Przyczyny trądziku

Jakie są przyczyny trądziku?

Trądzik pospolity to domena ludzi młodych. Towarzyszy większości nastolatków przez właściwie cały okres dojrzewania. U jednych trądzik przebiega łagodniej, u innych przybiera bardziej zaawansowane formy. Jest przyczyną wielu kompleksów, a czasem nawet obniżeniem samooceny i pewności siebie.

Wyróżniamy kilka podtypów trądziku. Do najważniejszych należą: zaskórnikowy, grudkowo-krostkowy i ropowiczy.

Do przyczyn tej uciążliwej i bardzo popularnej choroby zaliczamy:

• zaburzenia hormonalne,
• czynniki genetyczne,
• zakażenia bakteryjne,
• nadmierne rogowacenie ujść gruczołów łojowych,
• stres,
• niewłaściwą dietę.

Tak jak przyczyn trądziku jest wiele i występuje on w różnych postaciach, tak i leczenie nie u każdej osoby wygląda tak samo. Dermatolog stara się terapię dobrać tak, by wiązała się ona z podtypem choroby, stopniem jej zaawansowania czy czasem trwania zmian skórnych. Obecnie istnieje wiele skutecznych środków zwalczania trądziku, dlatego nie ma sensu go bagatelizować czy też maskować pod makijażem.

Mity związane z trądzikiem

Wokół tematu trądziku krąży wiele niedomówień i mitów. Przede wszystkim nie jest on zwykłym defektem kosmetycznym, normalną przypadłością okresu dojrzewania. Trądzik jest chorobą jak każda inna oraz jako choroba dermatologiczna, czyli skórna, ma bardzo silny wpływ na samopoczucie. Tym samym zależy od niego życie społeczne oraz pewność siebie. Nasilony, rozsiany trądzik może powodować, że osoba nim dotknięta odsunie się od rówieśników albo będzie przez nich wyśmiewana i nieakceptowana. Takie złe doświadczenia na długo pozostawiają ślad w psychice rozwijającego się młodego człowieka.

Kolejny mit dotyczy sposobu pielęgnacji cery. Jak w większości sytuacji, tak i tu wskazany jest umiar. Zbyt częste mycie twarzy drażniącymi środkami może spowodować efekt odwrotny do zamierzonego. Intensywne usuwanie warstwy łoju z powierzchni skóry, która jest rzeczą normalną i chroni przed jej wysuszeniem, często skutkuje nadaktywnością gruczołów łojowych. Konsekwencją jest łojotok, świecenie się cery oraz nasilenie trądziku.

Skóra trądzikowa jest skórą tłustą, więc nie wymaga nawilżania – to kolejny z mitów. Tłusta skóra nie oznacza skóry dobrze nawilżonej. Wręcz przeciwnie – przeważnie skóra trądzikowa jest bardzo wrażliwa; zarówno na czynniki drażniące, jak i przesuszenie. Dlatego po każdym myciu twarzy (najlepiej w letniej wodzie łagodnymi preparatami na bazie naturalnych składników) warto zastosować krem nawilżający.

Nie do końca prawdą jest też, że w przypadku cery trądzikowej całkowicie trzeba zrezygnować z makijażu. Delikatny, nieobciążający podkład, tuszujący krosty i zaskórniki jest dopuszczalny, pod warunkiem, że nie trzyma się go cały dzień na twarzy. Po powrocie do domu należy zrobić dokładny demakijaż, by kosmetyk nie zatykał porów skóry i nie przyczyniał się do tworzenia zaskórników.

Nie udowodniono, aby dieta mogła wpływać na nasilenie zmian skórnych. Zarówno słodycze, jak i jedzenie typu fast-food nie przyczyni się do zwiększenia ilość krost, czy zaskórników. Na pewno jednak tzw. śmieciowa żywność nie ma dobrego wpływu na nasze zdrowie, jak i kondycję skóry. Poszarzała, zmęczona i niedotleniona cera dodatkowo pogarsza samopoczucie.

Standardowe leczenie

Terapię trądziku zwykle zaczyna się od leczenia miejscowego, przeważnie w postaci żeli, kremów czy roztworów nakładanych na zmienioną skórę. Podstawą leczenia jest złuszczanie, ewakuacja wydzieliny z zaskórników oraz eliminacja bakterii, które powodują stan zapalny i nasilają tworzenie ropnych krost.

Do skutecznych środków złuszczających, chętnie przepisywanych w przypadku trądziku zaskórnikowego, należy nadtlenek benzoilu oraz kwas azalainowy. Preparaty te, w mniejszych stężeniach, można znaleźć w składzie wielu środków do pielęgnacji skóry – tonikach czy peelingach. Wykazują działanie przeciwzapalne, normalizujące keratynizację skóry. Pomagają ewakuować wydzielinę gruczołów łojowych, działają ściągająco. Zwężając pory minimalizują tworzenie widocznych zaskórników, tzw. wągrów. Tym samym przyczyniają się do zmniejszenia kolonizacji skóry przez trądzikotwórcze bakterie.

