Stulejka u dziecka – jak wygląda, jak się objawia, jak ją leczyć

Stulejka u dziecka – co to jest?

Stulejka u dziecka to inaczej brak możliwości odprowadzenia napletka do rowka zażołędnego, z uwagi na jego zwężenie lub trwale przyleganie napletka do żołędzi prącia. Stulejka może być u dziecka wrodzona lub nabyta (na przykład na skutek urazu, krótkiego wędzidełka lub stanu zapalnego).

Należy jednak pamiętać, że u małych dzieci nie udaje się odprowadzić napletka i nie należy tego robić siłowo, gdyż można doprowadzić to do powstania załupka, uszkodzenia napletka oraz spowodować uraz psychiczny u dziecka (1, 2). Ważna jest odpowiednia pielęgnacja napletka u dziecka – mycie go letnią wodą z użyciem delikatnego mydła.

Jeśli chodzi o leczenie stulejki, to niekiedy pomocne są miejscowo stosowane maści z glikokortykosteroidami, głównie hydrokortyzonem, stosowane raz lub dwa razy dziennie przez około miesiąc – jest to leczenie zachowawcze. W razie braku poprawy zalecana jest interwencja chirurgiczna – leczenie chirurgiczne polega na wykonaniu plastyki napletka lub jego całkowitym usunięciu (obrzezanie) (3). Zabieg zazwyczaj nie jest skomplikowany, rzadko zdarzają się powikłania, zwykle dziecko już w dniu zabiegu może wrócić do domu.

Zabieg zaleca się u kilkuletnich, względnie kilkunastoletnich chłopców, gdyż nieleczona stulejka znacznie utrudnia aktywność seksualną, wzwody prącia i może być także powodem zaniżonej samooceny u dorosłych mężczyzn. Ponadto przewlekła stulejka ma tendencję do powiększania się w przyszłości poprzez powstawanie mikropęknięć i bliznowacenia napletka, w niektórych przypadkach stwarza także większe ryzyko powstania raka prącia.

Jak wygląda stulejka u dziecka?

U dziecka stulejka objawia się przyklejonym napletkiem i brakiem możliwości jego odprowadzenia – w zależności od źródła jest to normą do wieku kilku lat, zwykle jednak po 4. roku życia u 90% chłopców udaje się napletek odprowadzić.

Czasem stulejce towarzyszy także krótkie wędzidełko, które może wymagać konieczności wykonania zabiegu. Zdarza się także, że prącie jest obrzmiałe, wygląda jak napompowany balon, zwłaszcza przy próbie oddawania moczu. Pod napletkiem zwykle gromadzi się tzw. mastka, czyli wydzielina gruczołów łojowych oraz złuszczony nabłonek, który zwykle ma kolor biały.

Jak wspomniano wyżej, wyróżnia się dwa rodzaje stulejki, to: stulejka wrodzona albo stulejka nabyta. Główne przyczyny stulejki nabytej to: brak pielęgnacji prącia u niemowlaka, niewłaściwe nawyki higieniczne, nawracające stany zapalne cewki moczowej, żołędzi i napletka, krótkie wędzidełko, urazy, załupek.

Krótkie wędzidełko prącia – przyczyna stulejki

Podczas wzwodu prącie zwiększa swoje wymiary, dochodzi do powiększenia trzonu i żołędzi, napletek zsuwa się w okolicę rowka zażołędnego oddzielającego żołądź od trzonu prącia. Od strony grzbietowej (dolnej) napina się wędzidełko napletka. Jeżeli jest ono zbyt krótkie, powoduje silne napięcie, dolegliwości bólowe, skrzywienie prącia, a podczas stosunku może się naderwać, co będzie skutkowało krwawieniem.

Czasami konieczne jest założenie szwów na wędzidełko, jeżeli zostało uszkodzone naczynie i nie można zatamować krwawienia. Powtarzające się pęknięcia wędzidełka napletka prowadzą do tworzenia się blizny, która zbudowana jest z nierozciągliwej tkanki łącznej, co prowadzi do nasilenia dolegliwości.

W przypadku krótkiego wędzidełka prącia należy wykonać zabieg wydłużenia wędzidełka, polegający na jego przecięciu i założeniu szwów. Następnie odprowadza się napletek, który tworzy tzw. naturalny opatrunek. Zabieg wykonywany jest w trybie ambulatoryjnym (w gabinecie zabiegowym poradni urologicznej), w znieczuleniu miejscowym, nie wymaga pobytu chorego w szpitalu. Krótkie wędzidełko prącia nie jest wskazaniem do wykonania operacji obrzezania. Po zabiegu podczas wzwodu prącia wędzidełko nie napina już tkanek napletka, nie występują dolegliwości bólowe i deformacja narządu.

