Piekące stopy – co oznacza jak stopy swędzą i pieką?

Swędzące i piekące stopy – jakie przyczyny są częste?

Najczęstszą przyczyną swędzenia i pieczenia stóp jest grzybica. W większości przypadków stopy silnie swędzą i pieką z powodów w ogóle nie związanych z infekcją. Przyczyną dolegliwości jest reakcja komórek obecnych w skórze na czynniki pochodzenia zewnętrznego lub wewnętrznego.

Do najczęstszych z nich należą kontaktowe reakcje alergiczne wywołane bezpośrednim kontaktem skóry stóp z substancją uczulającą. Reakcja może wystąpić z opóźnieniem (tzn. po pewnym czasie od kontaktu); objawia się zaczerwienieniem oraz wystąpieniem niewielkich swędzących pęcherzyków i grudek na stopach. Alergia skóry stóp może pojawić się po kosmetykach (np. nieodpowiednio dobranym dezodorancie, zasypce).

To też może Cię zainteresować: Ból pod stopą – jakie mogą być przyczyny?

Stopy bardzo swędzą, gdy nadmiernie się pocą. Skóra staje się wilgotna, pomarszczona. Są to tak zwane odparzenia stóp. Wówczas może dodatkowo pojawić się łuszczenie skóry, drobne bąble i zaczerwienienie. Nadpotliwości stóp sprzyja nie tylko wysoka temperatura otoczenia, ale także noszenie skarpetek z syntetycznych włókien. Ważne są także czynniki osobnicze (genetyczne) – wtedy pocenie występuje rodzinnie. Pierwotna nadpotliwość stóp (która nie jest zależna od jednostki chorobowej) może mieć także podłoże emocjonalne. Częściej pojawia się u osób nerwowych, mających stresującą pracę, cierpiących na depresję, nerwicę.

Swędzenie skóry na stopach i pod stopami to także wynik podrażnień mechanicznych, zwłaszcza w wyniku źle dobranego obuwia. Tu otarcia na stopach i drobne uszkodzenia zdarzają się szczególnie latem. Do podrażnień może też dochodzić w wyniku źle wykonanych zabiegów higienicznych, np. peelingu stóp.

To też Cię może zainteresować: Pęcherze, pęcherzyki i bąble na skórze – co mogą oznaczać?

Choroby skóry stóp – kiedy stopy mocno swędzą?

Choć pacjenci najczęściej wiążą swędzące stopy z grzybicą, to wiele innych chorób obejmujących skórę stóp, w tym tak zwane podeszwy, może dawać objawy w postaci dokuczliwego świądu. Warto zwrócić uwagę na dodatkowe objawy towarzyszące – łuszczenie się skóry, zaczerwienienie, brzydki zapach, pojawienie się zmian, takich jak: bąble, grudki i krostki. Każdy z takich wykwitów jest cennym kryterium diagnostycznym.

Inne choroby skóry stóp, które mogą przebiegać z objawami podobnymi do grzybicy, w tym z uczuciem swędzenia i pieczenia podeszw stóp, to:

• niektóre postacie łuszczycy, szczególnie łuszczyca pospolita, plackowata i krostkowa; oprócz wyraźnie odgraniczonych, zaczerwienionych, rogowaciejących zmian skórnych, świąd (czasami również pieczenie) jest jednym z najwyraźniejszych jej objawów;
• neuropatie kojarzone przede wszystkim z cukrzycą i tzw. zespołem stopy cukrzycowej, w której podwyższony poziom cukru we krwi prowadzi do uszkodzenia małych naczyń krwionośnych i nerwów stopy, powodując m.in.: pieczenie, drętwienie, świąd i ból stopy;
• inne choroby, w tym choroby odległych narządów, np. żółtaczka, mogą powodować swędzenie różnych okolic ciała, między innymi świąd stóp.

W większości przypadków rozróżnienie grzybicy od innych przyczyn bólu i świądu stóp nie nastręcza problemu doświadczonemu lekarzowi.

To też może Cię zainteresować: Łuszcząca się skóra – czy zawsze oznacza łuszczycę?

Grzybica – najczęstsza przyczyna swędzenia stóp

Do innych charakterystycznych dla niej objawów należą: zaczerwienienie zakażonej skóry, łuszczenie się naskórka czy popękana skóra na stopach lub między palcami. Nieleczona grzybica może objąć także paznokcie.

Grzybicę stóp i paznokci wywołać może kilka różnych gatunków mikroskopijnych grzybów. Wśród nich najczęstszym jest Trichophyton rubrum. Ten i inne gatunki chorobotwórcze dobrze rozwijają się w środowisku o mikroklimacie tropikalnym (o wysokiej wilgotności i temperaturze), które w naszych warunkach klimatycznych spotykane jest zwłaszcza na krytych pływalniach oraz w publicznych prysznicach i łaźniach.