Typowym leczeniem przeciwzapalnym i antybakteryjnym, które stosuje się w trądziku, są antybiotyki. Chociaż dostępne są preparaty miejscowe i ich efekty uboczne są zdecydowanie mniejsze, skuteczniejsza jest doustna antybiotykoterapia. Bakterie wywołujące trądzik (Propinibacterium acnes, Staphylococcus epidermidis) są beztlenowcami – najlepszymi warunkami do ich rozmnażania są warunki pozbawione dostępu tlenu. Dlatego tak szybko mnożą się pod czopami zaskórnikowymi i gęstą warstwą łoju. Antybiotyki, które działają na tę grupę bakterii to tetracykliny, erytromycyna, klindamycyna i metronidazol. Ten ostatni stosuje się raczej jedynie w postaci żelu, nakładanego na krosty i grudki trądzikowe. Doustna antybiotykoterapia, mimo dość dobrej skuteczności, niesie ze sobą również ewentualne, na szczęście rzadkie powikłania w postaci przejściowych zaburzeń żołądkowo-jelitowych (bóle brzucha, biegunki). W przypadku stosowania innych leków warto upewnić się, czy antybiotyki nie zaburzają ich działania, ponieważ niektóre z połączeń lekowych mogą tworzyć groźne interakcje.

Jak bronić się przed trądzikiem?

Kiedy powyższe postępowanie staje się nieskuteczne lub po krótkiej poprawie wyglądu cery trądzik powraca, trzeba sięgnąć po inne środki.

W przypadku dziewcząt możliwe jest wykorzystanie leczenia hormonalnego. Nie jest to jednak standardowe działanie, dlatego ogranicza się je do nastolatek i młodych kobiet, które wykazują cechy hiperandrogenizacji. Należą do nich m.in.:

• hirsutyzm (nadmierne owłosienie w miejscach androgenozależnych – na brodzie, górnej wardze, brzuchu, klatce piersiowej czy na plecach),
• silny trądzik,
• łysienie typu męskiego – na skroniach i czubku głowy,
• męska sylwetka i skłonność do tycia.

Najpopularniejszym preparatem jest lek dwuskładnikowy – połączenie octanu cyproteronu z estrogenami. Cyproteron silnie hamuje przekształcanie testosteronu w jego aktywniejszy metabolit – dihydrotestosteron. Właśnie ten drugi ma największy wpływ na pobudzanie gruczołów łojowych oraz odpowiada za męskie łysienie. W połączeniu z estrogenami, które dodatkowo nasilają jego antyandrogenne właściwości, w krótkim czasie poprawiają cerę oraz zmniejszają łojotok i owłosienie ciała. Terapię można stosować przez okres jednego roku, ponieważ octan cyproteronu może zaburzać pracę wątroby oraz przyczyniać się do podwyższenia poziomu cholesterolu i trójglicerydów we krwi.

Mniejszy wpływ na metabolizm mają tradycyjne tabletki antykoncepcyjne, które m.in. poprzez zwiększenie poziomu białek wiążących hormony płciowe (SHBG) zmniejszają poziom wolnego testosteronu. Mniej testosteronu oznacza mniejszy trądzik, łojotok i owłosienie. Zapisując tabletki antykoncepcyjne, warto rozważyć wady i zalety, pamiętając, że przeciwwskazaniem do nich są choroby wątroby, naczyń – zakrzepica, udar oraz nowotwory macicy i piersi, zarówno u pacjentki, jak i w bliskiej rodzinie (matka, babcia, siostra).

Najskuteczniejszym lekiem, który dotychczas stosuje się w terapii trądziku, jest izotretinoina. Jest to pochodna retinoidów, która zwalcza wszystkie przyczyny jego powstawania:

• zmniejsza ilość zaskórników,
• przywraca normalną keratynizację skóry,
• zmniejsza populację bakterii,
• minimalizuje stan zapalny skóry.

Terapia trądziku izotretinoiną nie należy jednak do najtańszych, najkrótszych i pozbawionych efektów ubocznych. Trwa około 6-8 miesięcy i jest to najbardziej kosztowna terapia trądziku. Podczas niej należy kontrolować stężenia cholesterolu oraz wykonywać próby wątrobowe, ponieważ izotretinoina ma negatywny wpływ na procesy metaboliczne. Na szczęście po skończonej kuracji obserwuje się normalizację pracy wątroby. Każdy pacjent powinien być ostrzeżony o jej teratogennym wpływie na płód i konieczności stosowania skutecznej antykoncepcji do 3 miesięcy po skończeniu terapii.