Wypadanie włosów – jakie badania zrobić i poznać przyczynę łysienia?

Dlaczego włosy wypadają?

Widok sporej garści włosów na szczotce czy poduszce budzi słuszne obawy. Jaka może być przyczyna wypadania włosów? Jakie badania wykonać, aby szybko zdiagnozować przyczynę wypadania włosów?

Cykl wzrostu włosów to skomplikowany i długotrwały proces, na który wpływa: nasza dieta, styl życia, stosowanie leków i używek, stres, choroby i infekcje oraz zanieczyszczenia środowiska. Cykl ten składa się z trzech faz i może trwać od około 2 do 8–9 lat.

W warunkach prawidłowych każdego dnia wypada od 50 do 100 włosów, ale ich liczba na głowie jest w przybliżeniu stała, choć zmniejsza się oczywiście u osób starszych. Jeśli jakiś czynnik zakłóca stan równowagi, włosów zaczyna ubywać, czasem w bardzo szybkim tempie. Im bardziej nasilone wypadanie włosów, tym bardziej szkodliwy dla organizmu okazał się czynnik etiologiczny.

Jeśli wypada dużo włosów, w pierwszej kolejności należy przeanalizować dietę, zastanowić się, czy nie pojawiło się wypadanie włosów po odchudzaniu, stosowaniu diety wegetariańskiej lub wegańskiej.

Ważna jest ocena tego, jak dbać o włosy z tendencją do wypadania. Czy wolno je często suszyć, prostować, farbować? By móc odpowiedzieć na pytanie – dlaczego garściami wypadają mi włosy, trzeba ocenić ogólny stan zdrowia – czy uległ on pogorszeniu, czy zdiagnozowano u mnie choroby ogólnoustrojowe, jakie leki przyjmuję, czy w moim życiu są obecne używki.

Na koniec warto przyjrzeć się najbliższym. Jedną z przyczyn łysienia jest obciążenie genetyczne. Ważne jest czy ktoś w rodzinie miał podobny typ włosów i podobne problemy? Badania na wypadanie włosów (laboratoryjne, krwi) zawsze poprzedzone są takim wywiadem.

Wypadają mi włosy – stres czy dieta?

Częstą przyczyną wypadania włosów są niedobory pokarmowe, zarówno niedobór białka, witamin, jak i żelaza może prowadzić do łysienia. Jeśli organizm nie jest prawidłowo odżywiany – w pierwszej kolejności odbija się to na kondycji włosów. Niedobór białka, częsty u osób odchudzających się lub cierpiących na przewlekłe choroby może prowadzić do wypadania włosów, podobnie niedobór witamin z grupy B oraz żelaza.

Anemia spowodowana niedoborem żelaza może objawiać się tylko i wyłącznie łysieniem jeszcze na długo przed wystąpieniem innych objawów. Należy pamiętać, że dla pięknych włosów najlepsza jest zbilansowana dieta zawierająca białko zwierzęce, a także produkty pełnoziarniste bogate w witaminy i minerały takie jak cynk, selen, biotyna i żelazo.

Kolejnym ważnym czynnikiem sprzyjającym wypadaniu włosów jest stres. Choć kojarzy się zwykle z siwieniem włosów, równie dobrze może odpowiadać za ich wypadanie. Każdy rodzaj urazu psychicznego – udział w wypadku, ciężka choroba, stresująca praca – może prowadzić do utraty włosów.

Zwykle dochodzi do skrócenia cyklu życia włosów i szybszego przechodzenia w fazę wypadania, taki proces obserwuje się 3 do 6 miesięcy od urazu psychicznego. Jeśli stres, np. w pracy, trwa przewlekle – dochodzi do sukcesywnej utraty włosów.

Dobrą wiadomością jest, że włosy, które wypadły z powodu stresu, stosunkowo szybko się regenerują, nie dochodzi do trwałego wyłysienia. Stąd też nigdy nie jest za późno na zmianę stylu życia.

Łysienie a choroby

Wypadanie włosów bardzo często jest wynikiem choroby podstawowej. Warto wspomnieć tu o niedoczynności tarczycy. Wzmocnienie włosów następuje tutaj poprzez włączenie suplementacji hormonów tarczycy, co szybko przywraca równowagę hormonalną. Jednym z objawów niedoczynności tarczycy jest suchość, łamliwość i wypadanie włosów. Skrajnie może dochodzić także do wypadania brwi.

Z kolei w przypadku nadczynności tarczycy dochodzi typowo do nadmiernego wydzielania łoju na owłosionej skórze głowy, co wiąże się z ich przetłuszczaniem, a także wypadaniem. Włosy stają się cienkie i delikatne. Podobnie jak w przypadku niedoczynności, leczenie łysienia wyrównujące gospodarkę hormonalną szybko prowadzi do poprawy.

Zaburzenia w zakresie poziomu hormonów płciowych to domena ginekologów. Przyczyną łysienia mogą być: nieprawidłowy poziom testosteronu, androstendionu, siarczanu DHEA oraz prolaktyny, a także zmiany hormonalne typowe dla okresu menopauzy.

