, zwężenie nozdrzy tylnych, wady twarzoczaszki, rozszczep wargi i podniebienia;
• guzy nosa: łagodne (naczyniaki limfatyczne i krwionośne), złośliwe (chłoniaki, rhabdomyosarcoma).

W zależności od źródła problemu, katar odpowiadający za uczucie zablokowanego nosa, może mieć różne nasilenie, barwę i konsystencję. Przykładowo, przezroczysty, wodnisty katar towarzyszy alergii, gęsty katar może pojawić się w przebiegu zapalenia zatok (tzw. katar zatokowy), natomiast zielony katar stanowi jeden z objawów polipów nosa.

Zobacz też: Alergia wziewna – przyczyny, objawy, leczenie

Objawy zatkanego nosa u niemowląt

Zatkany nos u niemowlaka stanowi poważny problem, ponieważ dziecko nie potrafi oddychać przez usta. Noworodki i niemowlęta do 6 tygodnia życia oddychają jedynie przez nos. Jak rozpoznać, że niemowlę ma zatkany nos? Niedrożność może powodować problemy z oddychaniem zasinienia ciała, zatrzymanie oddechu, problemy z karmieniem i brak przyrostu masy ciała, a nawet zachłystowe zapalenie płuc. Pojawiające się objawy zapchanego noska są zróżnicowane i zależą od przyczyny.

Katar u niemowlaka skutkuje pojawieniem się śluzowej, czasem ropnej wydzieliny z nosa. Natomiast zatkany nos bez kataru u niemowlaka sugeruje sapkę wynikającą z obrzęku błony śluzowej. U malucha pojawia się słyszalny odgłos gwizdania w trakcie wdechu, czyli tak zwany stridor nosowy. Problem z drożnością nosa może sugerować również chrapanie.

Kiedy niemowlę ma zapchany nos, pojawiają się problemy z jedzeniem, maluch często się zachłystuje, przy karmieniu jest niespokojny. Przy całkowicie niedrożnym nosie może pojawić się duszność i sinica. Jeśli je zaobserwujemy należy jak najszybciej udać się do szpitala, ponieważ świadczy to o dużych trudnościach z oddychaniem dziecka.

Niemowlę ma ciągle zatkany nos – co robić?

Aby ustalić, dlaczego niemowlę ma zatkany nos, należy zgłosić się do lekarza, celem wykonania odpowiednich badań. Pediatra musi zebrać dokładne informacje od rodziców: czy niemowlę ma zapchane obie dziurki nosa czy tylko jedna, czy niedrożność jest całkowita czy częściowa, czy pojawia się i znika, ile trwa katar u niemowlaka i czy trwa nieprzerwanie. Ważny jest również czas wystąpienie objawów: czy dziecko ma zatkany nos od urodzenia czy problem pojawił się później. Warto być przygotowanym na takie pytania.

Następnie pediatra bada dziecko, konieczne jest również badanie nosa wziernikiem, czasem nawet nasofiberoendoskopem (specjalne urządzenie z kamerą pozwalające obejrzeć jamę nosa). W wybranych przypadkach zlecane są także badania laboratoryjne, testy alergiczne bądź badania obrazowe, tj. tomografia komputerowa czy rezonans magnetyczny. Wszystkie te czynności mają na celu postawienie trafnej diagnozy oraz rozpoczęcie odpowiedniego leczenia.

Jak leczyć zatkany nos u niemowlaka?

Leczenie zatkanego nosa u dzieci zależy od przyczyny, która spowodowała niedrożność. Leczenie może polegać na podawaniu środków łagodzących objawy, leczeniu alergii lekami przeciwhistaminowymi czy sterydowymi.

Wady wrodzone oraz urazy wymagają interwencji chirurgicznej przez otolaryngologa. Jeśli występuje zatkany nos bez wydzieliny nasuwający podejrzenie obecności ciała obcego w jamie nosowej, należy je jak najszybciej wyciągnąć.

