Pokrzywka barwnikowa – przyczyny, objawy, leczenie

Pokrzywka barwnikowa – mastocytoza skórna

Pokrzywka barwnikowa to choroba skóry zaliczana do grupy rzadkich schorzeń o nazwie mastocytozy. Związane są z gromadzeniem się w tkankach mastocytów, czyli komórek tucznych. Są one częścią układu odpornościowego organizmu i odpowiadają za lokalny proces zapalny. Ich rola polega na uwalnianiu histaminy, heparyny, cytokin i innych czynników zapalnych.

Mastocytozy można podzielić na skórne i układowe. W pierwszym przypadku, komórki tuczne gromadzą się w skórze. Najczęściej przyjmują postać rozsianych wykwitów na skórze. Postać skórna, to zawsze łagodna postać mastocytozy. Mastocytozy układowe są rzadkie. Zmiany chorobowe zlokalizowane są wtedy w narządach wewnętrznych. Skóra nie musi być zaatakowana.

To też Cię może zainteresować: Pęcherze, pęcherzyki i bąble na skórze – co mogą oznaczać?

Pęcherze i plamy na skórze – objawy pokrzywki barwnikowej

Pokrzywka barwnikowa (Urticaria pigmentosa) dotyczy głównie dzieci w wieku około 1–2 lat. U dorosłych występuje rzadziej i trudniej się leczy. Wysypka na ciele ma postać żółtobrunatnych, czerwonobrunatnych plam lub nacieczonych, swędzących grudek pod skórą. Powstają one w wyniku gromadzenia się nadmiernej ilości mastocytów w skórze. Przy pocieraniu zmian, komórki tuczne uwalniają mediatory zapalne i pojawia się obrzęk pokrzywkowy w postaci bąbli na skórze, stąd nazwa choroby.

Brązowe plamy na skórze mają rozmaitą wielkość. Ich średnica waha się od kliku milimetrów do kilku centymetrów. Najczęściej brązowe plamki pojawiają się na plecach, tułowiu. Skóra twarzy i rąk właściwie nigdy nie jest zajęta. Tłumaczy się to większą ekspozycją tych części ciała na promienie słoneczne, które korzystnie wpływają na proces leczenia choroby. Pokrzywka barwnikowa u dorosłych przyjmuje postać bardziej brunatnych, spłaszczonych plam, niekiedy krwotocznych.

Zobacz też: Wysypka na nogach – jakie są przyczyny krostek na nogach?

Pokrzywka barwnikowa to choroba przewlekła, trudno lecząca się. Okres jej trwania jest wieloletni. Samoistne ustąpienie zmian skórnych u dorosłych występuje rzadko. Pokrzywka barwnikowa u dzieci cofa się w wieku pokwitania. Najczęściej wykwitom skórnym nie towarzyszą zmiany narządów wewnętrznych. Choroba nie jest groźna i ma łagodny przebieg. Może jednak wywoływać silny dyskomfort psychiczny, szczególnie gdy trudno ukryć zmiany skórne pod ubraniem. U niektórych pacjentów jest to powodem depresji, zmian nastroju, utraty koncentracji.

To też może Cię zainteresować: Jakie schorzenia wywołują plamy na skórze?

Jak rozpoznać, czy to pokrzywka barwnikowa?

Rozpoznanie pokrzywki barwnikowej ustala się na podstawie występowania plam a skórze. Charakterystyczne są żółtobrunatne, czerwonobrunatne wykwity skórne, którym towarzyszy tzw. objaw Dariera, czyli prawie natychmiastowe pojawienie się bąbli pokrzywkowych po potarciu zmian. Najważniejszym badaniem decydującym o rozpoznaniu jest badanie histolopatologiczne zmienionego chorobowo wycinka skóry. Do tego celu pobraną tkankę barwi się błękitem toluidyny, specjalnym barwnikiem, który uwidacznia obecne w tkance mastocyty. Ich nadmiar widoczny pod mikroskopem potwierdza rozpoznanie mastocytozy.

Przeczytaj: Brązowe plamy na skórze – jakie mogą być przyczyny?

Chorobę różnicuje się z liszajem płaskim barwnikowym i rumieniem trwałym. Choroby te mają bardzo podobny przebieg i objawy, dlatego łatwo je pomylić. W postawieniu prawidłowej diagnozy pomoże lekarz specjalista, który zleci również odpowiednie leczenie. Liszaj płaski barwnikowy różni się od pęcherzykowej pokrzywki barwnikowej niewystępowaniem zmian obrzękowych przy pocieraniu oraz obecnością charakterystycznych dla niego wykwitów skórnych (np. sinoczerwonych kilkumilimetrowych, błyszczących grudek). Rumień trwały także przypomina pokrzywkę barwnikową. Różni się od niej brakiem obrzęku po potarciu zmian. Wykwity są zwykle mniej wyniosłe, pojedyncze.

Zobacz też: Czerwone plamy na nogach – co mogą oznaczać?

Wysypka na ciele – jak leczyć pokrzywkę?

Bardzo korzystne w procesie leczenia pokrzywki barwnikowej jest promieniowanie słoneczne. Powoli zwiększana ekspozycja na słońce daje dobre rezultaty. Dlatego wszystkim pacjentom z pokrzywką barwnikową zaleca się przebywanie na słońcu. Przyspiesza to proces znikania plam ze skóry. Terapia naświetleniowa z użyciem lamp nadfioletowych lub imitujących promienie słoneczne (SUN-LAMP) również daje dobre efekty. Naświetla się zmienioną chorobowo skórę oraz jednocześnie podaje leki przeciwhistaminowe. Zapobiegają one występowaniu objawów ogólnych.

Korzystnie działają leki antyhistaminowe blokujące receptry H2. Dobre wyniki uzyskuje się także stosowaniem fotochemioterapii PUVA. Polega ona na podaniu środków fotouczulających (czyli zwiększających wrażliwość na nadfiolet), a następnie ekspozycji na światło. Ten rodzaj terapii wykorzystywany jest również w leczeniu łuszczycy, atopowego zapalenia skóry czy bielactwa. Leczenie to może być wykorzystywane jedynie u osób dorosłych, u dzieci jest przeciwwskazane.

Należy pamiętać, że każdy chory na mastocytozę ma zwiększone ryzyko wystąpienia wstrząsu anafilaktycznego. Dlatego pacjenci powinni zawsze nosić przy sobie ampułkostrzykawkę z adrenaliną i wiedzieć w jaki sposób ją obsługiwać.