Plamica alergiczna – przyczyny, objawy, leczenie

Co to jest plamica Schöenleina-Henocha?

Choroba Sch ö enleina-Henocha (plamica Schöenleina-Henocha – HSP) to zapalenie małych naczyń, głównie w obrębie skóry, błon maziowych stawów, nerek i przewodu pokarmowego, zdecydowanie rzadziej płuc i układu nerwowego, wywołane odpowiedzią immunologiczną np. na czynnik zakaźny, którym często jest paciorkowiec.

Schorzenie może pojawić się w każdym wieku, ale najczęściej z chorobą Schöenleina-Henocha mamy do czynienia u dzieci.

W patogenezie dolegliwości dochodzi do tworzenia przeciwciał IgA (na tle zapalno-uczuleniowym), odkładania się ich w naczyniach i rozszczelnienia ścian naczyń, co przekłada się na objawy choroby.

U podłoża reakcji zapalno-uczuleniowej bardzo często leży czynnik infekcyjny (najczęściej zakażenie paciorkowcowe), rzadziej leki, szczepionki, ukąszenie owada, czynniki chemiczne i termiczne, spożycie niektórych pokarmów. Plamica Schöenleina-Henocha stosunkowo często pojawia się po przechorowaniu infekcji paciorkowcowej.

Plamica alergiczna – jakie są objawy?

Wśród objawów plamicy (alergicznego zapalenia naczyń) wyróżnia się m.in. objawy skórne: zmiany krwotoczne zlokalizowane przede wszystkim na wyprostnych powierzchniach kończyn dolnych i pośladkach. Przed wystąpieniem charakterystycznej wysypki krwotocznej zmiany skórne mogą mieć inny charakter – pęcherzy, rumieni, guzków lub bąbli pokrzywkowych.

Pojawiają się także zaburzenia pracy nerek: krwiomocz, objawy kłębuszkowego zapalenia nerek (np. białkomocz), obrzęki. W rzadkich przypadkach pojawiają się symptomy niewydolności nerek.

Plamica alergiczna objawia się także dolegliwościami ze strony przewodu pokarmowego – bólami brzucha czy obecnością krwi w stolcu (krwiste biegunki). Pacjent może odczuwać bóle stawów, skarżyć się na ich obrzęki, a także zaburzenia ruchomości.

Wśród objawów ze strony płuc (dość rzadkich) należy wymienić krwioplucie. Chorobie Schöenleina-Henocha towarzyszą również symptomy ze strony układu nerwowego, takie jak bóle głowy i drgawki.

Choroba Schöenleina-Henocha – badania moczu, krwi, RTG?

W diagnostyce plamicy Schöenleina-Henocha największe znaczenie odgrywa obraz kliniczny, czyli obecność charakterystycznych objawów (koniecznym warunkiem do rozpoznania choroby jest stwierdzenie objawów skórnych, którym towarzyszy m.in. jeden z objawów zajęcia narządów wymienionych wyżej).

Wykonywane jest także badanie ogólne moczu – w celu stwierdzenia ewentualnego krwinkomoczu i białkomoczu. Czasem wykonuje się badanie kału na krew utajoną. Spośród badań laboratoryjnych z krwi charakterystyczne może być podwyższenie stężenia immunoglobulin IgM i IgA, czasem obserwuje się podwyższenie wskaźników stanu zapalnego.

Pacjent z chorobą Schöenleina-Henocha, u którego stwierdza się objawy ze strony nerek czy przewodu pokarmowego, wymaga wykonania USG jamy brzusznej i układu moczowego. W przypadku zajęcia stawów można wykonać badanie ultrasonograficzne stawów.

Podejrzenie zmian płucnych jest wskazaniem do RTG klatki piersiowej. Podejrzenie zmian ze strony OUN wymaga wykonania badań obrazowych mózgu. W bardzo rzadkich przypadkach pobiera się wycinek skóry do oceny histopatologicznej lub wykonuje się biopsję nerek.

Alergiczne zapalenie naczyń (HSP) – leczenie

Choroba Schöenleina-Henocha ma z reguły przebieg łagodny i samoograniczający się, często manifestuje się tylko zmianami skórnymi i stawowymi – bez zajęcia innych narządów. Stosowane jest leczenie objawowe, np. niesteroidowe leki przeciwzapalne i uszczelniające naczynia krwionośne oraz okłady z sody na stawy. Zaleca się reżim łóżkowy.

W przypadku zajęcia przewodu pokarmowego i/lub masywnego zajęcia skóry do leczenia włącza się glikokortykosteroidy. Jeżeli u chorego dodatkowo stwierdza się czynną infekcję bakteryjną, stosowana jest antybiotykoterapia.

Po zakończeniu leczenia konieczne jest okresowe wykonywanie badania ogólnego moczu w celu wykrycia ewentualnego krwinkomoczu, który może pojawić się po pewnym czasie od pierwszej fazy choroby. Zaleca się także wyleczenie próchnicy zębów, która jest siedliskiem bakterii, w tym paciorkowców. Pacjenci po przebytym kłębuszkowym zapaleniu nerek powinni pozostać pod opieką poradni nefrologicznej.