W jaki sposób objawia się stulejka u dziecka? Jak sprawdzić, czy dziecko ma stulejkę?

Podejrzewając stulejkę u dziecka rodzice powinni się udać z chłopcem do lekarza – a ten może rozpoznać stulejkę po zebraniu wywiadu oraz po badaniu fizykalnym prącia. Lekarz powinien podjąć próbę delikatnego odprowadzenia napletka.

W stanie fizjologicznym podczas badania polegającego na przesuwaniu skóry, zwężenie powinno pojawić się poniżej wierzchołka napletka. Natomiast dla stulejki charakterystyczne jest dystalne pojawienie się białawego pierścienia. Należy podczas badania zwrócić także uwagę, czy skóra nie jest obrzęknięta lub zaczerwieniona, bo może to świadczyć o rozwijającym się stanie zapalnym. Rodzice dziecka mogą także zgłaszać, że przy oddawaniu moczu pojawia się tzw. „balonik”, czyli rozdęcie napletka.

Rzadko kiedy konieczne są badania laboratoryjne. Zwykle mają one na celu wykluczenie infekcji dróg moczowych lub stanu zapalnego. Rozpoznanie stulejki może być postawione przez pediatrę lub lekarza rodzinnego, natomiast leczenie – zwłaszcza to operacyjne, jest prowadzone przez chirurga/urologa dziecięcego (do których w ramach publicznej ochrony zdrowia wymagane jest skierowanie). Część lekarzy rodzinnych czuje się kompetentna do przepisania dziecku maści sterydowych, które w przeważającej większości są na receptę.

Stulejka u dziecka – jak wygląda leczenie?

W pierwszej kolejności konieczna jest właściwa higiena miejsc intymnych u dziecka – po odprowadzeniu napletka trzeba spłukać go wodą z mydłem, a potem podczas osuszania sprowadzić z powrotem na żołądź prącia. Pomocne będzie robienie takich zabiegów higienicznych podczas ciepłej kąpieli – ważne jest jednak, aby nie robić tego na siłę, gdyż może dojść do powstania tzw. załupka, czyli niemożności sprowadzenia napletka z powrotem.

Jeśli te działania nie pomogą w pozbyciu się stulejki, można zastosować przez około miesiąc raz lub dwa razy dziennie (dawkę i długość leczenia ustala lekarz) hydrokortyzon, betametazon lub klobetazol w maści, w celu przyspieszenia odklejenia się napletka. Takie postępowanie ma skuteczność 70-90%, chociaż mogą zdarzać się nawroty.

Jeśli maści okażą się nieskuteczne, należy rozważyć zabieg chirurgiczny. Wskazaniem do leczenia operacyjnego są: nawracające zakażenia układu moczowego, a także zapalenie napletka oraz żołędzi z towarzyszącymi nieprawidłowościami w układzie moczowym u dziecka.

Chirurg dziecięcy może przeprowadzić dwa rodzaje zabiegów:

• z zachowaniem napletka (plastyka napletka) – usuwa się wtedy zwężenie napletka i wytwarza szeroki, odprowadzalny napletek. Zabieg trwa zwykle kilkanaście minut w znieczuleniu miejscowym i dziecko nie musi pozostawać na noc w szpitalu, jeśli nie ma powikłań;
• całkowite usunięcie napletka (obrzezanie) – polega na całkowitym usunięciu napletka wraz z pozostawieniem blaszki wewnętrznej długości kilku milimetrów, którą zszywa się z blaszką zewnętrzną napletka poniżej rowka zażołędnego. Często jest to zabieg w znieczuleniu ogólnym. Obrzezanie może także niekiedy stosowane u chłopców z przyczyn religijnych. Po zabiegu może dziecku przez kilka dni towarzyszyć niewielki ból lub dyskomfort, ale te objawy zwykle szybko mijają po standardowych dawkach leków przeciwbólowych, pomocne bywają także nasiadówki z rumianku lub kory dębu. Można założyć także wchłanialne szwy, zatem dziecko nie musi zawsze wymagać wizyty kontrolnej.

Wypowiedź położnej na temat pielęgnacji narządów płciowych noworodka

Czy można zapobiec pojawieniu się stulejki u dziecka?

Nie zawsze jest to możliwe, jednak właściwa higiena, mycie napletka wodą z mydłem oraz delikatne próby odprowadzania podczas kąpieli znacznie zmniejszają ryzyko wystąpienia stulejki, jak i jej nawrotu.

współpraca: urolog Adam Madej