Jaskra u dziecka - rodzaje, diagnostyka, leczenie

Jaskra u dzieci – rodzaje

Istnieje wiele klasyfikacji jaskry u dziecka. Najbardziej powszechny jest podział na jaskrę pierwotną i wtórną. Jaskra pierwotna związana jest jedynie z nieprawidłowościami kąta przesączania, utrudniającymi lub nawet całkowicie uniemożliwiającymi odpływ cieczy wodnistej z gałki ocznej. Nie towarzyszą jej inne zaburzenia dotyczące narządu wzroku ani też zaburzenia ogólnoustrojowe.

W przypadku jaskry dziecięcej wtórnej można identyfikować czynniki zapalne, nowotworowe, rozwojowe, metaboliczne lub inne, które stanowią podłoże nieprawidłowości gałki ocznej. Najczęstsze zaburzenia oczne, którym towarzyszy jaskra u dziecka dotyczą:

• rogówki:
  • mała rogówka,
  • olbrzymia rogówka,
  • płaska rogówka,
  • stożek rogówki;
• soczewki:
  • zaćma wrodzona,
  • przemieszczenie soczewki;
• tęczówki:
  • beztęczówkowość,
  • rozwarstwienie tęczówki.

Do wystąpienia jaskry u dziecka może przyczynić się również leczenie glikokortykosteroidami, stan zapalny, uraz, występowanie retinopatii wcześniaczej, siatkówczak czy zakażenie wirusem różyczki w życiu płodowym.

Badania naukowe wskazują, że pierwotna jaskra wrodzona występuje z częstością 1 na 10 000 urodzeń, zwykle dotyka obu oczu i częściej dotyczy chłopców. Postać ta może mieć podłoże genetyczne, lecz przeważająca liczba przypadków ma charakter sporadyczny. Ze względu na wiek, w którym pojawiają się objawy, jaskrę pierwotną wrodzoną można podzielić na trzy typy:

• prawdziwą,
• dziecięcą,
• młodzieńczą.

Jaskra wrodzona prawdziwa

W przypadku pierwotnej jaskry wrodzonej prawdziwej wzrost ciśnienia wewnątrzgałkowego występuje w okresie prenatalnym. Objawy pierwotnej jaskry wrodzonej dziecięcej pojawiają się w pierwszych 3 latach życia. Dotyczy ona ponad połowy przypadków jaskry pierwotnej wrodzonej. Jeśli dojdzie do manifestacji jaskry pomiędzy 3 a 16 rokiem życia, wówczas rozpoznajemy pierwotną jaskrę wrodzoną młodzieńczą.

Objawami, które niepokoją opiekuna dziecka są: łzawienie, światłowstręt, zaciskanie powiek. Mogą one występować już u noworodka. Należy pamiętać, że nadmierne łzawienie nie musi być objawem jaskry u dziecka. Często pojawia się w niedrożności przewodu nosowo-łzowego, uszkodzeniu nabłonka rogówki czy na przykład w zapaleniu spojówek. Innym charakterystycznym symptomem jaskry jest woloocze, czyli powiększenie wymiarów rogówki. Z czasem traci ona swoją przezierność, co jest związane z jej obrzękiem. W przypadku jaskry wrodzonej mogą również pojawić się linie Haaba. Odzwierciedlają one pęknięcia warstw rogówki spowodowane jej rozciągnięciem.

Jaskra u dzieci – diagnostyka

Diagnostyka jaskry u dziecka jest znacznie trudniejsza niż u dorosłych. Opiera się ona na dokładnym wywiadzie zebranym od rodziców, pomiarze ciśnienia wewnątrzgałkowego, pomiarze średnicy rogówki, gonioskopii, czyli dokładnym obejrzeniu kąta przesączania, a także pomiarze długości gałki ocznej za pomocą USG oraz ocenie dna oczu, zwłaszcza tarczy nerwu wzrokowego.

Czasami pomiar ciśnienia wewnątrzgałkowego można przeprowadzić bez znieczulenia ogólnego (na przykład u małego dziecka, które śpi lub je). Najczęściej jednak całą diagnostykę przeprowadza się w znieczuleniu ogólnym. Ważna jest dokumentacja fotograficzna zmian tarczy nerwu wzrokowego. Pomaga ona w kontroli przebiegu choroby. Zazwyczaj po uregulowaniu ciśnienia wewnątrzgałkowego zagłębienie tarczy nerwu wzrokowego zmniejsza się. Powiększanie się tego zagłębienia może świadczyć o złej kontroli ciśnienia wewnątrzgałkowego.

Jaskra u dzieci – leczenie

Ze względu na mechanizm powstawania jaskry wrodzonej właściwej i dziecięcej, w leczeniu jaskry u dziecka stosuje się postępowanie chirurgiczne. Polega ono na utworzeniu dróg odpływu cieczy wodnistej z oka. Wybór procedury zależy od przezierności rogówki. Najczęściej wykonywanymi zabiegami są goniotomia lub trabekulotomia. Efekt tych zabiegów powinien być kontrolowany systematycznie w znieczuleniu ogólnym. W przypadku braku skuteczności tych procedur wykonuje się trabekulektomię i implanty przeciwjaskrowe. Jeśli ciśnienie wewnątrzgałkowe pozostaje nadal wysokie, konieczna może być cyklofotokoagulacja. Leczenie farmakologiczne stosuje się do czasu wykonania zabiegu.

Jaskra u dzieci – rokowania

Mimo udoskonalenia chirurgicznych metod leczenia jaskry u dziecka do 2 roku życia, rokowanie, choć znacznie lepsze niż przed laty, jest nadal ostrożne. Nawet jeśli dojdzie do unormowania ciśnienia wewnątrzgałkowego, mogą pojawić się powikłania w postaci niedowidzenia, zeza, zaćmy, a także rozwoju jaskry u dziecka w późniejszym okresie życia. Rokowanie w nieuregulowanej operacyjnie jaskrze jest złe, ponieważ prowadzi do nieodwracalnej ślepoty.