Skolioza u dzieci - co to, diagnoza, badanie, leczenie

Czym jest skolioza u dziecka?

Skolioza to boczne skrzywienie kręgosłupa. Skoliozy można podzielić, w zależności od możliwości korekcji, na strukturalne i funkcjonalne.

Skolioza funkcjonalna jest spowodowana czynnikami zewnętrznymi i zwykle można ją skorygować. Najczęstszą przyczyną skolioz funkcjonalnych jest różnica długości kończyn. Wyrównanie długości kończyn powoduje korekcję skrzywienia. Nieleczone mogą ulec utrwaleniu. Do innych przyczyn skolioz funkcjonalnych należą m.in.:

• przepuklina krążka międzykręgowego,
• bóle odcinka lędźwiowego kręgosłupa,
• guzy kości.

Skolioza strukturalna to wygięcie utrwalone. Może być idiopatyczna (większość – około 70%), neuromięśniowa, wrodzona i inna.

Skolioza idiopatyczna – skolioza bez konkretnej przyczyny

Skolioza idiopatyczna to najczęściej występująca skolioza u dzieci. W zależności od wieku dziecka jest dzielona na skoliozę wczesnodziecięcą, dziecięcą oraz dorastających (młodzieńczą).

• Skolioza wczesnodziecięca występuje u dzieci poniżej 3 roku życia.
• Skolioza dziecięca dotyka dzieci w wieku od 3 do 10 lat.
• Skolioza dorastających (młodzieńcza) dotyczy dzieci powyżej 10 roku życia i jest ona najczęstsza.

Im wcześniej pojawiły się objawy, tym gorsze jest rokowanie. Nieleczona skolioza ma negatywny wpływ na układ oddechowy, może nawet prowadzić do niewydolności oddechowej. Bardzo ważne jest wczesne rozpoznanie i wczesne wdrożenie leczenia skoliozy u dzieci.

Skolioza u dzieci – diagnostyka

Podstawę diagnostyki skoliozy u dzieci stanowi wywiad, badanie przedmiotowe oraz badanie rentgenowskie. W lekarskim badaniu przedmiotowym zwraca uwagę:

• asymetria barków, talii,
• wystające żebra lub łopatki,
• zwiększone lub zmniejszone krzywizny kręgosłupa,
• nierówność kończyn.

Bardzo dobrą metodą oceny zniekształceń kręgosłupa w przypadku skoliozy u dzieci jest test zgięciowy Adamsa. W teście tym pacjent pochyla się, próbując dotknąć rękami podłoża, a lekarz ocenia asymetrię odcinków kręgosłupa. W celu obiektywizacji oceny można posłużyć się skoliometrem. Jeśli kąt rotacji tułowia wynosi powyżej 7 stopni (co odpowiada w przybliżeniu 20 stopniom skrzywienia mierzonym na zdjęciu rentgenowskim w pozycji stojącej), należy skierować dziecko do ortopedy.

Skolioza u dzieci – badania

Badanie rentgenowskie w przypadku skoliozy u dzieci wykonywane jest w pozycji stojącej – w projekcjach AP i bocznej. Oceniane jest:

• położenie skrzywień (szyjne, piersiowe, lędźwiowe, przejściowe),
• kierunek (w prawo lub w lewo),
• wielkość skrzywienia (kąt mierzony w stopniach).

Dodatkowo, w zależności od indywidualnych wskazań, wykonywane są:

• rezonans magnetyczny,
• tomografia komputerowa,
• mielografia (rzadko) – badanie radiologiczne, w którym po wprowadzeniu drogą nakłucia lędźwiowego środka cieniującego uwidoczniony zostaje rdzeń kręgowy wraz z korzeniami rdzeniowymi i workiem oponowym,
• badania laboratoryjne (m.in w kierunku czynników infekcyjnych, choroby nowotworowej, chorób reumatoidalnych).

Skolioza u dzieci – leczenie

Leczenie skoliozy u dzieci uzależnione jest od stopnia skrzywienia kręgosłupa i dojrzałości szkieletu pacjenta. W przypadku skrzywień poniżej 25 stopni oraz niedojrzałego szkieletu zwykle wystarczy obserwacja, systematyczne kontrole i ćwiczenia korekcyjne.

W przypadku skrzywień 25–40 stopni oprócz ćwiczeń korekcyjnych zwykle potrzebne jest również gorsetowanie. Z kolei duże i szybko postępujące skrzywienia z reguły wymagają leczenia operacyjnego.

Skolioza wrodzona u dzieci

W przypadku skoliozy wrodzonej skrzywienie kręgosłupa obecne jest już u noworodka. Ten typ skoliozy występuje rzadko. Często współistnieje z wrodzonymi wadami układu moczowo-płciowego, wrodzonymi wadami serca oraz anomaliami kręgosłupa szyjnego. W tej grupie dzieci konieczna jest dokładna diagnostyka neurologiczna i obrazowa.

Decyzje co do sposobu leczenia opierają się na rokowaniu. Rokowanie zaś zależy od rodzaju skrzywienia i jego stopnia, miejsca jego występowania oraz wieku pacjenta. W leczeniu niektórych skolioz wrodzonych wskazane jest gorsetowanie. Leczenie operacyjne przeprowadzane jest tylko w przypadku szybko postępujących skolioz.

Skolioza u dzieci występuje dość często. Może postępować i prowadzić do znacznego zniekształcenia kręgosłupa, dlatego bardzo istotne jest wczesne rozpoznanie i wczesne wdrożenie odpowiedniego postępowania, w zależności od stopnia skrzywienia kręgosłupa. Jeśli skrzywienie jest niewielkie, zwykle wystarcza obserwacja i ćwiczenia korekcyjne, zaś w bardziej zaawansowanych przypadkach konieczne bywa gorsetowanie lub nawet zabieg operacyjny.