Rak płaskonabłonkowy skóry

Co to jest rak płaskonabłonkowy skóry?

Rak płaskonabłonkowy skóry (inaczej – rak kolczystokomórkowy, łac. carcinoma planoepitheliale, ang. squamous cell carcinoma, SCC) jest nowotworem złośliwym zaliczanym do nieczerniakowych nowotworów skóry. Zdecydowaną większość przypadków w tej grupie stanowi rak podstawnokomórkowy (ang. Basal Cell Carcinoma, BCC), natomiast drugie miejsce pod względem liczby zachorowań zajmuje rak płaskonabłonkowy.

SCC wywodzi się z warstwy kolczystej nabłonka płaskiego skóry i błon śluzowych. Najczęstszą lokalizacją raka kolczystokomórkowego jest pogranicze skóry i śluzowek – przede wszystkim warga dolna, język, nos, okolice oczodołów, małżowiny uszne. Spotykane są także przypadki lokalizujące się w obrębie zewnętrznych narządów płciowych.

Inwazyjny rak płaskonabłonkowy skóry związany jest z ryzykiem wystąpienia nawrotu choroby oraz powstaniem przerzutów – głównie drogą naczyń limfatycznych. Niewdrożenie odpowiedniego leczenia prowadzi do powiększania się zmiany, destrukcji otaczających tkanek oraz wzrostu ryzyka wystąpienia przerzutów.

Czytaj również: Guzek pod pachą – jakie są przyczyny zgrubienia pod pachą?

Przyczyny raka płaskonabłonkowego skóry

• Głównym czynnikiem sprzyjającym wystąpieniu raka płaskonabłonkowego skóry jest narażenie na promieniowanie słoneczne. Za szczególnie niebezpieczne uważa się nawet krótkotrwałą ekspozycję na intensywne promieniowanie ultrafioletowe osób, które wcześniej unikały ekspozycji na słońce.
• Zwiększone ryzyko wystąpienia omawianego typu raka skóry stwierdza się także u osób poddawanych leczeniu immunosupresyjnemu, np. po przeszczepach narządów, a także u osób z rozpoznanym chłoniakiem nieziarniczym lub przewlekłą białaczką limfocytową.
• Rak kolczystokomórkowy może lokalizować się u skórze uprzednio niezmienionej lub u okolicach objętych przewlekłymi owrzodzeniami, bliznami (np. poooparzeniowymi), z nieprawidłowym bliznowaceniem, rogowaceniem starczym, rogowaceniem białym oraz długotrwale drażnionych mechanicznie.
• Najczęściej rak płaskonabłonkowy skóry rozwija się na podstawie rogowacenia słonecznego, powstałego w obszarach intensywnie eksponowanych na promieniowanie słoneczne.
• Do rozwoju nowotworu złośliwego skóry może predysponować także narażenie na pewne substancje chemiczne (takie jak arsen, smoła pogazowa, olej silnikowy, kreozot) oraz infekcja wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV).
• Istnieją także pewne uwarunkowania genetyczne związane z podwyższonym ryzykiem wystąpienia nowotworów skóry. Zalicza się do nich jasną karnację, skłonność do oparzeń słonecznych, piegi oraz mnogie znamiona barwnikowe. Rzadkim schorzeniem genetycznym, wykazującym tendencję do częstego powstawania nowotworów skóry jest xeroderma pigmentosum.

Jak rozpoznać nowotwór? Objawy raka płaskonabłonkowego skóry

Rak płaskonabłonkowy skóry może objawiać się jako płaskie zgrubienie, guzek lub owrzodzenie. Początkowo najczęściej przyjmuje formę czerwonej grudki, która następnie szybko powiększa się, czemu towarzyszy niszczenie otaczających tkanek. Ze względu na obraz raka kolczystokomórkowego wyróżniono dwa typy morfologiczne:

• wrzodziejącą – przyjmuje postać owrzodzenia, otoczonego uniesionym brzegiem;
• brodawkującą – objawia się jako guzek o nierównej powierzchni.

Rak płaskonabłonkowy może wiązać się z obecnością dolegliwości, takich jak ból lub świąd. Zmiana może także okresowo krwawić.

Ostateczna diagnoza raka kolczystokomórkowego stawiana jest na podstawie badania histopatologicznego. Ze względu na ryzyko obecności przerzutów w obrębie węzłów chłonnych, struktury te także podlegają ocenie. W niektórych przypadkach konieczne jest wykonanie biopsji węzła wartowniczego, a także badań obrazowych klatki piersiowej i jamy brzusznej.

Czy rak płaskonabłonkowy jest wyleczalny?

Podstawową metodą leczenia raka płaskonabłonkowego skóry jest jego chirurgiczne usunięcie z marginesem zdrowych tkanek, w znieczuleniu miejscowym. W przypadku braku możliwości zastosowania tej metody terapii (ze względu na lokalizację zmiany, jej wielkość lub wiek chorego), alternatywę stanowi radioterapia bądź leczenie miejscowe z wykorzystaniem 5-fluorouracylu lub imikwimodu. Obecność komórek nowotworowych w badaniu histopatologicznym węzła chłonnego stanowi wskazanie do usunięcia danej grupy węzłów (np. pachowych).

Osoby leczone z powodu raka złośliwego skóry powinny poddawać się okresowym kontrolom lekarskim. Istotna jest także profilaktyka polegająca na unikaniu intensywnego opalania się – również w solariach, stosowaniu kremów ochronnych z wysokim filtrem, obserwacji i, w miarę potrzeby – usuwaniu istniejących zmian skórnych.