Najczęściej wypadanie włosów powodują takie czynniki, jak:

• anemia,
• czynniki genetyczne,
• choroby tarczycy,
• łysienie plackowate,
• choroby autoimmunologiczne,
• ciąża,
• zespół policystycznych jajników,
• łuszczyca i choroby związane z nadmiernym łojotokiem (powoduje łysienie łojotokowe),
• zatrucie witaminą A,
• poważne operacje i ciężkie schorzenia ogólne.

Wypadanie włosów w ciąży i po urodzeniu dziecka

Wypadanie włosów w ciąży i po niej to częsta dolegliwość. Kobieta musi zaspokajać wszystkie potrzeby niejako podwójnie, a dodatkowo narażona jest na stres związany z licznymi zmianami hormonalnymi i fizjologicznymi.

Utrata włosów związana z okresem ciąży i karmienia jest zjawiskiem dość powszechnym, aczkolwiek przejściowym. Zwykle w przeciągu kilku miesięcy po porodzie włosy odzyskują równowagę i przestają wypadać, a z czasem powracają do stanu sprzed ciąży.

Czynnikami odpowiedzialnymi za taki stan są właśnie zmiany hormonalne, a także wzrost zapotrzebowania na witaminy i składniki mineralne, co powoduje ich względny niedobór. Podobny efekt może wywołać stosowanie doustnych tabletek antykoncepcyjnych. Jeśli więc widać zależność problemów z wypadaniem włosów z przyjmowaniem takich środków, warto poprosić lekarza o dobranie innego preparatu. Wreszcie na kondycję włosów wpływają wszelkie zaburzenia gospodarki hormonalnej.

Jakie badania wykonać gdy wypadają włosy?

Do najważniejszych badań, które mogą okazać się pomocne w badaniu przyczyn łysienia należą:

• morfologia z rozmazem – pozwala wykryć anemię, niedobory odporności i stany zapalne;
• poziomy ferrytyny (białka magazynującego żelazo) – badanie to daje dokładniejsze informacje o gospodarce żelaza w organizmie; warto dodać, że sam poziom żelaza w surowicy niewiele wnosi do diagnostyki, jest bowiem zależny od pory dnia i diety w okresie poprzedzającym badanie;
• OB – marker stanów zapalnych, nowotworów i chorób autoimmunologicznych;
• oznaczenie poziomu witaminy B₁₂;
• poziom białka całkowitego, który może wskazywać na głębokie niedożywienie lub choroby wątroby czy nerek;
• poziom TSH (hormonu stymulującego pracę tarczycy) – pozwala zdiagnozować nadczynność i niedoczynność tarczycy; w przypadku nieprawidłowego wyniku konieczne jest oznaczenie wolnych hormonów tarczycy, wykonanie USG tarczycy oraz oznaczenie poziomu przeciwciał przeciwtarczycowych;
• poziom glukozy na czczo oraz ewentualnie test doustnego obciążenia glukozą – to podstawowe badania stosowane w diagnostyce cukrzycy;
• poziom hormonów płciowych: testosteronu, androstendionu, siarczanu DHEA, progesteronu oraz prolaktyny;
• hormony płciowe, których poziom zmienia się w okresie menopauzy – estrogeny, FSH, LS;
• poziom kortyzolu – hormonu stresu.

Badania te zwykle pozwalają wykluczyć wiele potencjalnych przyczyn łysienia. W przypadku konieczności dalszej diagnostyki szczegółowe badania zleci lekarz dermatolog. Większość schorzeń odpowiedzialnych za wypadanie włosów można leczyć.

Kiedy do lekarza – dermatologa lub trichologa?

Zarówno używki, takie jak alkohol, narkotyki i nikotyna, jak też niektóre leki mogą negatywnie odbijać się na kondycji włosów. Wypadanie włosów po lekach zdarza się często. Najczęściej zjawisko to obserwuje się po lekach z takich grup, jak antydepresanty, β-blokery, metotreksat, związki litu, a także stosowane przewlekle niesteroidowe leki przeciwzapalne.

Negatywnie na stan włosów działają też steroidy – substancje stosowane w leczeniu wielu schorzeń autoimmunologicznych, a także przez niektórych kulturystów w celu budowania masy mięśniowej.

Warto przeanalizować dietę i wszystkie wymienione wyżej potencjalne czynniki, które mogą powodować wypadanie włosów, także nadmiar zabiegów fryzjerskich i kosmetyków.

Następnie należy skonsultować się z dermatologiem. Lekarz dokona oceny skóry głowy i wykluczy schorzenia dermatologiczne, takie jak łuszczyca, łysienie plackowate, grzybice skóry owłosionej głowy, czy zakażenia bakteryjne skóry na głowie. Badanie dermatologiczne obejmuje:

• dokładny wywiad lekarski,
• badania laboratoryjne,
• wykonanie trichogramu, czyli mikroskopowej oceny budowy korzenia włosa,
• wykonanie trichoskopii, czyli mikroskopowej oceny budowy struktury całego włosa,
• badanie histopatologiczne maleńkiego wycinka skóry głowy.

Taka całościowa diagnostyka pozawala dokładnie ocenić kondycję włosów i wskazać przyczyny łysienia. Oprócz dermatologów badaniem włosów zajmują się także tricholodzy. Są to osoby o różnym wykształceniu, specjalizujące się w diagnozowaniu i leczeniu wypadania włosów. Warto jednak w tym przypadku sprawdzić kompetencje takiego specjalisty.