Zapalenie jamy ustnej u dzieci

Czym jest zapalenie jamy ustnej?

Zapalenie jamy ustnej to stan zapalny błony śluzowej jamy ustnej powodujący ból, dyskomfort, niechęć do jedzenia i picia, a także stany podgorączkowe i gorączkę.

Zapalenie jamy ustnej u dzieci jest chorobą stwierdzaną często, zwłaszcza wśród młodszych pacjentów. Najczęstsze postacie zapalenia jamy ustnej to: kandydozą (w jej przebiegu obserwujemy pojawianie się na śluzówkach pleśniawek), wirusowe zapalenie jamy ustnej (wywołane np. przez wirusa opryszczki).

Kandydoza oraz wirusowe zapalenie jamy ustnej mogą być leczone przyczynowo. W każdej postaci choroby, jako leczenie wspomagające i objawowe, można stosować leki przeciwbólowe, a także miejscowe preparaty izolujące zmiany i usprawniające ich gojenie. Niezależnie od przyczyny choroby, w przebiegu zapalenia jamy ustnej konieczna jest szczególna dbałość o higienę jamy ustnej – częste mycie zębów, stosowanie płynów do płukania jamy ustnej, wyeliminowanie przedmiotów wkładanych do ust przed zachorowaniem (wymiana smoczków, szczoteczki do zębów itp.). Aby unikać podrażniania śluzówek, powinno się wyeliminować z diety pokarmy kwaśne, słone i pikantne.

Należy pamiętać o tym, że dzieci cierpiące na zapalenie jamy ustnej są szczególnie narażone na odwodnienie – ból w jamie ustnej powoduje bowiem niechęć do przyjmowania płynów i pokarmów. Często zdarza się, że odwodnienie w przebiegu zapalenia jamy ustnej staje się powodem przyjęcia dziecka do szpitala.

Kandydoza – drożdżyca jamy ustnej u dziecka i pleśniawki u dziecka

Kandydoza (inaczej drożdżyca) to choroba grzybicza wywoływana przez drożdżaki Candida albicans . Jest to choroba bardzo częsta u dzieci, zwłaszcza u niemowląt korzystających ze smoczków i mających tendencje do wkładania przedmiotów do ust. Objawem kandydozy są pleśniawki – białe naloty o wyglądzie przypominającym mleko lub grudki twarożku. Pojedyncze pleśniawki zwykle nie dają znaczącego uczucia dyskomfortu, zdarza się jednak, że zmiany są rozległe i wiążą się ze znacznymi dolegliwościami bólowymi. Cierpiące dziecko może odmawiać jedzenia i picia z obawy przed nasileniem bólu (wzrost dolegliwości obserwuje się przede wszystkim po pokarmach i napojach kwaśnych oraz pikantnych).

W leczeniu pleśniawek stosowane są leki przeciwgrzybicze (np. nystatyna stosowana w postaci roztworu przeznaczonego do stosowania doustnego oraz do pędzlowania śluzówek jamy ustnej). Działanie wspomagające mają preparaty do stosowania miejscowego (np. w formie żelu) zawierające np. poliwinylopirolidon i kwas glicyretynowy, a także napary z rumianku i szałwii. Dodatkowo, zalecana jest szczególna dbałość o higienę jamy ustnej, dokładne przepłukiwanie jamy ustnej po każdym posiłku, zmiana szczoteczki do zębów, a także pozbycie się przedmiotów, które, z racji wkładania do jamy ustnej, mogą być rezerwuarem patogenu (smoczki, gryzaki, zabawki).

Aftowe zapalenie jamy ustnej u dziecka

Aftowe zapalenie jamy ustnej to choroba objawiająca się powstawaniem niewielkich owrzodzeń na błonach śluzowych jamy ustnej. Afty stwarzają dolegliwości bólowe (często niewspółmierne do rozległości zmian), dają uczucie dyskomfortu (uczucie pieczenia, kłucia może pojawić się jeszcze przed ujawnieniem się zmian).

Wśród przyczyn aftowego zapalenia jamy ustnej u dziecka wyróżniamy: podrażnianie śluzówek (np. przez aparaty ortodontyczne, ostre brzegi zębów), niedobory witamin (zwykle z grupy B oraz kwasu foliowego) oraz minerałów (np. żelaza), zaburzenia hormonalne. Skłonność do powstawania nawracającego aftowego zapalenia jamy ustnej obserwuje się w przebiegu niektórych chorób, m.in. celiakii czy choroby Leśniowskiego-Crohna.

W leczeniu aftozy pierwszym krokiem jest eliminacja czynników podrażniających śluzówki (przykładowo – dziecko noszące aparat ortodontyczny powinno zgłosić się na kontrolę do ortodonty). Z diety powinno się wykluczyć pokarmy kwaśne i ostre, które nasilają dolegliwości bólowe.

Celem leczenia aftozy jest odizolowanie zmiany – pokrycie aft warstwą ochronną, która pozwoli na unikanie czynników drażniących i gojenie się owrzodzenia. W ten sposób działają preparaty w postaci żelów i kremów dostępne w aptekach bez recepty. Oporne na leczenie afty mogą wymagać leczenia inwazyjnego – wypalania za pomocą ciepła lub związków chemicznych.

Aby zapobiegać nawrotom aftozy, powinno się wzbogacić dietę o produkty bogate w witaminy (zwłaszcza z grupy B i kwas foliowy) oraz żelazo, dbać o higienę jamy ustnej, unikać podrażniania śluzówek.

Wirusowe zapalenie jamy ustnej u dziecka

Wirusowe zapalenie jamy ustnej u dzieci najczęściej jest wywołane przez wirus HSV (wirus opryszczki pospolitej). Jest to choroba spotykana w różnych grupach wiekowych, najczęściej u dzieci młodszych. Chorobą można zarazić się przez kontakt ze śliną osoby zakażonej (np. w trakcie całowania, korzystania ze wspólnej butelki, smoczka). W przebiegu choroby dochodzi do tworzenia się pęcherzykowych wykwitów oraz owrzodzeń na śluzówkach jamy ustnej, gorączki (często wysokiej), powiększenia węzłów chłonnych.

W większości przypadków wirusowe zapalenie jamy ustnej nie jest leczone przyczynowo, jednak wymaga leczenia objawowego (przede wszystkim zwalczania bólu – poprzez podawanie leków z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych, a także poprzez stosowanie preparatów miejscowych). W uzasadnionych przypadkach do leczenia włącza się lek przeciwwirusowy – acyklowir.