Łojotokowe zapalenie skóry u dzieci

Czym jest łojotokowe zapalenie skóry?

Łojotokowe zapalenie skóry w języku łacińskim to dermatitis suborrhoica. Jego cechą charakterystyczną jest czerwona, symetryczna, złuszczająca się osutka, czyli uogólniona wysypka skórna.

Choroba bywa nazywana także wypryskiem łojotokowym – wyprysk obejmuje zmiany skórne rumieniowo-złuszczające i wysiękowe. Wykwity umiejscowione są głównie na owłosionej skórze głowy, ale też na skórze dołów pachowych, pachwin, okolic narządów płciowych oraz w okolicach łojotokowych i okolicach drażnionych. Choroba rozwija się u osób, które mają tendencję do łojotoku – zwiększonego wydzielania łoju przez gruczoły łojowe w skórze.

U niemowląt łojotokowe zapalenie skóry pojawia się jako ciemieniucha. W kolejnych latach życia dziecka choroba ta występuje niezwykle rzadko, by pojawić się dopiero w okresie dojrzewania. Ma to związek ze zmianami hormonalnymi jakie następują gwałtownie w młodym organizmie. Wahania hormonalne sprzyjają powstawaniu łojotoku, który sprzyja pojawieniu się zmian typowych dla łojotokowego zapalenia skóry u dzieci.

Sprawdź też: Strupy w nosie – przyczyny, objawy, leczenie

Łojotokowe zapalenie skóry u dzieci – przyczyny

Przyczyny łojotokowego zapalenia skóry u dzieci nie są do końca poznane. Jednak w powstawaniu choroby wskazuje się na udział drożdżaków z rodzaju Pityrosporum i Candida. Są to grzyby różnego rodzaju, część z nich bytując na skórze wywołuje choroby skóry. Obecność dużej ilości łoju w niektórych obszarach skóry również potęguje rozwój zmian. Zmiany skórne jeszcze bardziej się powiększają, gdy układ odpornościowy jest osłabiony.

Szacuje się, że nawet 5% ogólnej populacji cierpi z powodu łojotokowego zapalenia skóry.

W zaburzeniach odporności u dzieci można spotkać nasilone objawy kliniczne i bardziej skomplikowany przebieg choroby. Zaobserwowano wzrost częstości występowania tego schorzenia wśród osób z chorobami neurologicznym. Nasuwa to podejrzenie udziału zaburzeń regulacji nerwowej w mechanizmie powstania łojotokowego zapalenia skóry u dzieci.

Nasilenie procesu zapalnego w przebiegu choroby jest zazwyczaj niewielkie i zależy od stanu ogólnego pacjenta. Świąd jest zazwyczaj nieobecny, a gdy już występuje, może być rozmaicie nasilony. Mechanizm immunologiczny łojotokowego zapalenia skóry nie został dotąd udowodniony.

Łojotokowe zapalenie skóry u dzieci – objawy

W zdiagnozowaniu choroby ważna jest lokalizacja zmian, objawy i przebieg łojotokowego zapalenia skóry u dzieci. Umiejscowienie zmian to najczęściej:

• owłosiona skóra głowy,
• brwi,
• rzęsy,
• okolica nosa,
• szyja,
• okolice krocza,
• okolice dołów pachowych i pachwinowych.

U noworodków zmiany mają postać tłustego, zapalno-złuszczającego się obszaru o łososiowej barwie (szczególnie w obrębie owłosionej skóry głowy). Zmiany takie nazywane są ciemieniuchą. W cięższych przypadkach może ujawnić się skłonność do uogólnienia procesu chorobowego i zajęcia coraz większego obszaru skóry. W przypadku odpowiedniego postępowania wyprysk łojotokowy u niemowląt trwa najczęściej kilka tygodni, chociaż może utrzymywać się dłużej, czasami nawet do pierwszego roku życia.

Łojotokowe zapalenie skóry u dzieci starszych, w okresie dojrzewania, objawia się jako łupież lub złuszczanie skóry w obrębie czoła, brwi, za uszami czy w fałdach nosowo-wargowych. Zmiany złuszczeniowe mogą zajmować miejsca nietypowe (np. okolice zgięciowe). Zmiany są w większości przypadków wyraźnie odgraniczone, często pokryte żółtymi nawarstwionymi strupami. W razie zajęcia fałdów skórnych obserwuje się sączenie i liczne linijne pęknięcia. Rozwijający się stan zapalny i sączenie sprzyjają nadkażeniom bakteryjnym i wydłużają okres zdrowienia.

Jeżeli zmiany na skórze pojawią się w okolicach fałdów skórnych, na skórze mogą być widoczne drobne pęknięcia. Swędzenie skóry rzadko występuje i nie jest dokuczliwe. Stan zapalny skóry może być przyczyną następczych zakażeń bakteryjnych.

