Zapalenie migdałków u dziecka – przyczyny, objawy, leczenie

Przyczyny, przebieg i objawy zapalenia migdałków

Nawet do 85 proc. przypadków zapaleń gardła i migdałków jest powodowanych przez wirusy (rynowirusy, adenowirusy, wirus Epsteina–Barr , Coxsackie, Herspes simplex, wirus grypy, paragrypy). Za proces bakteryjny, najczęstszy między 5. a 15. rokiem życia, odpowiada głównie Streptococcus pyogenes (paciorkowiec β-hemolizujący grupy A).

Wirusowe zapalenie migdałków u dziecka, podobnie jak zapalenie gardła, rozprzestrzenia się drogą kropelkową, tzn. poprzez zanieczyszczoną wydzielinę z nosogardzieli, a objawy rozwijają się w ciągu 1–6 dni. Niektóre wirusy mogą być wydalane przez osobę, która przebyła infekcję nawet przez kilka tygodni, stanowiąc potencjalne źródło zakażenia np. dla domowników. Zapalenie o etiologii paciorkowcowej rozwija się nieco szybciej (od 12 godzin do 4 dni), do zarażenia dochodzi również drogą kropelkową. Po pierwszej dobie skutecznej antybiotykoterapii chore dziecko nie jest już zakaźne.

To też może Cię zainteresować: Biały nalot na gardle i migdałkach – jakie są przyczyny?

Wirusowe zapalenie migdałków u dziecka objawia się najczęściej bólem czy drapaniem w gardle. Błona śluzowa gardła jest zaczerwieniona, podobnie migdałki, które mogą być ponadto powiększone. Objawom tym może towarzyszyć kaszel, chrypka, katar, powiększenie okolicznych węzłów chłonnych. Dolegliwości mijają w ciągu kilku dni, do tygodnia, samoistnie.

W przypadku infekcji paciorkowcowej objawy prezentują się tak, jak te opisane powyżej, z tym że są zwykle bardziej nasilone i często towarzyszy im wysoka gorączka – mówimy wtedy o anginie paciorkowcowej. Migdałki są bardzo powiększone, z ropnymi nalotami, silny ból gardła utrudnia połykanie, mogą pojawić się także wymioty i bóle brzucha. Nieleczona angina paciorkowcowa niesie za sobą ryzyko powikłań, takich jak np. ropień okołomigdałkowy, zapalenie ucha środkowego, zatok, wyrostka sutkowatego, gorączka reumatyczna.

Infekcja wirusowa czy bakteryjna?

Za infekcją wirusową zapalenia migdałków u dziecka przemawiają:

• kaszel,
• katar,
• bóle mięśniowo-stawowe,
• biegunka,
• zapalenie spojówek,
• brak nalotu na migdałkach.

Za infekcją paciorkowcową przemawiają:

• nagły początek choroby,
• wysoka gorączka,
• nudności, wymioty, bóle brzucha,
• wysięk ropny i znaczne powiększenie migdałków,
• powiększone i bolesne węzły chłonne szyjne.

Szczególne przypadki zapalenia

Stan zapalny rozwijający się w obrębie migdałków może wystąpić jednorazowo, jednak zdarza się, że przybiera formę zakażeń nawracających nawet kilkukrotnie w ciągu roku. Pacjenci ci narażeni są wówczas na postać przewlekłą, w przebiegu której objawy mogą utrzymywać się nawet przez kilkanaście tygodni.

Nawrotowe zapalenie migdałków

Nawrotowe zapalenie migdałków u dziecka najczęściej ma etiologię paciorkowcową. Rozpoznajemy je, gdy w ciągu roku dziecko przebyło co najmniej 7 epizodów paciorkowcowej infekcji migdałków lub 5 infekcji rocznie w ciągu 2 kolejnych lat, ewentualnie 3 rocznie w ciągu 3 kolejnych lat. Dzieci cierpiące na nawrotowe zapalenia migdałków mogą odczuwać przewlekle ból gardła, ich węzły chłonne szyjne również mogą być przetrwale powiększone i tkliwe, ponadto stwierdza się czasami nieprzyjemny zapach z ust.

Nawrotowość zapaleń migdałków może być wskazaniem do ich usunięcia.

Przewlekłe zapalenie migdałków

Przewlekłe zapalenie migdałków u dziecka jest efektem nawracających zapaleń ostrych. Kryterium jest utrzymywanie się objawów przez co najmniej 3 miesiące. Objawy są mniej nasilone niż w zapaleniu ostrym, jest to najczęściej ból gardła, pokasływanie, uczucie przeszkody przy połykaniu, nieprzyjemny zapach z ust, migdałki mogą być powiększone, zaczerwienione, zawierające w kryptach treść ropną. W razie nieskutecznego leczenia zachowawczego (leczenie miejscowe – płukanie i wyciskanie wydzieliny z migdałków, antybiotykoterapia, leki stymulujące układ odpornościowy) może być to wskazanie do usunięcia migdałków podniebiennych (tonsillektomia).

Leczenie zapalenia migdałków u dziecka

Infekcje wirusowe zapalenia migdałków u dziecka nie wymagają antybiotykoterapii (chyba że ich powikłaniem jest infekcja bakteryjna). Stosuje się leki miejscowe – tabletki do ssania na ból gardła, płukanie gardła oraz leki przeciwbólowe i przeciwzapalne.

Infekcja paciorkowcowa jest wskazaniem do zastosowania antybiotyku przez co najmniej 10 dni. Wskazane jest również leczenie objawowe, czyli postępowanie miejscowe, przeciwbólowe, przeciwzapalne, przeciwgorączkowe.

Dobrej jakości leki na ból gardła nie tylko łagodzą dokuczliwe objawy, ale mogą działać przyczynowo, zapobiegając rozwojowi infekcji. Przy ostrym bólu, warto zastosować tabletki na gardło ze znieczuleniem. Takie właściwości ma lidokaina, która wchodzi w skład preparatów dostępnych bez recepty. Działania odkażające, bakteriobójcze i przeciwwirusowe wykazuje chlorek cetylopirydyniowy, natomiast glukonian cynku wspiera układ odpornościowy. Alternatywą dla pastylek są wygodne w użyciu spraye.