Leczenie atopowego zapalenia skóry – domowe, kremy, maści, leki doustne, fototerapia

Czym jest atopowe zapalenie skóry i jakie daje objawy?

Atopowe zapalenie skóry to przewlekła choroba skóry zajmująca zarówno naskórek, jak i skórę właściwą. Częściej diagnozuje się AZS u dzieci (ok. 15 proc populacji), rzadziej rozpoznawane jest atopowe zapalenie skóry u dorosłych (2 proc.). Swędzenie skóry i wykwity w postaci wyprysku atopowego to główne objawy AZS. Świąd jest bardzo uciążliwy nasila się w godzinach wieczornych i nocą.

To, jak leczyć atopowe zapalenie skóry, zależy od wieku, w jakim pojawią się objawy egzemy. Występują trzy postacie choroby: niemowlęca, dziecięca i dorosłych.

• W atopowym zapaleniu skóry u niemowląt zmiany najczęściej pojawiają się na twarzy – zmiany przypominają wysypkę na policzkach dziecka, pojawiają się też na czole; w cięższych przypadkach mogą obejmować tułów i wyprostne części kończyn.
• U dzieci nasilona jest suchość łuszczącej się skóry, dermatoza występuje najczęściej na zgięciowych powierzchniach stawów kolanowych i łokciowych.
• Atopowe zapalenie skóry dłoni to z kolei domena pacjentów dorosłych. Wykwity skórne zajmują grzbietowe powierzchnie rąk i stóp, fałdy zgięciowe kończyn, a także twarz, ramiona, plecy. U osób cierpiących na atopowe zapalenie skóry częściej występują zakażenia bakteryjne, wirusowe i grzybice skóry.

Bardzo istotny w rozpoznawaniu jest wywiad rodzinny, ponieważ istnieje bardzo ścisły związek pomiędzy występowaniem alergii u rodziców a atopowym zapaleniem skóry u dzieci.

Chorobę cechuje niejednorodny przebieg, dlatego dobór właściwego sposobu leczenia AZS powinien być zindywidualizowany.

To też może Cię zainteresować: Łuszcząca się skóra – czy zawsze oznacza łuszczycę?

Atopowe zapalenie skóry – leczenie domowe

Leczenie atopowego zapalenia skóry dąży do poprawy jakości życia chorego i, jeśli zasady terapii są przestrzegane, dość szybko można zauważyć efekty kuracji. Zarówno w leczeniu jak i zapobieganiu chorobie niezwykle ważna jest edukacja. Pacjent musi być poinformowany przez swojego lekarza o istocie schorzenia i jego nawracającym charakterze oraz o tym, że głównym celem leczenia skóry atopowej jest złagodzenie objawów.

W domowym leczeniu atopowego zapalenia skóry ważną rolę odgrywa odpowiednie nawilżenie powietrza w pomieszczeniach, zwłaszcza w powietrzach zimowych. Nadmierna suchość zaostrza swędzenie i zmiany skórne. Z podobnych względów należy unikać kontaktu z dymem tytoniowym, a także ekspozycji na zbyt wysokie temperatury otoczenia. Domowym sposobem na AZS także jest noszenie bawełnianej odzieży oraz pranie nowych ubrań przed założeniem.

Powinno się także unikać zbytniego wysuszenia skóry, drapanie zastępować uciskaniem skóry, a zamiast zwykłego mydła do kąpieli stosować specjalne środki przeznaczone dla osób z problemami skórnymi i suchością. Jeśli istnieje uzasadnione podejrzenie, że określone pokarmy bądź kosmetyki powodują powstawanie kolejnych lub zaostrzenie istniejących zmian również należy je wyeliminować. Za racji tego, że istnieje związek pomiędzy alergią a tym rodzajem zapalenia skóry, ważnym elementem terapii może być dieta przy atopowym zapaleniu skóry.

Przy atopowym zapaleniu skóry efekty leczenia uzależnione są także od nastawienia psychicznego. Należy starać się unikać sytuacji stresowych, zapewnić relaks. Ma to szczególne znaczenie u osób z bardzo nasilonym świądem.

Emolienty w leczeniu wrażliwej skóry atopowej

Standardowym elementem miejscowego leczenia atopii jest stosowanie środków nawilżających i natłuszczających skórę – emolientów. Są to preparaty stworzone na bazie olejów mineralnych, pozbawione substancji zapachowych, parabenów, konserwantów i barwników. Są one szczególnie polecane do pielęgnacji skóry atopowej, cechującej się skłonnością do podrażnień. Zawierają najczęściej tłuszcze i kwasy tłuszczowe, pochodne gliceryny, mocznika, a także wazelinę czy lanolinę. Emolienty wspomagają odbudowę warstwy ochronnej naskórka, zapobiegają nadmiernej utracie wilgoci, poprawiają elastyczność naskórka, zmniejszają nasilenie objawów stanu zapalnego skóry. Są polecane nie tylko w leczeniu AZS, ale także w pielęgnacji bardzo suchej skóry.

Emolienty dla dzieci i dorosłych dostępne są w różnych formach, do dyspozycji mamy:

• kremy,
• maści,
• balsamy do ciała,
• emulsje do ciała.