Należy wielokrotnie upominać dzieci i przypominać o tym, by nie drapały zmian skórnych. Przyspieszy to gojenie zmian, zapobiegnie nadkażeniom bakteryjnym i pozostawieniu blizn. Zazwyczaj po kilku tygodniach, niekiedy dłużej, zmiany skórne cofają się i ustępują bez pozostawienia śladu. Swędzenie skóry i ból towarzyszący zmianom jest niewielki.

Przebieg łojotokowego zapalenia skóry u dzieci może być przewlekły i nawrotowy. Nawroty są częściej obserwowane jesienią i zimą. W zmianach długo utrzymujących się w obrębie owłosionej skóry głowy występuje przerzedzenia włosów. W niektórych przypadkach może dojść do przerzedzenia brwi.

Łojotokowe zapalenie skóry u dzieci – leczenie

Po krótkim okresie czasu (zazwyczaj po kilku tygodniach) charakterystyczne zmiany na skórze zaczynają się cofać. Nie pozostawiają trwałych śladów ani blizn. Zmiany o cechach ciemieniuchy delikatnie wyczesuje się ze skóry głowy niemowlęcia przy pomocy szczotek o bardzo delikatnym włosiu. Zmiany ustępują same. Jeżeli u najmniejszych pacjentów zmiany pojawia się w innych częściach ciała, należy skonsultować się z lekarzem dermatologiem.

Łojotokowe zapalenie skóry u dzieci, zwłaszcza starszych i w okresie pokwitania jest przewlekłą, nawracającą chorobą, ale istnieją skuteczne metody leczenia tych zmian bądź łagodzenia objawów. Istotne jest, aby skonsultować się z lekarzem dermatologiem, gdy tylko rodzice lub opiekunowie znajdą na ciele dziecka niepokojące zmiany skórne. Tylko specjalista dermatolog może zalecić odpowiednie i skuteczne leczenie zmian powstałych na skórze.

Zabiegi lecznicze obejmują zazwyczaj miejscowe stosowanie leków. Leczenie ma na celu systematyczne usuwanie powstałych nawarstwień strupów. Pomocne w leczeniu łojotokowego zapalenia skóry mogą być szampony przeciwłojotokowe, które zawierają pirytionian cynku, selen lub kwas salicylowy.

Do leczenia łojotokowego zapalenia skóry u dzieci stosuje się też szampon i krem z 2% ketokonazolem. Młodzi pacjenci w większości dobrze reagują na leczenie słabymi miejscowymi kortykosteroidami, które stosuje się w razie nasilenia procesu zapalnego, rumienia czy świądu.

Łojotokowe zapalenie skóry u dziecka a choroby skóry

Szczególnie u niemowląt i mniejszych dzieci z chorobami atypowymi skóry istnieje możliwość błędnego rozpoznania zapalenia łojotokowego skóry. Aby uniknąć pomyłki, należy znać kilka wskazówek. Łojotokowe zapalenie skóry u dzieci może przypominać lub współwystępować z innymi zmianami skórnymi. Oto kilka schorzeń, które łatwo pomylić z łojotokowym zapaleniem skóry:

Atopowe zapalenie skóry – różnica polega na tym, że w atopowym zapaleniu skóry zawsze zaoszczędzone są wilgotne okolice, które obejmują pachwiny i pachy. Skóra dziecka jest sucha. Dodatkowo w atopowym zapaleniu skóry wykwitom skórnym towarzyszy intensywny świąd, który wywołuje niepokój i rozdrażnienie dziecka. Co więcej, atopowe zapalenie skóry różni się od łojotokowego późniejszym początkiem. Zazwyczaj chorują niemowlęta i dzieci po 3 miesiącu życia obciążone dodatnim wywiadem rodzinnym w kierunku chorób atopowych.

Histiocytoza X cechuje się podobnym rozmieszczeniem wykwitów skórnych, dlatego może przypominać łojotokowe zapalenie skóry. Charakterystyczna dla histiocytozy jest plamica, biegunki i opóźniony wzrost, czego nie obserwujemy w łojotokowym zapaleniu skóry.

Łuszczyca wykazuje duże podobieństwo do łojotokowego zapalenia skóry u dzieci. Stwierdzenie zmian charakterystycznych dla łuszczycy o innej lokalizacji bądź badanie histologiczne są rozstrzygające. Dodatkowo łuszczyca charakteryzuje się mniejszymi objawami wysiękowymi, a także nie daje przerzedzenia włosów.

Grzybica skóry charakteryzuje się szybszym przebiegiem i bardziej nasilonym świądem. Obecne są wykwity pęcherzykowe i krostkowe na obrzeżu ognisk. Jeśli grzybica zajmuje skórę głowy, to występują zmiany we włosach. Badaniem rozstrzygającym jest zlecenie badania mykologicznego.

Wyprzenie na tle bakteryjnym lub drożdżakowym różni się tym, że nie zajmuje okolic łojotokowych. Zmiany skórne mają wygląd podobny do zmian w łojotokowym zapaleniu skóry.