Przyczyny i objawy ZUM u dziecka

Zakażenia układu moczowego – przyczyny

U dzieci często dochodzi do zakażenia układu moczowego (ZUM). U starszych dzieci mogą one powodować łatwe do rozpoznania objawy, np. ból lub pieczenie przy oddawaniu moczu. U niemowląt i młodszych dzieci zakażenia układu moczowego mogą być trudniejsze do wykrycia, ponieważ objawy są mniej swoiste. Czasami jedynym objawem jest gorączka.

Większość zakażeń powodowanych jest przez bakterie infekujące układ moczowy. Infekcją objęte mogą być: nerki, moczowody, pęcherz moczowy i cewka moczowa. Do zakażenia może dojść w każdym elemencie tego układu, ale najczęściej zakażenie wdaje się w dolnej części dróg moczowych – obejmującej cewkę moczową i pęcherz. Dziewczynki są bardziej podatne na wystąpienie zakażeń, gdyż ich cewka moczowa jest krótsza niż u chłopców. Zakażenie pęcherza może prowadzić do zapalenia pęcherza moczowego. Jeśli infekcja będzie się rozprzestrzeniała ku górze układu, może dojść do odmiedniczkowego zapalenia nerek.

Mocz zazwyczaj jest wolny od bakterii. Mogą one jednak z łatwością dostawać się do dróg moczowych z okolic odbytu. Najczęstszą przyczyną zakażeń są bakterie jelitowe E. coli . Przyczyną ZUM u dziecka może być także wiele innych bakterii i niektóre wirusy. W rzadkich przypadkach baterie mogą dotrzeć do pęcherza moczowego lub nerek za pośrednictwem krwi. Bakteryjne zakażenia nie są zakaźne i nie można się nimi zarazić od osoby chorej.

Przeczytaj też: Nieprzyjemny zapach moczu – przyczyny

Czynniki ryzyka zakażeń układu moczowego u dzieci

Wśród czynników predysponujących do rozwoju ZUM u dziecka należy wymienić:

• wady rozwojowe dróg moczowych, w tym wady wpływające na czynność układu moczowego,
• wady wpływające na zaburzenie wydolności przepływu moczu przez drogi moczowe (np. przeszkoda mechaniczna),
• przepływ wsteczny moczu z pęcherza moczowego w górę moczowodów, ku nerkom (refluks pęcherzowo-moczowodowy),
• nieodpowiednia higiena i złe nawyki toaletowe (zakażenie okolic cewki bakteriami z okolic odbytu),
• stosowanie płynów do kąpieli i mydeł podrażniających okolice cewki moczowej.

Zakażenia są łatwe do leczenia, lecz ważne jest ich wczesne wykrycie. Nierozpoznane lub nieleczone ZUM u dziecka może doprowadzić do uszkodzenia nerki, w szczególności u dzieci poniżej 6 roku życia.

Przeczytaj też: Gorączka u dziecka bez innych objawów

Objawy zakażeń układu moczowego u dzieci

Oznaki i objawy ZUM u dziecka mogą być różne w zależności do wieku dziecka oraz od tego, która część dróg moczowych uległa zakażeniu. U młodszych dzieci i niemowląt objawy mogą być ogólnoustrojowe. Dziecko może być rozdrażnione, słabo jeść lub wymiotować. Czasami jedynym objawem jest gorączka, pojawiająca się pozornie bez przyczyny i nieustępująca.

W przypadku starszych dzieci i osób dorosłych objawy mogą wskazywać na to, która część układu moczowego uległa zakażeniu. W przypadku infekcji pęcherza dziecko może odczuwać:

• ból i pieczenie podczas oddawania moczu,
• wzmożoną i częstą potrzebę oddania moczu (tzw. poliuria), choć za każdym razem objętość oddanego moczu jest mała,
• gorączkę,
• wzmożone oddawanie moczu w godzinach nocnych,
• mocz może mieć nieprzyjemny zapach,
• mocz może być podbiegnięty krwawo,
• moczenie nocne,
• ból w okolicach podbrzusza, dolnej części pleców, w okolicach lędźwi.

Wiele z tych objawów występuje także w przypadku infekcji nerek, lecz wtedy zwykle stan ogólny dziecka bardziej się pogarsza, czemu towarzyszą dolegliwości bólowe okolic nerek, często występuje gorączka z dreszczami, uczucie zmęczenia lub wymioty.

Rozpoznanie zakażenia dróg moczowych

Po zbadaniu dziecka i zadaniu pytań o występujące objawy, lekarz może zlecić badanie moczu w celu określenia, jaki drobnoustrój powoduje infekcję. Sposób pobrania próbki moczu zależy od wieku dziecka. Starsze dzieci mogą po prostu oddać mocz od jałowego kubeczka. Uzyskana próbka może zostać użyta do przeprowadzenia badania moczu (kontroli mikroskopowej występowania zarazków lub ropy) lub do posiewu (próby wyhodowania i identyfikacji kolonii bakterii). Wiedza o tym, jaka bakteria powoduje zakażenie, ułatwia wybór najlepszego leku.

Większość przypadków ZUM u dziecka kończy się tym, że maluch wraca szybko do zdrowia. Niestety niektóre, szczególnie najmłodsze dzieci mogą wymagać przeprowadzenia dalszych badań w celu wykluczenia anomalii układu moczowego. W przypadku podejrzenia istnienia takich anomalii lekarz może zlecić wykonanie określonych badań, takich jak USG nerek i pęcherza lub prześwietlenia podczas oddawania moczu (cystografia mikcyjna). Badania te pozwolą na wykrycie anomalii budowy lub czynności układu moczowego. Dziecko może zostać także skierowane do urologa.