Pękające kąciki ust – przyczyny i leczenie zajadów

Jakie są przyczyny pękających kącików ust?

Ustalenie przyczyny pękania kącików ust jest bardzo istotne dla wyboru odpowiedniej formy leczenia problemu, zwłaszcza, że objawy zajadów nie należą do przyjemnych – pojawia się uczucie bólu, pieczenia oraz mrowienia, a także dyskomfort w trakcie jedzenia i mówienia.

Wśród przyczyn pękających kącików ust wyróżniamy:

• zakażenie o etiologii grzybiczej bądź bakteryjnej – są na nie podatne szczególne dzieci, które mają tendencję do wkładania przedmiotów do ust, korzystania ze smoczka oraz ślinienia się (wilgotne środowisko sprzyja rozwojowi drobnoustrojów), ale także osoby z niedoborami odporności, cukrzycą, osoby stosujące przez dłuższy czas antybiotyk; należy pamiętać, że na infekcje drożdżakowe kącików ust są podatne osoby spożywające dużą ilość węglowodanów (cukry stanowią dobrą pożywkę dla grzybów), a także osoby, które nie przestrzegają zasad prawidłowej higieny jamy ustnej, mają próchnicę zębów, wady zgryzu;
• niedobór witamin z grupy B oraz minerałów, takich jak żelazo, cynk;
• spożywanie zbyt dużej ilości kawy i alkoholu, co sprzyja wypłukiwaniu minerałów i witamin;
• przesuszenie, narażenie na niekorzystne czynniki pogodowe (np. mróz) – dlatego na pękające kąciki ust często uskarżają się osoby, które nie mają w zwyczaju natłuszczania ust pomadkami ochronnymi, zwłaszcza zimą;
• podrażnienia mechaniczne kącików ust (np. przez aparat ortodontyczny, protezę);
• alergię kontaktową (np. na metale, z których wykonane są sztućce).

Na powstawanie zajadów szczególnie podatne są osoby przemęczone, żyjące w przewlekłym stresie, osoby otyłe, a także kobiety w ciąży.

Jak leczyć zajady?

Pękające kąciki ust goją się samoistnie, jednak istnieje szereg sposobów, dzięki którym możemy przyspieszyć leczenie zajadów. Należą do nich:

• stosowanie maści witaminowych, np. z witaminą B₂, A, E oraz cynkowych o działaniu złuszczającym;
• stosowane maści pantenolowej;
• stosowanie maści na zajady z wyciągami roślinnymi, np. z kasztanowca, popłochu pospolitego (Onopordum acanthium), wąkroty azjatyckiej;
• natłuszczanie ust, np. za pomocą maści tranowej;
• stosowanie ochronnych i łagodzących okładów, np. z aloesu (liść aloesu należy przełamać na pół, tak aby usta miały styczność z sokiem z aloesu), miodu, ogórka, wazeliny lub gotowych pomadek ochronnych albo kremów nawilżających;
• stosowanie preparatów z kwasem mlekowym;
• stosowanie miejscowo preparatów przeciwgrzybiczych (np. klotrimazolu) i przeciwzapalnych;
• nakładanie na problematyczne miejsca rozgniecionych drożdży będących źródłem witamin z grupy B;
• nakładanie na kąciki ust maści wykonanej z kwasu acetylosalicylowego (tabletkę kwasu acetylosalicylowego należy rozkruszyć i rozpuścić w niewielkiej ilości wody);
• stosowanie kremów o działaniu odżywczym, nawilżającym i regenerującym.

Im szybciej rozpoczniemy leczenie, tym szybszy będzie efekt i mniejsze ryzyko powikłań. Zapalenie kącików ust może bowiem (w rzadkich przypadkach) pozostawiać po sobie nieestetyczne blizny, a także rozszerzać się, powodując zapalenie jamy ustnej.

Jak zapobiegać pękaniu kącików ust?

Profilaktyka pękania kącików ust nie jest trudna. Wystarczy pamiętać o kilku zasadach, aby zapomnieć o nieestetycznych zajadach. Aby zapobiegać pękaniu ust, należy:

• dbać o odpowiednią higienę jamy ustnej, szybko leczyć próchnicę zębów, regularnie wymieniać szczoteczkę do zębów;
• dbać o odpowiednie nawilżenie i natłuszczenie ust oraz o ochronę przed niekorzystnymi czynnikami pogodowymi – dobrym zwyczajem, szczególnie zimą, jest stosowanie pomadek ochronnych lub kremu nawilżającego; optymalne nawilżenie i odbudowę warstwy lipidowej naskórka zapewni serum do ust o działaniu regeneracyjnym;
• dbać o odpowiednią dietę – urozmaiconą, bogatą w witaminy (zwłaszcza z grupy B) i minerały, z ograniczeniem spożycia słodyczy i słodkich napojów, a także kawy i alkoholu;
• unikać podrażniania mechanicznego kącików ust;
• unikać częstego oblizywania warg;
• unikać przemęczenia, stresu, zbyt obciążającego trybu życia.

Na zajady narażone są także dzieci. Aby uchronić je przed tego typu podrażnieniami skóry, poza stosowaniem powyższych metod, należy także pilnować, aby dziecko nie wkładało do ust przedmiotów i nie używało zbyt długo smoczka.

Jeżeli dziecko aktualnie cierpi na zapalenie kącików ust, powinno się wyrzucić używane właśnie smoczki i gryzaki, a także wymienić szczoteczkę do zębów.

Jeżeli, pomimo stosowania metod zapobiegania pękaniu kącików ust, problem zajadów często nawraca, należy skonsultować się z lekarzem i znaleźć przyczynę tego objawu. Konieczne może być poszerzenie diagnostyki o badania laboratoryjne (np. morfologię krwi, żelazo, glukozę).