Dostępne są również emolienty do kąpieli w postaci żelów, płynów, olejków. Należy je stosować nieprzerwanie, nawet jeśli dojdzie do ustąpienia zmian skórnych.

Krem i maść na atopowe zapalenie skóry – jak wybrać?

Skuteczną maścią na atopowe zapalenie skóry dla dzieci jest 1 proc.maść cholesterolowa na wazelinie. Jest to maść robiona w aptece, choć można także dostać gotowy produkt w tubce. Silnie nawilża także mocznik, który może być dodawany w odpowiednim stężeniu do środków nawilżających. Jest on przeznaczony do leczenia bardzo suchej skóry.

W atopowym zapaleniu skóry leki podstawowe to glikokortykosteroidy. Dostępne na receptę maści sterydowe przy AZS, podobnie jak zawiesiny, kremy, pasty są najsilniejszymi lekami o właściwościach przeciwzapalnych. Działają także na gronkowca, który często zaostrza przebieg choroby. Należy pamiętać, że leczenie zapalenia skóry rozpoczyna się od mocniejszego glikokortykosteroidu i zaraz po uzyskaniu poprawy zamienia się na słabszy (np. robioną maść z hydrokortyzonem). Rozpoczęcie terapii AZS lekiem o zbyt słabym działaniu może być główną przyczyną braku poprawy. Alternatywą są maści na AZS bez sterydów zawierające pimekrolimus i takrolimus, które zmniejszają rozległość i nasilenie zmian chorobowych. Na atopowe zapalenie skóry maścią bez recepty łagodzącą swędzenie jest także maść cynkowa.

Korzystne efekty lecznicze przynosi także dołączenie do glikokortykosteroidu miejscowego leku przeciwdrobnoustrojowego. Należą do nich triklosan i chlorheksydyna. Nie powodują one alergii, a także można stosować je razem z emolientami i opatrunkami okluzyjnymi. Jeśli do klasycznych objawów choroby dołącza się nadkażenie bakteryjne, można zastosować miejscowo erytromycynę lub kwas fusydowy.

Do dobrych kremów na atopowe zapalenie skóry należą m.in. preparaty z polidocanolem, który działa przeciwświądowo. Dodawany jest także do płynów do kąpieli. Ulgę mogą przynieść również środki zawierające mentol. Podczas zaostrzeń zapalenia skóry korzystne jest stosowanie opatrunków okluzyjnych na nałożone na skórę emolienty. Na łuszczącą się skórę można zastosować kremy z witaminą A dostępne bez recepty.

Atopowe zapalenie skóry – leki doustne

W leczeniu świądu skóry stosuje się przede wszystkim leki przeciwhistaminowe – histamina odgrywa główną rolę w alergicznym zapaleniu skóry. Szczególnie korzystne działanie ma hydroksyzyna, natomiast w cięższych przypadkach trioridazyna. Nie powinny być jednak stosowane jako jedyne podczas leczenia atopowego zapalenia skóry.

W krótkotrwałym leczeniu zaostrzenia zaleca się glikokortykoidy doustnie. Zazwyczaj przynoszą one szybką poprawę. Należy pamiętać, że długotrwałe ich stosowanie przynosi szereg objawów ubocznych i w atopowym zapaleniu skóry należy je stosować możliwie jak najkrócej.

W przypadku rozległego zakażenia bakteryjnego stosuje się antybiotyki doustnie – są to zazwyczaj penicyliny, natomiast w przypadku zakażenia wirusem opryszczki – leczenie przeciwwirusowe.

Innymi lekami na atopowe zapalenie skóry stosowanymi w leczeniu ogólnym są:

• cyklosporyna – lek stosowany w bardzo ciężkich przypadkach, opornych na inne metody leczenia,
• interferon,
• leki psychotropowe – stosowane zwłaszcza w leczeniu uporczywego świądu.

Fototerapia – leczenie skóry atopowej światłem

Naświetlanie skóry atopowej to jedna z nowszych metod leczenia dermatozy. Fototerapia stosowana jest przy AZS u dorosłych i u dzieci po dwunastym roku życia. Lampy na atopowe zapalenie skóry emitują promieniowanie UV, które wykazuje immunoimpresyjne działanie na skórę. W wielu przypadkach pomaga to osiągnąć remisję choroby i znacznie złagodzić dokuczliwy świąd. Należy pamiętać, aby naświetlania wykonywać po konsultacji z lekarzem, samodzielne stosowanie różnych lamp może doprowadzić do poparzeń i powikłań.

W przypadku, kiedy zmiany obejmują dużą powierzchnię skóry, są oporne na leczenie innymi metodami, a dodatkowo nie ma przeciwwskazań okulistycznych i wykluczone zostanie ryzyko wystąpienia reakcji alergicznych, można zastosować fotochemioterapię PUVA. Jest to połączenie terapii UVA oraz leków światłouczulających. W związku z ryzykiem wystąpienia odległych skutków ubocznych, np. w postaci przyspieszonego starzenia się skóry, metoda ta powinna być stosowana z zachowaniem ostrożności, przez doświadczonych specjalistów.