Przeczytaj też: Pękająca skóra na palcach – jak temu zaradzić?

Aby grzybica na stopach mogła się rozwinąć, komórki grzyba muszą dostać się do warstwy rogowej naskórka. Typowy ciąg przyczynowo-skutkowy prowadzący do rozwoju choroby rozpoczyna się od uszkodzenia naskórka, najczęściej w wyniku jego maceracji (pod wpływem wysokiej wilgotności w nieprzepuszczalnym dla powietrza obuwiu lub na basenie/pod prysznicem) i wniknięcia komórek grzyba w wyniku bezpośredniego kontaktu uszkodzonego naskórka z zainfekowaną powierzchnią (np. płytki na podłodze pływalni).

Od tego momentu grzybica rozwija się, a jej objawy ulegają nasileniu w środowisku wilgotnym i gorącym (typowy przykład to chodzenie w ciasnym, „nieoddychającym” obuwiu). Ponieważ rozwojowi grzybicy sprzyja aktywność w obuwiu sportowym, schorzenie bywa często nazywane stopą sportowca lub stopą atlety.

Grzybica stóp może przyjąć kilka postaci, różniących się lokalizacją na stopach, zasięgiem i rodzajem zmian. Najczęściej występuje grzybica międzypalcowa, zwykle między 4. i 5. palcem stopy.

Inną częstą postacią jest tzw. grzybica mokasynowa (złuszczająca) wywołująca swędzenie i pieczenie podeszwy stopy. W nasilonych przypadkach obejmuje ona również części boczne.

Rzadziej występuje postać zapalna grzybicy, w której oprócz zmian rumieniowych pojawiają się pęcherze na stopach wypełnione treścią surowiczą lub ropną. Wszystkie postacie grzybicy mogą ulec nadkażeniu bakteryjnemu.

Leczenie grzybicy stóp – kremy, spraye i lakier

Podstawą leczenia grzybicy stóp jest miejscowa lub doustna terapia lekami przeciwgrzybiczymi. W niektórych przypadkach stosuje się kombinację obu metod.

Leczenie może być długotrwałe i, w zależności od zastosowanego preparatu, może wymagać kontynuowania go przez kilka tygodni. Na rynku dostępny jest szeroki wachlarz leków o działaniu przeciwgrzybiczym (kremy, maści, spraye do stóp, lakiery na grzybicę paznokci).

Należy pamiętać, że niezależnie od tego, która zostanie wybrana, wcześniejsza przerwanie leczenia lub nieprawidłowe dawkowanie stwarzają wysokie ryzyko nawrotu dolegliwości. W przypadkach z nadmiernym rogowaceniem naskórka i łuszczeniem skóry na stopach skuteczność terapii poprawiają substancję zmiękczające naskórek, jak np. maść z mocznikiem lub maść z amoniakiem.

Jakie są sposoby na swędzące stopy?

Aby uniknąć grzybicy, która jest najczęstszą przyczyną swędzących i piekących stóp, należy stosować się do kilku podstawowych zasad. W miejscach, w których ryzyko obecności komórek grzyba jest wysokie (na pływalniach, w publicznych łaźniach, publicznych prysznicach, itp.), trzeba używać obuwia ochronnego, ponieważ każdy kontakt skóry stóp z zakażoną powierzchnią grozi rozwojem choroby. W przypadku rozwinięcia się grzybicy na stopach należy podjąć jak najszybsze leczenie – to ważne w przypadku osób z cukrzycą i niedoborami odporności, u których istnieje wysokie ryzyko rozwoju powikłań (np. dodatkowego bakteryjnego zakażenia zmian skórnych na stopach).

Należy także zapobiegać nadmiernemu poceniu się stó p, któremu może towarzyszyć dokuczliwy świąd i pieczenie. W związku z tym dobrze jest zrezygnować z noszenia ciasnego, za małego czy wykonanego z nieoddychającego materiału – obuwia. Buty należy dość często prać i dezynfekować, szczególnie jeśli występują skłonności do występowania grzybicy stóp i paznokci.

W aptece dostępne są także specjalne zasypki, antyperspiranty czy aerozole do stóp, które można stosować profilaktycznie, np. przed wyjściem na basen czy podczas upalnych dni, kiedy stopy pocą się bardziej. Na swędzącą skórę stóp i nadmierne pocenie sprawdzi się także moczenie nóg w wodzie z dodatkiem kilku kropel naturalnych olejków o działaniu przeciwbakteryjnym (np. olejku z drzewa herbacianego).