Naczyniaki w jamie nosowej u niemowlaka mogą ulegać samoistnemu zanikowi wraz ze wzrostem dziecka, czasem bywa jednak niezbędny zabieg. Podejrzenia nowotworów w jamie nosowej zawsze wymagają dokładnej diagnostyki oraz leczenia przez wykwalifikowanych specjalistów.

Jak szybko pozbyć się kataru u dziecka?

Co jednak, jeśli przyczyną ciągle zatkanego nosa u niemowlaka jest zwykły katar? Zwykle mija samoistnie, katar u niemowlaka trwa około 10 dniach. Można próbować złagodzić jego objawy i ułatwić oddychanie dziecku. Najważniejsza jest jednak profilaktyka.

Częstym infekcjom górnych dróg oddechowych u dzieci sprzyja przebywanie wśród ludzi chorych i nosicieli (przedszkola żłobki, starsze rodzeństwo). Dzieci powyżej 6. miesiąca życia warto zaszczepić na grypę, szczególnie jeśli w domu przebywa rodzeństwo uczęszczające do przedszkola czy szkoły. Należy pamiętać, że na maluchy bardzo duży wpływ ma powietrze, jakim oddychają, dlatego należy unikać narażenia ich na bierne palenie, przebywania w pomieszczeniach zagrzybionych, niewietrzonych.

Negatywny wpływ na zdrowie dziecka ma również jego przegrzewanie i zaniechanie szczepień. Kiedy niemowlę ma zatkany nos, należy przede wszystkim pamiętać o odpowiedniej higienie nosa. Niezwykle ważne szczególnie dla małych dzieci jest odpowiednia podaż płynów, ponieważ wpływa to w dużym stopniu na konsystencję wydzieliny. Odpowiednie nawilżenie powietrza w pomieszczeniach łagodzi katar i kaszel u niemowlaka (można np. rozwiesić wilgotne ręczniki). Nadmierne przegrzewanie pomieszczeń nie zapewnia szybszego powrotu do zdrowia dziecka, a jednocześnie może zaostrzać objawy, optymalna temperatura to ok 21 stopni Celsjusza. Należy również pamiętać, aby wietrzyć pomieszczenia oraz suszyć pranie na zewnątrz, a nie tylko w domu. Wietrzenie zmniejsza ilość alergenów osadzających się na mokrych tkaninach.

Katar przy dobrym stanie ogólnym dziecka nie jest przeciwwskazaniem do spacerów. Spacery i przebywanie na świeżym powietrzu wspomagają naturalne mechanizmy oczyszczania nosa u dziecka.

Domowe sposoby na katar u niemowląt

Jednym z często praktykowanych sposobów na katar u niemowlaka jest używanie gruszki do nosa. Zdania otolaryngologów w sprawie mechanicznego odsysania wydzieliny z nosa za pomocą specjalnych przystawek czy gruszek są podzielone. Niektórzy lekarze obawiają się że zbyt wysokie ciśnienie i codzienne używanie takich sprzętów może powodować podrażnienie śluzówki oraz nasilenie kataru. Jeśli jednak końcówki są specjalnie przygotowane do tego celu, posiadają specjalne reduktory ciśnienia (przystawki do odkurzaczy) i są stosowane jedynie doraźnie w trakcie kataru dziecka, są bezpieczne, skuteczne i znacząco ułatwiają walkę z zatkanym nosem u niemowląt.

Warto również stosować wodę morską dla dzieci lub roztwory soli fizjologicznej do nosa. Rozrzedzają one wydzielinę, ułatwiając jej usunięcie, i obkurczają błonę śluzową nosa. U małych dzieci nie powinno stosować się kropel do nosa obkurczających śluzówkę. Pomocne w leczeniu kataru są inhalacje na katar (nebulizacje) z roztworu 3–5 proc. soli fizjologicznej. Są szczególnie wygodne dla małych dzieci i można je wykonywać kilkukrotnie w ciągu dnia, w zależności od nasilenia objawów.