Szmery w sercu u dziecka – czy są objawem wady serca u dzieci?

Jak rozpoznać szmery w sercu u dziecka?

Szmery serca diagnozuje lekarz w czasie rutynowego badania przy pomocy stetoskopu. Badanie osłuchowe serca wykonywane jest po przyłożeniu tak zwanych pacjenta słuchawek do przedniej ściany klatki piersiowej. Szmery serca słyszalne są już u niemowląt, a także u starszych dzieci i nastolatków. Jeśli dziecko płacze, nie współpracuje w czasie badania lub głośno oddycha, usłyszenie szmerów może być niemożliwe. Podczas badania dobrze, aby maluch był spokojny, gdyż szmery sercowe mogą być trudne do wykrycia.

Szmery serca ocenia się w skali głośności od 1 do 6. Stopień 1 to szmer ledwie słyszalny, podczas gdy stopień 6 odpowiada szmerowi bardzo głośnemu.

W czasie osłuchiwania serca, ważne jest określenie miejsca, w którym lekarz słyszy nieprawidłową pracę mięśnia serca. Ważne są także jego cechy jak np. czy jest ostry i wysoki, czy miękki i wydłużony, w którym momencie cyklu bicia serca występuje, i czy zmienia się, gdy dziecko zmienia pozycję. Po tym wstępnym badaniu lekarz może skierować dziecko do kardiologa dziecięcego, na dalsze badania.

Stwierdzenie obecności szmeru serca u dziecka podczas rutynowego badania nie jest niczym nadzwyczajnym, nawet jeśli nie był on słyszalny wcześniej. Niewinne szmery pojawiają się i znikają, zależnie od częstości akcji serca dziecka, pozycji w czasie badania i obecności gorączki. Pewne wrodzone wady serca, tuz po urodzeniu mogą nie dawać objawów w postaci szmerów sercowych. Wówczas, objaw taki jest możliwy do zdiagnozowania w czasie kolejnego badania.

Czym jest niewinny szmer serca u dziecka?

Najczęściej występującym szmerem serca u dziecka jest szmer czynnościowy, lub inaczej niewinny. Rozpoznanie takie oznacza, że szmer powodowany jest pracą prawidłowego, zdrowego serca. Szmery niewinne u dzieci pojawiają się i znikają w okresie całego dzieciństwa. Szmer taki mija zwykle samoistnie gdy dziecko rośnie, i nie stanowi żadnego zagrożenia dla jego zdrowia.

Dzieci z niewinnym szmerem serca nie wymagają ani szczególnej diety, ani ograniczenia aktywności, ani żadnych innych, specjalnych zabiegów. Niewinny szmer to dźwięk krwi przemieszczającej się przez zdrowe serce w normalny, fizjologiczny sposób.

Kiedy szmer w sercu oznacza wadę serca u dziecka?

Wrodzone wady serca

Niektóre szmery w sercu dziecka mogą wskazywać na rozwój patologii w mięśniu serca. Jeśli w czasie badania lekarz podejrzewa, że osłuchowo wykrył szmer w sercu inny niż niewinny, to powinien skierować dziecko do poradni kardiologicznej. Specjalista najprawdopodobniej zleci takie badania jak:

• radiologiczne zdjęcie klatki piersiowej
• elektrokardiogram (EKG),
• echokardiogram, czyli echo serca to ultradźwiękowy obraz budowy serca (jam, ścian i zastawek); badanie rejestruje ruch krwi przez serce i może zmierzyć kierunek i prędkość strumienia krwi w poszczególnych częściach serca.

Około 1 na 100 dzieci rodzi się z wadą serca. U dzieci tych wada może ujawnić się już w pierwszych dniach życia, lub dopiero później, u dziecka dotychczas nie wykazującego żadnych problemów. U niektórych dzieci szmer serca jest jedynym objawem, natomiast u innych mogą występować dodatkowo inne objawy.

Objawami wady serca u noworodków i niemowląt są:

• przyspieszony oddech,
• trudności z karmieniem,
• sina barwa wokół ust (sinica),
• spowolniony rozwój.

Objawami występującymi w przypadku wad serca u starszych dzieci i młodzieży są:

• zmęczenie,
• uczcie zmęczenia w czasie wysiłku i po wysiłku,
• ból w klatce piersiowej.

Bywa, że wrodzone wady serca u dzieci związane są z występowaniem chorób genetycznych (np. zespół Downa). Wady serca mogą także być powiązane z innymi wadami wrodzonymi. Narażenie na działanie pewnych substancji chemicznych, włącznie z alkoholem, lub leków przed narodzeniem może być przyczyna rozwoju wrodzonych wad serca. Dzieci matek, które chorowały na różyczkę, trudną w leczeniu cukrzycę są bardziej narażone na wystąpienie wad rozwojowych serca.

Czytaj również: Wentrykulografia – co to jest? Wskazania, przebieg badania, powikłania

Które wady serca u dziecka mogą powodować szmery w sercu?

Szmery serca mogą być objawem kilku różnych wad serca. Należą do nich: ubytki przegrody, choroby zastawek serca, zaburzenia przepływu krwi pomiędzy jamami serca a naczyniami wyprowadzającymi krew na obwód, oraz zaburzenia budowy mięśnia serca.d

• Ubytki przegrody międzykomorowej i ubytek przegrody międzyprzedsionkowej to zaburzenia budowy serca, które są przyczyna powstania ubytku w ścianie rozdzielającej poszczególne jamy serca (przedsionki, komory). Ubytek przegrody może spowodować nieprawidłowy przepływ krwi pomiędzy jamami serca. Taki dodatkowy przepływ może powodować powstanie szmeru w sercu. Może także powodować, że serce musi pracować zbyt intensywnie, co prowadzi do jego powiększenia. Niektóre ubytki są na tyle duże, aby dawać także inne objawy, poza szmerem; inne są na tyle małe, że ulegają samoistnemu zamknięciu z wiekiem.
• Wady zastawek serca oznaczają, że zastawki w sercu są nieprawidłowej budowy (np. są zbyt małe, zbyt grube). Stany te oznaczają choroby zastawki mitralnej lub zastawki trójdzielnej. Nieprawidłowo ukształtowane zastawki powodują, że krew nie może przez nie sprawnie przepływać, co jest przyczyna szumów w sercu.
• Wady w budowie mięśnia sercowego (kardiomiopatie) mogą powodować, że mięsień sercowy jest zbyt gruby lub zbyt słaby. Może to wpływać na zdolność prawidłowego pompowania krwi.