Promieniowanie UVA, UVB i UVC – jak działa na skórę?

Skóra a promieniowanie UV

Skóra jest największym narządem ludzkiego ciała, a jej całkowita powierzchnia wynosi około 1,7-2 m2. Skóra nie tylko chroni przed wpływem czynników zewnętrznych i urazami. Umożliwia nam także stały kontakt ze środowiskiem zewnętrznym, dostarcza informacji o temperaturze otoczenia, przewodzi bodźce dotykowe i bólowe. Pełni przede wszystkim funkcję ochronną i termoregulacyjną, bierze także udział w regulacji gospodarki płynowej i elektrolitowej.

W jej budowie wyróżnić można trzy podstawowe warstwy: naskórek, skórę właściwą oraz – najgłębiej położoną – tkankę podskórną. Każda z tych warstw zbudowana jest z różnych rodzajów komórek, ma charakterystyczny dla siebie układ komórek, co pozwala jej pełnić tak wiele różnorodnych funkcji. Naskórek zbudowany jest z położonych warstwowo komórek nabłonka płaskiego zwanych keratynocytami.

Komórki te tworzą warstwę najbardziej zewnętrzną. W naskórku występują także komórki barwnikowe – melanocyty, które stale produkują barwnik – pigment. Od jego ilości zależy kolor skóry, włosów i tęczówki oka. Ilość samych melanocytów jest podobna u ludzi wszystkich ras – różnica polega na intensywności z jaką melanocyty produkują barwnik. W skórze właściwej znajdują się gruczoły potowe, łojowe oraz włosy, jest doskonale unerwiona i unaczyniona.

Zobacz też: Jak pielęgnować skórę latem?

Promieniowanie słoneczne a oparzenia skóry

Oparzenia słoneczne powstają na skutek nadmiernej, długotrwałej ekspozycji skóry na promieniowanie słoneczne, zwłaszcza, gdy w czasie opalania nie są stosowane żadne formy ochrony. Największą rolę w powstawaniu oparzeń odgrywa promieniowanie UVB.

Promienie słoneczne docierające na powierzchnię skóry powodują pobudzenie produkcji melaniny przez melanocyty. Zadaniem melaniny jest absorbowanie promieniowania UV i ochrona skóry przed jego szkodliwym działaniem. Obecność pigmentu warunkuje ochronę DNA komórek głębszych warstw skóry i narządów wewnętrznych. Ilość pigmentu w skórze warunkuje kolor skóry, karnację.

Osoby o jasnej skórze i włosach w odcieniu blond oraz rude mają mniejszą ilość pigmentu w skórze. Powoduje to, że są one bardziej narażone na szkodliwy wpływ promieniowania UV i nie powinny zbyt długo przebywać na słońcu. Odpowiednio osoby o ciemnej karnacji i większej zawartości barwnika w skórze mogą dłużej przebywać na słońcu bez negatywnych konsekwencji dla zdrowia.

Przeczytaj też: Jak bezpiecznie się opalać?

Rodzaje promieniowania słonecznego – UVA, UVB i UVC

Promienie słoneczne stanowią rodzaj fali elektromagnetycznej, a w jego skład wchodzą: promieniowanie podczerwone, światło widzialne oraz promieniowanie ultrafioletowe (UV). Wśród promieniowania UV możemy wyróżnić – w zależności od długości fali:

