Srebrzyca – przyczyny, objawy, leczenie argyrii

Srebrzyca – co to jest i jakie są przyczyny?

Srebrzyca, znana również jako argyria (od łacińskiego słowa argentum oznaczającego „srebro”) jest rzadko spotykaną chorobą związaną z odkładaniem się w tkankach cząsteczek srebra.

Srebro może odkładać się w organizmie w wyniku długotrwałej ekspozycji zawodowej na pyły srebra lub srebro koloidalne (np. u osób zajmujących się wydobyciem srebra i pracą w branżach, w których związki srebra znajdują zastosowanie) bądź trwającego dłuższy czas spożywania związków srebra, zawartych np. w niektórych lekach czy suplementach diety. Czynniki te są przyczyną argyrii „rozsianej”, ogólnoustrojowej.

Srebrzyca może ujawniać się również w postaci miejscowej po dłuższym kontakcie ze srebrną biżuterią, materiałami stomatologicznymi, stosowaniem kropli do oczu ze srebrem itd., w wyniku których cząsteczki srebra odkładają się w miejscu kontaktu.

Szaroniebieskie zabarwienie skóry – objawy srebrzycy

Objawy srebrzycy wynikają z gromadzenia się w tkankach cząsteczek srebra. Dotyczy to w szczególnym stopniu skóry i błon śluzowych, a zwłaszcza okolic eksponowanych na promieniowanie słoneczne, jak skóra nosa i czoła czy ręce. Dolegliwości związane z toksycznością ogólnoustrojową są rzadkie i zależą od ilości zdeponowanego srebra.

Do najważniejszych objawów argyrii należą:

• ciemne, brązowoszare lub niebieskoszare zabarwienie błon śluzowych i twardówek; przebarwienia pojawiają się najwcześniej na dziąsłach;
• równomierna zmiana zabarwienia skóry na kolor szary, ciemnoszary lub szaroniebieski, szczególnie wyraźna w okolicach odsłoniętych (np. na twarzy, szyi, skórze rąk);
• bardzo rzadko, w przypadku zajęcia gruczołów łzowych, ciemne lub czarne łzy;
• ciemne, niebieskawe zabarwienie narządów wewnętrznych;
• występujące rzadko objawy toksyczności narządowej i ogólnoustrojowej, takie jak zapalenie błony śluzowej żołądka, uszkodzenie nerek, stłuszczeniowa choroba wątroby, niespecyficzne objawy neurologiczne itd.

W srebrzycy objawy nasilają się w zależności od dawki srebra, jak i od czasu ekspozycji. Warto mieć na uwadze, że pierwsze symptomy mogą ujawnić się nawet po wielu miesiącach lub latach kontaktu ze związkami srebra.

Diagnostyka srebrzycy – jakie badania na argyrię wykonać?

W diagnostyce srebrzycy najważniejsza jest skrupulatna analiza historii rozwoju choroby, a zwłaszcza stwierdzenie czynników usposabiających do jej wystąpienia. Poszukuje się potencjalnych źródeł długotrwałej ekspozycji na związki srebra.

Mogą należeć do nich m.in. praca przy pozyskiwaniu srebra (znany przypadek Paula Karsona, zwanego – ze względu na niebieskie zabarwienie skóry – „Papą Smurfem”), praca w branży jubilerskiej, częste stosowanie wyrobów medycznych i leków zawierających srebro itd.

Uzyskane informacje zestawia się ze znaleziskami w badaniu przedmiotowym, takimi jak ciemne zabarwienie błon śluzowych. Typowy wywiad i badanie przedmiotowe wystarczą zwykle do postawienia diagnozy. Należy mieć jednak na uwadze, że pewne rozpoznanie argyrii możliwe jest jedynie po wykonaniu badań histopatologicznych fragmentu zmienionej skóry.

Trudności w rozpoznaniu srebrzycy wynikają głównie z racji jej rzadkiego występowania.

Leczenie srebrzycy – czy istnieje lek na argyrię?

Do tej pory nie udało się opracować zadowalającej metody leczenia srebrzycy. Nie jest znana substancja, która byłaby wystarczająco skuteczna i bezpieczna, aby można ją było zastosować do usunięcia nagromadzonych w tkankach cząsteczek srebra.

Dostępne terapie skupiają się przede wszystkim na zmniejszeniu nasilenia przebarwień skóry i błon śluzowych, a więc głównie na efekcie kosmetycznym. Wśród podejmowanych sposobów leczenia argyrii wymienić można:

• stosowanie tzw. środków depigmentujących, które prowadzą do rozjaśnienia skóry poprzez hamowanie syntezy ciemnego barwnika skóry – melaniny; ich działanie nie polega więc na usuwaniu srebra; przykładem substancji depigmentującej jest hydrochinon;
• stosowanie związków selenu i siarki, które poprzez wiązanie się z cząsteczkami srebra mogą sprzyjać ich usuwaniu; efekty kliniczne takiej terapii nie są jednak zadowalające.

Ważne jest, że zmiany związane z argyrią nie wycofują się po ustaniu ekspozycji na srebro, dlatego też należy usunąć jej potencjalne źródła jak najszybciej po stwierdzeniu objawów. Pozwala to zatrzymać rozwój choroby.

Bibliografia:

https://emedicine.medscape.com/article/1069121-overview

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3754374/

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4601443/

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2861249/

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3870229/