• promieniowanie UVA – pobudza wytwarzanie barwnika przez melanocyty, a w mniejszym stopniu zaczerwienienie skóry (rumień), może powodować reakcje alergiczną skóry na słońce (zaczerwienienie i swędzenie po ekspozycji na słońce), jest odpowiedzialne za efekt fotostarzenia skóry gdyż wnikając w głębsze warstwy skóry uszkadza włókna kolagenowe. Stanowi główną część promieniowania ultrafioletowego docierającego na ziemię. Promieniowanie UVA jest także wytwarzane przez lamy solaryjne. Początkowo sądzono, że UVA nie jest szkodliwe dla skóry. Nie jest to jednak prawda. Korzystanie z solarium – jeszcze do niedawna uważane za całkowicie bezpieczne – również może przyczynić się do wystąpienia poparzeń oraz uszkadzać komórki i przy długotrwałym narażeniu na promieniowanie predysponować do rozwoju raka skóry.
• Promieniowanie UVB – stymulują wytwarzanie pigmentu, powoduje efekt opalonej skóry, a także stymuluje wytwarzanie witaminy D w skórze. Powoduje oparzenia słoneczne, to właśnie one w głównej mierze przyczyniają się do powstawania rumienia na skórze po ekspozycji na światło, ich działanie koncentruje się przede wszystkim na powierzchownych warstwach skóry. Jest częściowo pochłaniane przez warstwę ozonową. Do wytwarzania witaminy D potrzebna jest pewna minimalna dawka promieniowania UVB, dlatego przebywanie na słońcu jest wskazane w celu zapobiegania objawom niedoboru tej witaminy i rozwoju krzywicy. Należy sobie jednak zdawać sprawę, że długo trwajace narażanie skóry na działanie UV może przyczyniać się do wzrostu ryzyka rozwoju raka skóry – czerniaka.
• Promieniowanie UVC – pozostaje praktycznie bez wpływu na skórę gdyż jest prawie całkowicie absorbowane przez warstwę ozonową.

To też może Cię zainteresować: Udar słoneczny – ile trwa?

Skutki promieniowania UV dla skóry

Skutki promieniowania UVB, UVA i UVC dla skóry to zarówno poparzenia, jak i rak skóry oraz coraz częściej spotykany efekt fotostarzenia skóry. By uniknąć tych konsekwencji, należy zapoznać się ze wskazówkami specjalistów jak bezpiecznie się opalać.

Oparzenie słoneczne – to najczęstsze powikłanie jakie występuje po nadmiernym opalaniu i wpływie promieniowania UV na skórę. Zaczerwienienie skóry, a w następnej kolejności poparzenie skóry występuje najszybciej po ekspozycji na słońce. Oparzenie słoneczne powoduje, że skóra staje się tkliwa, ucieplona, pojawia się ból i dokuczliwe pieczenie. Objawy oparzenia skóry w dużej mierze zależą od stopnia uszkodzenia skóry. Przy kolejnych stopniach oparzenia mogą pojawić się pęcherze wypełnione treścią surowiczą i rany.

• Oparzenia, zwłaszcza w młodym wieku, mogą w przyszłości zwiększać ryzyko zachorowania na raka skóry. Oparzenie skóry leczy się poprzez stosowanie opatrunków chłodzących, zraszanie wodą termalną, stosowanie Panthenolu. Można stosować leki przeciwbólowe. W razie pojawienia się pęcherzy, należy udać się do lekarza, który oceni stopień oparzenia skóry. W przypadku pojawienia się drgawek, omdlenia, należy podejrzewać udar cieplny, wówczas konieczne jest wezwanie pomocy.
• Nowotwory skóry i rak skóry – częste opalanie, także w solarium zwiększa ryzyko wystąpienia raka skóry. Ryzyko to jest tym większe, im rzadziej stosowane są środki ochrony w postaci kremów z filtrem przeciwsłonecznym. Promieniowanie skóry wpływa negatywnie na strukturę komórek skóry, które mogą stopniowo złośliwieć. Najbardziej znanym skutkiem opalania jest czerniak. To jeden z najczęściej występujących nowotworów w Polsce. Czerniak źle rokuje, jest trudny do wyleczenia.
• Starzenie się skóry pod wpływem słońca – tak zwane fotostarzenie skóry – pod wpływem działania promieni słonecznych, na skórze mogą pojawiać się plamy i przebarwienia, skóra sprawia wrażenia suchej i zniszczonej. Na skórze osób młodych, które często się opalają wcześniej pojawiają się zmarszczki, jest to szczególnie widoczne wokół oczu, na szyi.

Wypowiedź dermatologa na temat działania promieni UV na skórę